КАДАМ ТЫӦЙ ШОНТӦ МЕНСЬЫМ СЬӦЛӦМ...
Ӧти во коставлӧм бӧрын Эжва йылын нёльӧдысь муніс чери кыйысьяслӧн конкурс. Сійӧс вӧлі сиӧма Эдуард Тимушевлӧн паметьлы. Водзті йи улысь вуграсьысьяс ордйысисны Кулӧмдінса Кӧдж тыын, Керчомъяса Кельчанкаын, Мысса куръяын, а тайӧ пӧрйӧ чукӧртчылісны Ыджыд Кадамын.
Мыйла буретш Кадамын, абу ӧмӧй матыссаджык да чериаджык кыйсяніныс? Да сы вӧсна, мый Эдуард Алексеевич, республикаын бура тӧдса поэт, прозаик, журналист да тайӧ конкурсыслы подув пуктысь медъёна радейтліс татчӧс куим тысӧ. Ичӧт, Шӧр да Ыджыд Кадамъяслы сійӧ козьналіс сы мында кывбур-висьт, мый позис эськӧ лэдзны кызкодь небӧг. Тулыс-арся, гожся-тӧвся фотографияясысь ӧтдор мортыс вочасӧн чукӧртіс озыр видеосерпасъяс, мед вӧчны быдса фильм. Жаль, эз удит — воысь унджык сайын томӧн-бурӧн кувсис. Но чужан му, ас вӧр-ва вӧсна висьысь гижысьлысь панассӧ водзӧ шуисны нуӧдны ёртъясыс, енбисӧ пыдди пуктысьяс. Найӧ, кодъяс сы моз жӧ, позьӧ шуны, гӧг сюрӧснаныс йитчӧмаӧсь парма-мамыскӧд.
Керчомъясянь Кадамӧдз кӧкъямыс верстсӧ ковмис пырны «Буранъясӧн». Дас гӧгӧр снегоходӧн йӧзсӧ нуисны некымынысь волӧмӧн. Сідз шусяна базаӧ чери кыйысьяс чукӧртчисны Керчомъяысь, Кулӧмдінысь, Зимстанысь, Помӧсдінысь, Сыктывкарысь, Эжваысь да весиг Мурманскысь. Кык вӧр керкаа тайӧ шойччаніныс — Керчомъяысь ас вылас уджалысь Н. Гичевлӧн. Кадамлысь юкӧн, кыдзи и Сьӧд Кӧджлысь да Ручгуяг тылысь, сійӧ босьтіс кӧртымӧ, шойччӧдӧ тані дзик быдлаысь, весиг суйӧр сайысь волысь туристъясӧс да чери кыйысьясӧс. Николай Алексеевич ёртасьліс Эдуардкӧд, та вӧсна ордйысьӧм нуӧдӧмас петіс нырщикӧн.
Пансис ордйысьӧмыс йи вылӧ петысьясӧс чолӧмалӧмӧн да Э. А. Тимушевӧс здук чӧв-лӧня казьтыштӧмӧн. Юргисны и сылӧн Кадамлы сиӧм кывбуръяс. Шуам, тшӧтш и тайӧ:
Гулыд яг вылас кежа,
Кӧні чӧсмася гӧрд вина кӧрӧн.
Бур, мый некод эз пежав
Ӧнӧдз мусаӧс да сьӧлӧмшӧрӧс.
Быттьӧ ойбырысь ловзя,
Сямӧй тырмис кӧ, сьыланкыв пані.
Мыйӧн му вылас овсяс,
Менӧ гуалӧй сӧмын тані.
Но нор ловшысӧ разӧдіс «Старт!» команда. Медводз вын-сямсӧ петкӧдлісны йи розьӧдысьяс. Дас ордйысьысь пиысь жюри бӧрйис куим «медся-медсяӧс». А сэсся пансис ачыс кыйсьӧмыс. Флажокъясӧн торйӧдӧм йӧртӧдын вуграсьысьяслӧн командаяс бӧрся сюся видзӧдіс жюри. Сійӧ пыр жӧ пасъяліс, коді медводз кыйис черисӧ, коді лэптіс медунаӧс, кодлӧн ёкышыс медыджыд либӧ медічӧт да с. в. Тадзи жӧ донъялісны торйӧн кыйсьысьясӧс. Кӧть и бырӧдыс кайис пидзӧсӧдз, кӧть и ёкышыс видлаліс омӧля (а тані сӧмын тайӧ чериыс да сир и уялӧны), конкурсӧ сюртчысьяс эз воштыны лачасӧ. А кыпыдлунсӧ пестіс яр гудӧк — Керчомъяын да кыдзи нӧ сытӧг! Ыззьӧдіс и йи весьтын ӧшалысь юква кӧр, кодтӧг кыйсьӧмыд абу кыйсьӧм. Но медся бура ышӧдӧм-ыззьӧдӧмыс артмис «висьысьяслӧн». Кодкӧ вӧзйис пысавны выль сам, кодкӧ тшӧктіс писькӧдны выль розь, а карса ӧти морт босьтчыліс корсьны черисӧ весиг торъя приборӧн. Да абутӧ тай он на кый. Но ӧд эз сӧмын вуграсьӧм понда локны татчӧ йӧзыс, а мыйкӧ ыджыдджыкторла, мый сьӧкыд гӧгӧрвоны вӧр-вакӧд йитчытӧм мортлы. Ыліысь локтӧм кык гӧсьткӧд сёрни тӧдчӧдіс тайӧс жӧ. Мурманскысь вӧвлӧм моряк Олег Вячеславович Нестеров, коді аслас машинанас татчӧдз вайӧма и «Буран», шуис:
— Гожӧмнас ме Кадамӧ волывлі нин, мамӧй ӧд Кулӧмдінысь. Но тыыслӧн тӧвся мичыс, помтӧм-дортӧм еджыд отыс нӧшта на вӧрзьӧдіс сьӧлӧмӧс. Збыльысь, поэт моз кӧ, кӧть сьыланкыв пан.
А Коми Республикаса видз-му овмӧс министерстволӧн аквакультура да чери кыян юкӧнысь ведущӧй специалист-эксперт Татьяна Александровна Кузьминых тӧдчӧдіс, кутшӧм пӧ бур эськӧ вӧлі татшӧм мича местаясас ловзьӧдны чери рӧдмӧдан удж. Сэки тӧлкӧн позяс котыртны оз сӧмын культурнӧй кыйсьӧм, но и озырмӧдны сёян-юан рынок. Примерыс орччӧн. Нювчимын чери рӧдмӧдан-быдтан овмӧсыс уджалӧ куим во нин. Сэтчӧс форель зэв бура инасьӧ.
...И со ордйысьӧм матыстчис помлань. Жюри чукӧртіс ставнысӧ, мед индыны вермысьясӧс да пасйыны козинъясӧн. Медбур писькӧдчысьӧн да медводдза чери кыйысьӧн вӧлӧма Кулӧмдінса пӧжарнӧй часьтын уджалысь Алексей Николаевич Попов, медуна чери кыйысьӧн — «Тепловодоканаллӧн» юрсиктса юкӧнын зільысь Александр Юрьевич Прокушев. Тайӧ предприятиеыслӧн жӧ командаыс босьтіс медводдза места ӧтув ордйысигӧн. Мӧдсӧ да коймӧдсӧ юкисны МЧС-лӧн районса юкӧнысь да республикаысь дзоньвидзалун видзан министерстволӧн командаяс. Козинъяс сідзжӧ вичмисны медыджыд да медічӧт ёкышъясӧс лэптысьяслы — Кулӧмдінысь Виктор Владимирович Воробьевлы да Виталий Васильевич Попвасевлы. Кадамкӧд йитчӧм викторинаын вермысьӧн петіс Т. А. Кузьминых. А медбур юква пуысьӧн лоис (некымынӧдысь нин) Кулӧмдінысь жӧ Виталий Алексеевич Тарабукин.
Удал кыйсьысьясӧс нимӧдігӧн жюри эз вунӧд казьтыштны найӧс, кодъяс пуктісны медыджыд пай тайӧ гажсӧ котыртӧмас да нуӧдӧмас. Аттьӧалана кывъяс юргисны ас вылас уджалысьяс Николай Алексеевич Гичевлы, Василий Николаевич Сметанинлы, Роман Иванович Катаевлы. Торйӧн ставныс аттьӧалісны и Алексей Михайлович Тарабукинӧс, коді транспорт торйӧдӧмысь ӧтдор сетіс конкурс вылӧ ассьыс сьӧм, да Владимир Викторович Булышевӧс, коді лӧсьыда гудӧкасис. Но, пӧжалуй, ставсьыс уна бурсиӧм кыліс Керчомъяса администрацияӧн веськӧдлысь Любовь Егоровна Траилина, праздникнас водзмӧстчысьыс. Буретш тайӧ гажас тшукис сылӧн чужан луныс. Бипур дорын сьылӧм-йӧктӧмыс, тӧдӧмысь, дыр оз вун.
* * *
Конкурс помасис. Кодкӧ, сьӧлӧмсӧ бурмӧдӧм ради, муніс водзӧ корсьны ёкыш кельӧб, кодкӧ выльысь пуис юква, кодкӧ сӧвтіс нопъяссӧ «Буран» доддьӧ. А Эдуард Тимушевлӧн медматысса ёртъясыс поэтлӧн Людмила гӧтыркӧд да Татьяна нывкӧд веськӧдчисны Керчомъяса шойна вылӧ, дона мортныслӧн куйланінӧ. Вӧр-пу костӧд писькӧдчысь кузь туйын налы, кӧнкӧ, чайтсис, мый вот-вот паныд петас муса тыланьыс лямпа вылын шавксьӧдысь Эдик. Эз ӧд прӧстӧ сійӧ шулы:
Ме чужан муӧс пыдди пукта ёна,
Ме бать моз тані лэдзи сирӧд вуж.
Мен ставыс тані сьӧлӧмӧйлы дона
И мӧд му йылысь мӧвпавны ог куж.
Тан Кадам тыӧй шонтӧ менсьым сьӧлӧм,
Тан Эжва юӧй ичӧтдырсянь ас.
Ӧд чужан муад медся лӧсьыд вӧлӧм,
И пыр кежлӧ тан коля ассьым пас.
