КАРТУПЕЛЬ КЕРАМ И ТУРУН НА ПУКТАМ
Эжва йылын кызвын ас овмӧсас помалісны нин картупель босьтӧм, ӧтувъя овмӧсъяс сӧмын на петісны муяс вылӧ. Кыдзи мунӧ арся удж да тшӧтш и мукӧдтор йылысь, миян корреспондентлы висьталӧ Кулӧмдін районса видз-му овмӧс управлениеысь главнӧй специалист Александр Валентинович Костин.
— Кодкӧлун юрсиктлӧн локаторбердса му вылын ыджыд тшын-бус кайис быттьӧ ичӧтик атомнӧй взрыв бӧрын. Мунӧ машина, а бӧрвывтіыс вӧтчӧ ыджыд-ыджыд кымӧр. Мый тайӧ, Александр Валентинович?
— Нинӧм тані повзьӧданаыс да шензьӧданаыс абу. И йӧзлы лёкыс оз жӧ ло. Тайӧ Кулӧмдінса МТС резӧ аслас му вылӧ мувердас-извесьт, мед сэсся гӧрны уна вося турунъяса мусӧ картупель улӧ. 10 гектар вылӧ извесьтсӧ разӧдӧм могысь сетлісны 121 сюрс шайт.
МТС картупель идралӧмсӧ эштӧдіс нин. Овмӧсас слаб таво урожайыс, быд гектарысь 100 центнерӧн и шедіс, кольӧм воын серти кык пӧв этша.
Ручын урожайыс нӧшта жеб — гектарсьыс босьтӧны 60–70 центнерӧн. Кӧть и республика пасьта абу жӧ эськӧ бур серпасыс — 30–40 центнерӧн и шедӧ.
— МТС-ыд картупельнад эштӧдчис да сылы позьӧ мукӧд удж нин бергӧдны, а нӧшта ӧд кык ӧтувъя овмӧс на эм — «Пожӧг» да «Помӧсдін» СПК-яс СПК-яс..
— Сэні дасьӧсь жӧ нин вӧліны идралігкежлӧ. Сӧмын Скӧрӧдумын копалкалы запчасьтсӧ эз корсьны да лои падмӧг. Помӧсдінын да Пожӧгын ставыс 6 копалка, тырмымӧн, мед ӧдйӧ керны ӧтарсьыс 23 да мӧдарсьыс 13 гектарсӧ.
— Кодъяс кутасны ӧктыны?
— Дерт жӧ, челядь. Став надеяыс школьникъяс вылӧ. Уджтӧмалысьяс вылӧ лачаыс абу, лун-мӧд воласны, бовъяласны и пышйӧны. Помӧсдінса да Скӧрӧдумса школаясын велӧдчысьясӧс му вылӧ петкӧдӧм кузя сьӧкыдлун эз вӧв, сьӧкыдджык та кузя сёрнитчыны Пожӧгса школакӧд.
— Ті вот шуинныд, мый копалкаяс эмӧсь. А тракторыс?
— Ми ӧд век на турун пуктам. Сэсся Кекурысь да Скӧрӧдумысь кык силос гу на колӧ тыртны. Та вӧсна тракторыс оз тырмы. Туруныс шедӧ на да кытчӧдз поводдя лэдзас, пыр пуктысям.
— Страднасянь страднаӧ дзикӧдз вуджӧмыс, сідзкӧ, эз на ло?
— Турунсӧ заптім сӧмын на 66 прӧчент, силоссӧ — 65 прӧчент, тайӧ быд условнӧй юр вылӧ 11,7 кормӧвӧй единица, а колӧ кӧть нин 15. Став овмӧсыс на кӧрымтӧ заптӧ. МТС вевъяліс нин вузавны 57 тонна турун, сылӧн вузӧс вылӧ эм нӧшта 30 тонна. Ставсӧ станция заптіс 110 тонна. Ас овмӧсъяс ёна ньӧбисны дась кӧрымсӧ. Район пасьта кӧть и этша заптӧма турунсӧ, но МТС-ын моз жӧ и мукӧдлаын уджсӧ эз лёка котыртны. Шуам, Пожӧгын быд звеноын вердчисны пӧсь сёянӧн, Помӧсдінын механизаторъяс да рабочӧйяс нуръясисны машиннӧй дворса столӧвӧйын, коді нималӧ зэв бура дасьтӧм вӧлӧгаӧн.
Содта, кыкнан овмӧсас кӧрым заптӧмысь ӧтдор слӧймӧдчисны на идравны 7 гектар вылысь кӧйдыса культураяс да 8 гектар ытшкисны уна вося турунлы кӧйдыс вылӧ. Ӧти сайын кӧсйим эскӧ и кӧдзны Пожӧгса Лёкшор участок, но эз артмы. 14 гектар бурмӧдӧм видзсӧ торйӧдӧма уна вося турунъяс улӧ, коліс нин кӧдзны августын. Сёрмим...
— Ми сёрнитам картупель, турун, силос йылысь, а град выв пуктасъясӧн кыдзи?
— Некутшӧм овмӧс морков ни капуста эз пуктыны. Бӧръяысьсӧ град выв пуктассӧ чукӧртлісны 2002 воын. Некытчӧ инавнысӧ. Водзті кӧ сійӧ жӧ морковсӧ да капустасӧ босьтлісны ясли-садъяс, ӧні налы миян пуктасыд оз ков — вайӧны вештысьӧм весьтӧ бать-мам. Сэсся ёна конъялісны гусясьысьяс. Морков босьтны ог удитӧй, джын муыс нин куш.
— И бӧръя юалӧм. Тырмӧны-ӧ уджалысьяс да кутшӧмӧсь найӧ?
— Йӧзыс мунӧны видз-му овмӧссьыд нажӧткааджык удж вылӧ. Медсясӧ олӧма йӧз и кольӧны. Том войтыр, веськыда кӧ, оз сяммыны либӧ оз кӧсйыны бертны видз-му уджтӧ. Сетласны выль трактор, мед кӧть кыдзкӧ ышӧдны, но оз зільны. Велӧдчыны эськӧ налы Помӧсдінысь Иван Максимович Грачевлысь да Иван Степанович Курочкинлысь, кыдзи колӧ матыстчыны и трактор, и удж дорӧ. Либӧ Пожӧгысь Михаил Степанович Уляшевлысь, силосуйтчысьяслӧн звеньевӧйлысь. Жаль, и сійӧ лӧсьӧдчӧ мунны овмӧссьыс. Висьӧдча пӧ да и арлыдӧй шойччыны нин кыскӧ...
— Аттьӧ, Александр Валентинович, «Коми мулы» висьтасьӧмысь. Сиам, мед ставыс тіян вӧлі тыр: йӧртӧдъясныд кӧрымӧн, трактор бакъясныд — ломтасӧн, а сиктса войтырлӧн сьӧлӧмъясыс — уджавны кӧсйӧмӧн да водзӧ вылӧ лачаӧн.
