И ПЕЛЫСА ПЫЖНАД КОЛӦ КУЖӦМӦН ВӦДИТЧЫНЫ
Ва воссьытӧдз уна вылӧ колис тӧлысьӧн-джынйӧн. Бара шызяс катеръяслӧн бруткӧмысь, моторкаяслӧн дзужгӧмысь Эжва ю. Но и йи кылавтӧдз на восьсаинъясын позяс казявны пыжаясӧс. Кӧть и таво шатинӧн кындзи черисӧ кыйны нинӧмӧн оз позь, он на тай ставнысӧ кут кулӧмасьӧм-ботайтчӧмсьыд. И тайӧ юр висьӧмыс абу сӧмын чери видзан инспекциялӧн.
Ытва дырйи да сэсся и гожӧмбыд оз бырлы уджыс ГИМС-лӧн — ичӧт суднояс кузя государственнӧй инспекциялӧн, кодлӧн могыс видзӧдны ва вылын пӧрадок бӧрся. Сезон чӧж сійӧ оз лэдзлы син увсьыс пыжӧн ветлысьясӧс. Кодкӧ пуксьӧ пелыс вылӧ либӧ мотор сайӧ ускӧттьӧысь видзчысян жилеттӧг, кодкӧ абу гижӧдӧма пыжсӧ, кодкӧ гажа юра — ставныскӧд колӧ сёрнитны, тӧдмӧдны ювывса правилӧясӧн, корсюрӧ и чирыштны. Йӧзкӧд уджалӧмыс оз вош весьшӧрӧ. Воддза воясын кӧ Кулӧмдін районын вӧйис 10 да унджык морт, кольӧм во 7-ӧн нин.
Кыдзи висьталӧ ГИМС-лӧн районса участокӧн веськӧдлысь, старшӧй государственнӧй инспектор И. Б. Попов, бӧръя кадас пыр унджыкӧн гӧгӧрвоӧны налӧн уджлысь коланлунсӧ да ассьыныс кывкутӧмсӧ. Сӧмын кольӧм воын регистрируйтӧмаӧсь 249 пыж да аттестуйтӧмаӧсь 198 мортӧс, техосмотр вӧчӧмаӧсь 710 пыжлы. Таво февральын нин номер сетӧмаӧсь мотортӧм 17 да мотора 13 пыжлы. А вося планыс — 30. Аттестуйтӧмаӧсь 22 мортӧс. Во кежлас урчитӧма 60-ӧс. Таво нин инспекторъяс регистрируйтчан уджсӧ нуӧдісны Ручын, Дереваннӧйын, Озъягын, Кужбаын, Кебанъёльын, Керчомъяын, Улыс Вочын, Зимстанын, Носимын. Ӧнӧдз ёна ветлісны номертӧм пыжъясӧн Кебанъёльсянь Аныбӧдз олысьяс. Мый нӧ пӧ номерсьыс пелыса байдаркаыслы, ас вӧчӧм веткиыслы? Ковмис гӧгӧрвоӧдны, мый кӧть кутшӧм пыж, весиг резинаысь вӧчӧмыс — тайӧ транспорт, кодӧс быть колӧ кутны государстволӧн, мӧд ногӧн кӧ, инспекциялӧн учёт вылын.
Ставыс республика пасьта татшӧм участокыс 15 да нӧшта Печораын 1 патруль котыр. Вылыс Эжваса инспекция на пӧвстын медбуръяс лыдын. Унатор вӧчӧма профилактическӧй удж нуӧдӧмӧн, йӧзкӧд, торйӧн нин челядькӧд, аддзысьлӧмӧн, рейдъяс котыртлӧмӧн. Сикт-посёлокъясын, вӧр керкаясын инспекторъяс ӧшлӧны плакатъяс, кодъяс ӧлӧдӧны ва вылын неминучаясысь. Весиг тӧвнас найӧс разӧдалӧны. Татшӧмъяссӧ вермасны аддзыны Дон тыын, Кельчанкаын, Куреннӧйын, Кривӧйын, Ёкыша вадйын йи улысь чери кыйысьяс. Сэсся инспекциялӧн видзӧдлас улынӧсь и йи вывті да понтона вуджанінъяс (ставыс 5 понтон). Найӧс колӧ арнас донъявны да восьтыны, а тулыснас ас кадӧ тупкыны.
— Тшӧкыда лоӧ ветлыны командировкаясӧ да, республикаса инспекцияын миянлы пыр мунӧны воча. Командировкаысь сьӧмсӧ эськӧ дугдісны мынтыны, но бензинӧн, техникаӧн могмӧдӧны бура, — висьталӧ участокӧн веськӧдлысь. — Сетісны «Буран», «Меркурий–30» мотор, «Мастер–410» пыж, УАЗ автомашина. Быд инспекторлы вичмӧдӧны торъя паськӧм. Мед сӧмын уджалім. И ми зілям.
Иван Борисович пасйис медбур уджалысьяссӧ. Вит морта котырын ставныс кужысь йӧз, но медся ёна водзмӧстчӧны госинспектор да делопроизводитель Валентина Дементьевна Самарина техник Сергей Иванович Игнатовкӧд. Неважӧн на бӧръяыслы воис ошкана гижӧд Россияса МЧС-лӧн Коми Республикаса ГИМС-лӧн шӧринсянь.
Дерт, кузь туяд, ва вылад быдтор жӧ овлӧ. Зэр кӧть слӧт колӧ петавны командировкаясӧ. Мукӧддырйиыс куим лунӧдз. Быдсяма йӧзыскӧд ковмылӧ паныдасьлыны. Корсюрӧ инспекторъяслы весиг грӧзитчылӧны, торйӧн нин сэк, кор правилӧ торкалысьяслы урчитӧны штрап (кольӧм во вӧлі 300 протокол). Татшӧм йӧзыскӧд колӧ кужны сёрнитны, гӧгӧрвоӧдны, мый вавывса ГАИ тӧждысьӧ на вӧсна жӧ. Унджыкыскӧд воӧны ӧти кывйӧ, но оз ставныскӧд. Шуам, кольӧм во лёк песысь йӧз сотісны И. Б. Поповлысь вӧр керкасӧ, кытчӧ инспекторъяс пыр сувтлывлісны рейдъяс дырйи.
— Уджнымӧс кокньӧдас, сетасны кӧ участоклы гоз-мӧд компьютер да рация. Ӧні рейдъясӧ ветлігӧн некутшӧм йитӧд абу, — шуӧ Иван Попов. — Бур вӧчисны шӧринсянь, кор мӧдӧдісны сотӧвӧй телефонъяс, спутниккӧд йитчӧм навигатор. Быд инспекторлӧн татшӧм телефонас эм регистрируйтӧм пыж моторъяс кузя став юӧрыс. Сотӧвӧяс жӧ эм фотоаппарат, видеокамера. Навигатор отсалӧ корсьны петан туй, инспектор кӧ, шуам, пырис вӧрӧ да вошис либӧ ытва дырйи дзугсис уна лыда ты-вискын.
* * *
Талун ГИМС участокса уджалысьяс тыр ӧдӧн дасьтысьӧны сезон кежлӧ. Ветлӧдлӧны сикт-посёлокъясӧ, пасъялӧны-гижалӧны пыжъяссӧ, сдайтӧдӧны наӧн вӧдитчысьясӧс право вылӧ, сёрнитӧны йӧзкӧд ва вылын кутчысян правилӧяс йылысь. Тайӧ уджыс бура нуӧдсьӧ Кулӧмдінын, Помӧсдінын, Керчомъяын. Инспекциялысь индӧд-корӧмъяссӧ гӧгӧрвоны кутісны вочасӧн и ыліджык сикт-посёлокын олысьяс. Пыжыд ӧд мотора кӧть мотортӧм, сэтшӧм жӧ транспорт. Сійӧн колана ногӧн вӧдитчӧмӧн ми кутам ю-ты вылын пӧрадок, и медтӧдчанаыс — тӧждысям йӧзлӧн олӧм да дзоньвидзалун вӧсна.
