И ТАЛУН УДЖЫС ЮР ВЫВ ТЫР
85 во сайын котыртчӧма Кулӧмдінса ветеринарнӧй станция.
...Буретш вӧралан сезон водзын кок йывсьыс усис кыйсян понйӧй. Йӧзкостса бурдӧдчанторъяс эз отсавны — ни мӧс вӧра йӧв, ни чеснӧка водка. Гончӧй нинӧм эз сёй пӧшти вежон, чомъяс и сургис-куйліс чеччывтӧг. Медбӧрын гӧгӧрвои жӧ моздорын нуны ветстанцияӧ. Сэні уколалӧм да кутшӧмкӧ лекарство сетӧм бӧрын понйӧй ловзьыштіс. Бӧрсӧ гортӧ локтіс дом йылын ачыс нин. Та бӧрын нӧшта некымынысь на волім бурдӧдчанінад, кӧні уколалӧмысь ӧтдор сетлісны водзӧ юктӧдан-ёнмӧдан препаратъяс, велӧдісны, кыдзи дӧзьӧритны висьысьӧс. И ӧд бурдіс нёль кока ёртӧй, арбыд на вевъяліс кӧчасьны.
Сиктын олысь, коді видзӧ гортса пемӧсъясӧс, коркӧ да быть нин шыӧдчылӧ ветеринаръяс дорад. Ӧти мӧссӧ видзӧдлыны корлӧ, мӧд — порсь кодзны, коймӧд — вӧвсӧ бурдӧдны. Сэсся ветеринарнӧй служба кывкутӧ и ӧтувъя овмӧсъясысь скӧтлӧн дзоньвидзалун вӧсна. Кӧть и татшӧмыс колис лыда нин, шуам, Кулӧмдін районын кык видз-му кооператив да 5–6 фермер (крестьянскӧй) овмӧс, но ветеринаръяслӧн уджыс оз вошты тӧдчанлунсӧ. Уджыс налӧн быд лун юр выв тырыс — колӧ котӧртны корӧм серти, вӧчавны вакцинаяс, босьтны анализъяс да с.в. Ӧні, дерт, кокниджык: эм асланыс транспорт, тырмымӧн став колана препаратыс, талунъя технологияяс серти уджалан оборудование. А кыдзи вӧлі водзті?
Эжва йылын ветслужбалы панассӧ пуктывлісны кольӧм нэмся 20-ӧд воясын. Ульянаын манастырлӧн стрӧйбаясын сэки вӧлі видз-му овмӧс школа, коді бӧрыннас лоис техникумӧн. Тані велӧдісны сиктса профессияясӧ, тшӧтш и ветеринарӧ. Том специалистъяс сэсся уджалісны Кулӧмдін уездлӧн юрсиктса врачебнӧй участокын, Керчомъяса да Немдінса фельдшерскӧй юкӧнъясын, Помӧсдінса врачебнӧй пунктын. Облветотделӧ 1922 вося февральын Кулӧмдінса ветфельдшер А. В. Камбалов юӧртӧма: «Кулӧмдінса ветеринарнӧй участоклӧн пасьта-кузьтаыс 46 верст, сэтчӧ пырӧны Кулӧмдінса вӧлӧсьт (4.034 юр скӧт) да Ручса (3.149 юр). Керчомъяса участок да Воч вӧлӧсьтъясын скӧт юр лыдыс абу тӧдса».
Тайӧ воас и котыртчӧма Кулӧмдінса ветстанция, сылы торъя стрӧйба кыпӧдӧмӧн. Йӧла шор сайын керкаыс сулалӧ и ӧні на, капитальнӧя дзоньталӧм бӧрын сэні талун уджавнысӧ майбыр — эм та вылӧ став позянлуныс. Пер войсӧ станцияас вӧлі кык уджалысь — главнӧй врач да районса врач, а сэсся вочасӧн штатыс воӧдчыліс весиг 30 сайӧ мортӧдз — районыд ӧд абу ичӧт да и скӧт юр лыдыс воысь-во содіс. Эжва йылын медводдза ветеринарнӧй специалистъясӧн, архивса документъяс серти, вӧлӧмаӧсь Модест Федосеевич Игнатов, Александр Александрович Соснин, Иван Александрович Мельников, Андрей Васильевич Камбалов. Станция бердын асланыс профессияӧ зумыда пырӧдчисны да лоисны республикаын нималана специалистъясӧн Серафима Егоровна Портнягина, Фридрих Пантелеймонович Третьяков, Светлана Никитична Шулепова, Владимир Дмитриевич Крысин, Георгий Александрович Гусарин, Нина Фёдоровна Крестоваськ, Александра Васильевна Турьева, Матрёна Федоровна Попова, Наталья Васильевна Дубская (Напалкова), Нина Валерьяновна Давлетова, Владимир Дмитриевич Зайцев, Дмитрий Андреевич да Александр Федосеевич Тарабукинъяс, Нина Николаевна Уляшева. Районын ветеринарнӧй служба сӧвмӧдӧмӧ тӧдчана пай пуктісны станцияӧн вӧвлӧм веськӧдлысьяс Арсентий Федорович Канев, Клавдия Егоровна Липина. Ас овмӧс кутысьяс и ӧні на корлывлӧны Клавдия Егоровнаӧс, мед сетас сӧвет, велӧдас, кыдзи видзны-дӧзьӧритны, бурдӧдны гортса скӧтӧс.
2003 восянь районса ветстанцияӧн юрнуӧдӧ Валентина Алексеевна Шепс, Кировса видз-му овмӧс институтын велӧдчылӧм специалист. Сылӧн воӧмкӧд тшӧтш коллективлӧн уджыс тӧдчымӧн бурмис. Водзті вир босьтлісны сӧмын ӧтувъя овмӧсъясысь скӧтлысь, и сӧмын туберкулёз тӧдмалӧм могысь. Ӧні жӧ ёна унджык висьӧмысь, тшӧтш и ас овмӧсъясса скӧтлысь — мӧсъяслысь, вӧвъяслысь. Босьтчисны вӧчавны вакцина гортса лэбачьяслы. Помӧсдін вожын паськавлӧма сибырса язва, вель уна скӧт усьӧма. Ӧні тані сідзжӧ нуӧдӧны вакцинация. Керчомъяын 16 во нинӧм эз вӧчны лейкозлы паныд. Выль веськӧдлысьлӧн зільӧмӧн 3 воӧн сэні бырӧдісны висьӧмсӧ. Пӧшти куим во жӧ нин специалистъяс кутӧны син улас инфекцияа анемияӧн висьысь вӧвъясӧс. Татшӧмыс 30 гӧгӧр. Пемӧсыс быттьӧ нинӧмӧн оз вись, сідз жӧ уджалӧ, но овлӧ, мый асывнас йӧртӧдысь сійӧс аддзӧны кынӧн. Татшӧм вӧвъяссӧ колӧ эськӧ начкыны, сэк жӧ кутшӧм нӧ кӧзяинлӧн лыбас киыс аслас вердысь вылӧ? Валентина Алексеевна шыӧдчыліс районса юралысь дорӧ, мед висьмӧм чибуксӧ начкӧмысь ас овмӧсъяслы сетісны субсидия, кыдзи тай ӧні сетӧны мӧс, энь порсь ньӧбӧмысь, ӧд мыйта сьӧм колӧ да вын мунӧ пемӧссӧ быдтӧм-велӧдӧм вылӧ. Ӧні та кузя корсьӧны петан туйяс республика тшупӧдӧ шыӧдчӧмӧн.
Сэсся быд лунъя могъяс збыльмӧдӧм — бурдӧдчӧм, профилактика нуӧдӧм кындзи, лоӧ тӧждысьны и службалысь материально-техническӧй подувсӧ ёнмӧдӧм вӧсна. Районын 10 ветпунктысь асланыс торъя стрӧйба эм сӧмын нёльлаын. Кольӧм во да таво дзоньталісны Ручса да Керчомъяса пунктъяс, а Помӧсдінса ветлечебницаын нуӧдісны капитальнӧй ремонт (сылы локтан воыс тшупӧда — котыртчӧмсяньыс тырӧ 80 во). Бӧръя кадас мойвиис судзӧдны и лӧсялана транспорт, ӧнія станциялӧн эмӧсь выль «Жигули», «УАЗ» да дезинфекция нуӧдан ГАЗ. Шуны кӧ, дезинфекция вӧчӧмнас эм бур позянлун нажӧвитчыны. Станция коймӧд во нин ёртасьӧ Кӧрткерӧсса СПК–1-кӧд, а таво скӧт картаясас дезинфекция нуӧдны корисны нӧшта 3 сэтчӧс овмӧсӧ.
— Уджнымӧс котыртны миянлы ёна отсалӧ Коми Республикаса ветеринарнӧй надзор служба, и торйӧн кӧ, сійӧн веськӧдлысь Татьяна Петровна Бурнадзе, — пасйӧ районса главнӧй государственнӧй инспектор В. А. Шепс. — Ми ӧні некутшӧм сьӧкыдлун ог тӧдӧй аппаратура, оборудование, медикаментъяс, биопрепаратъяс ньӧбӧм кузя. Мед сӧмын вӧлі сьӧм. А сійӧс бурдӧдӧм, диагностика да профилактика вылӧ торйӧдӧ кыдзи республика, сідзи и асьным нажӧвитам. Ми ӧд услугаяснымӧс сетам дон вылӧ. Водзті, кор станцияным вӧлі ФГУ-ӧн да пырис веськыда Москвалӧн сойборд улӧ, олім дзескыдджыка. А ӧні сійӧ — Коми Республикаса государственнӧй учреждение, и ӧдйӧджык позьӧ разьны быд гӧрӧд.
Веськӧдлысьлӧн кывъяс серти, сылӧн зэв ыджыд лачаыс коллектив вылӧ. Тані зільӧны ӧтувъя делӧ вӧсна збыльысь сьӧлӧмнас висьысь йӧз. Тайӧ Кулӧмдінысь Альбина Васильевна Логинова, Майя Ивановна Липина, Помӧсдінысь Надежда Николаевна Уляшева, Ручысь Татьяна Наиловна Расова, Керчомъяысь Галина Ивановна Булышева да Лидия Ивановна Колодинова. Лун кӧть вой найӧ дасьӧсь волыны йӧзлӧн корӧм серти. Либӧ со Пожӧгса ветпунктысь Мария Калистратовна Шебырева — тэрыб, сюсь, авъя, могмӧдӧ 8 сикт да грезд.
Кулӧмдінса ветстанцияӧс тшупӧда пасӧн чолӧмалігӧн окота сины, мед войтырлӧн уджыс бура ладмас и водзӧ вылӧ, мед сиктса олысьяс тӧдісны: налӧн гортса пемӧсъясыс — пыр видзӧдлас улынӧсь.
