МЕД КЕРКАЫД СУЛАЛАС НЭМ
Кольӧм во Эжва йылын овмӧдісны 49 патера, ӧтув кӧ босьтны, 3,3 сюрс квадратнӧй метр. Тайӧ 2,7 пӧв унджык 2006 воын серти. Ӧні районын ас керка лэптӧ 557 морт, медся унаӧн Кулӧмдінын, Помӧсдінын да Пожӧгын. Кытысь йӧзыс босьтӧны стрӧитчӧм могысь став коланасӧ, ӧд татшӧм вузӧссӧ иналан торъя лавкаяс сикт-посёлокын абуӧсь, а Сыктывкарысь вайнысӧ зэв дона?Кирпичӧн, шиперӧн, кӧрт тувйӧн, краскаӧн да уна мукӧдторйӧн юрсиктын могмӧдӧны ас вылас уджалысьяс Н. Булышев да А. Русинов. Корасны кӧ, быд сикас тӧвар ваясны ӧшинь улӧдзыс и мукӧдлаын олысьяслы. Кыкнанныс стрӧитчӧм кузя специалистъяс, бура тӧдӧны, мый медся ёна колӧ талун ас керка кыпӧдысьлы, пыр дасьӧсь отсавны сӧветӧн. Шуам, Александр Васильевич Русинов (снимок вылын) ышӧдӧ повтӧгджык пыртны выль технологияяс, кужӧмӧн вӧзйӧ талунъя лунлы лӧсялана стройматериал да оборудование. Сылӧн «Югӧр» лавкаысь позьӧ ньӧбны ставсӧ, мед вӧчны карса кодь оланін. Майбыр, складас грузсӧ вайӧны Россия пасьталаысь.
(Заводитчӧ 1 лист бокын. )
Овмӧслы колана тӧвар да стройматериал вузаланінысь ӧтдор «Югӧр» лавкаыс районын нӧшта кык. Найӧ могмӧдӧны сёян-юанӧн Пятигорскын да Озъягын олысьясӧс.
Кыдзи висьталӧ кӧзяиныс, сизим во сайын восьтылӧма магазинъяссӧ бара жӧ сы могысь, мед кивывджык вӧлі йӧзыслы. Озъягса олысьяс локтӧны «Югӧрӧ» водзвыв тӧдӧмӧн, мый Евдокия Васильевна Рассыхаеваӧн веськӧдлан 5 морта коллектив пыдди пуктӧ ньӧбасьысьяслысь быд корӧм, пыр зільӧ унджык сикас вузӧс инавны. Сӧмын тані озъягсаяслы вӧзйӧны медся свежӧй вӧлӧга, тані жӧ позьӧ корны водзӧ вылӧ коланасӧ. А Пятигорскын лавка ӧдзӧсыс, позьӧ шуны, оз тупкысьлы ӧкмыс асывсянь ӧкмыс час рытӧдз. Стрӧйбаыс карӧ мунан туй бокын, и сійӧс оз ордйыны ни юрсиктсаяс да районсаяс, ни паськыд трассаӧд ветлысь-мунысьяс. Оз ков сулавны ӧчередьын, босьт мый лолыдлы колӧ. Командировкаӧ волысьяс медсясӧ татысь и ньӧбасьӧны, торйӧн нин тшӧкыда — «Эжватрансса» водительяс. Пыр сетӧны заказ и вахтаӧн уджалысьяс.
Свежӧй йӧв, калбас, фрукты лавкаӧ вайӧны карсянь, рысь, вый — Помӧсдінсянь, а няньӧн могмӧдӧ Кебанъёльысь «И. П. Зубко» асшӧр предприятие. Дзик быд лун воӧ прӧдукция и «Сыктывкархлеб» предприятиесянь. Небыд няньысь кындзи мӧдӧдӧны мукӧд чӧскыд пӧжас — печенньӧ, торт... Веськӧдлысь Оксана Петровна Галькевичлы мукӧддырйи грузсӧ лоӧ примитны машина бӧрся машина.
— Торйӧн нин уна ньӧбасьысьыс рытнас да шойччан лунъясӧ, — шуӧ вузасьысь Тамара Николаевна Нестерова, — вузӧссӧ босьтӧны и ӧтпырйӧ унаӧс.
Но «Югӧрӧн» веськӧдлысь век жӧ ыджыдджык тӧдчанлун сетӧ стрӧитчан бизнес сӧвмӧдӧмлы. Сёян-юаннад ӧні вузасьӧны быд пельӧсын, а вот стройматериалнас — районын лыда морт. Сэк жӧ на дорӧ йӧзлӧн корӧмыс содӧ лунысь-лун. Ӧні керка лэптысьяс оз нин миритчыны сійӧн, мый налы вӧзйывлісны водзті. Вевт вылӧ вӧлі мед эз нин шипер, а кӧрт либӧ черепица, ӧшиньяс пыдди унаӧн пукталӧны стеклопакет, ва да шоныд сетан труба нюжӧдӧны полимерысь. Ставныс корсьӧны зумыдджык стройматериал, мед эз ков помся дӧмсьыны-дзоньтасьны. Тайӧс жӧ туялӧны и предприятиеяс да организацияяс, кодъяслы абу кивыв шыбласьны ремонт вылӧ сьӧмӧн. Та дырйи ставныс кутӧны тӧд вылын и мичлун.
— Ньӧбасьысьяслы воча мунӧмӧн ми зілям сетны ӧткымын кокньӧд, — пасйӧ А. В. Русинов. — Шуам, ӧтпырйӧ уна тӧвар босьтысьяслы донсӧ чинтам 5 прӧчент. Колӧ кӧ — сетам уджйӧзӧн. Корӧм серти ваям ас транспортӧн. Вӧзъям и мукӧд услуга, дась ӧдзӧс да ӧшинь блокъяс кӧ оз лӧсявны, вермам тэчны найӧс места вылын. Майшӧдлӧ кӧ стеклӧ вундалӧм, тайӧ бура артмас миян специалистлӧн. Сэтшӧм мастеръяс, кыдзи Леонид Иванович Казаринов, Василий Александрович Липин, Олег Григорьевич Мартюшев вермасны велӧдны да отсавны кӧть кутшӧм стрӧитчан удж кузя.
Предпринимательлӧн эм бур мӧвп восьтыны Пятигорскын торъя выставочнӧй зал, кӧні ставыс лоӧ ньӧбасьысьлӧн син водзас. Сэні кутасны уджавны вузасьысь-консультантъяс, кодъяс дорӧ позьӧ матыстчыны быд юалӧмӧн. Сетасны сӧвет, кутшӧм вузӧс медся бур, кыдзи сійӧн либӧ тайӧн вӧдитчыны. Кольӧ сӧмын мынтысьны да босьтны коланаторсӧ складысь либӧ гижны, мед ваясны кытчӧ колӧ.
Стрӧйбаыс, коді Сыктывкар — Немдін, Кулӧмдін — Помӧсдін туйвежсянь матын, пӧшти дась нин. Ас вылас уджалысьяс юрсиктысь Николай Арсентьевич Булышевкӧд да Помӧсдін вожысь Анатолий Михайлович Стяжкинкӧд сёрнитчӧмӧн тані позяс вӧчны стройматериалӧн могмӧдӧм кузя аслыссяма шӧрин, коді услугаяснас шымыртас ставнас районӧс. Ӧти-кӧ, сійӧ лоӧ уна йӧзлӧн ветланінын, мӧд-кӧ, трасса вывті сэтчӧ позьӧ вайны став сикас грузсӧ. Ӧні Кулӧмдінса рынок вылын вузасян жырйыс дзескыд, гырысьджыкторйыс оз тӧр. Бур, мый вузасьысьяс (веськӧдлысьыс Светлана Васильевна Столярова) тӧдӧны войтырыслысь корӧмъяссӧ да мый абу син улын, вӧзйӧны складысь. Сэтшӧмъяс, кыдзи Раиса Витальевна Русинова, вермасны висьтавны став сикас вузӧс йывсьыс, отсаласны бӧрйыны донъяс тӧд вылӧ босьтӧмӧн.
А ӧтувтчыны предпринимательяс шуисны сы вӧсна, мый ставныс вӧчӧны ӧти удж. Ставныс тӧждысьӧны стрӧитчан рынок паськӧдӧм да тшӧтш и ассьыныс бизнес сӧвмӧдӧм вӧсна. Татӧг нӧ кыдзи? Он кӧ кут мӧвпавны аскиа лун йылысь, предприятиеыд вочасӧн киссяс. Сэтчӧ жӧ, ичӧт бизнесӧс ӧні падмӧдӧны ведомствояслӧн быд сикас нормативнӧй актъяс. Найӧ лунысь-лун вежласьӧны, асшӧр уджалысьяслы лоӧ корсьны ӧти кыв и вот перйысьяскӧд, и кусӧдчысьяскӧд, и санэпидстанциякӧд. Бур кӧть, мый районса администрация нинӧмӧн оз конъяв, верманныд кӧ пӧ, сӧмын паськӧдчӧй. Но нинӧмӧн жӧ и оз отсав. Сы бердын котыртӧм предпринимательяслӧн координационнӧй сӧвет «уджалӧ» бумага вылын.
Рыноклӧн гыяс вылын кутчысьнысӧ Александр Русинов кодь асшӧр уджалысьяслы отсалӧ воясӧн чӧжӧм опыт да тшӧтш и районын шедӧдӧм бур ним. Сэсся оз ков вунӧдны и сідз шусяна партнёръяскӧд йитӧдъяс йылысь. «Югӧрӧн» веськӧдлысь сёрнитчӧма Перымса, Саранскса, Улыс Новгородса, Муромса, Ижевскса, Кировса заводъясысь менеджеръяскӧд, кодъяс некор на эз падмӧдлыны тӧвар вайӧмӧн. Оз ков весиг корсьны транспорт. И та вӧсна ас машинаяс, кодъясӧн веськӧдлӧны шопер-профессионалъяс Андрей Николаевич Педюк да Владимир Александрович Липин, унджыкысь вевъялӧны ветлыны матіджык рейсъясӧ: район пасьта, Сыктывкарӧ, Кировӧ.
А. В. Русинов серти, сылӧн аслас да предприятиеыслӧн ставыс на водзын. Бизнес кузя ёртъясыскӧд ӧтувтчӧмӧн позяс выль ног котыртны йӧзлы медся коланаторъясӧн вузасьӧмсӧ, пуктыны район да республика сӧвмӧдӧмӧ пай.
