МЕД СӦВМАС ВОЧ И ВОДЗӦ
Таво ӧтпырйӧ кык тшупӧда пас Воч сиктлӧн. Вылыс Вочса школа котыртӧмсянь тырӧ 100 во, а Улыс Воч пасйӧ 260 во. Кыдзи олӧны-вылӧны сэтчӧс войтыр, кутшӧм тӧжд-мог пуктӧны ас водзаныс — та йылысь висьталӧ сиктса администрацияӧн юралысь Николай Фёдорович Морохин.
— Водзті сиктын вӧлі колхоз, совхоз, госпромхоз, «Улыс Воч» нима видз-му овмӧс — и ставыс бырис. Кӧть ӧд и быттьӧ бокынӧсь «ыджыд мирсьыс», позьӧ шуны, сьӧд вӧр шӧрынӧсь, но «йӧй» рынокыдлӧн гыясыс миянӧдз волісны жӧ. Вӧлі кад, шуам, госпромхоз киссьӧм бӧрын, кор йӧзыс шӧйӧвошлісны, эз тӧдны, кытчӧ инавны асьнысӧ. Кодкӧ чуксаліс котыртны выль ӧтувъя овмӧс, кодкӧ госпромхозлысь эмбурсӧ да техникасӧ юклӧм бӧрын «вӧйтчис» аслас гортгӧгӧрса тӧжд-могӧ, а кодкӧ и юсис. Но збыльысь крестьянскӧй сикт, коді нэмсӧ кутчысьліс ӧтувъя удж вылын, сяммис сувтны кок йылас.
— Кутшӧм предприятие-организация ӧні Вочын, кӧні зільӧны йӧзыс?
— Эм школа, детсад, культура керка, ФАП, лесничество, администрация, лавкаяс. Уджалӧ «Гросс» котыр, паськӧдчӧ Юрий Андреевич Морохинлӧн асшӧр предприятие. «Гроссӧ» ми лэдзим ас орданым сёрнитчӧмӧн, мый уджӧдны кутас сӧмын татчӧс йӧзӧс, бокӧвӧйясӧс оз вайӧд. Ӧні сэні миян 40 морт лэдзӧны да пилитӧны вӧр.
Дженьыда кӧ, ставныслы, коді кӧсйӧ да нырччӧ, уджыд миян эм, оз ков мукӧдлаын моз корсьысьны.
— Дерт, кӧнкӧ, тӧд вылын кутанныд и ас овмӧсын ноксьӧм?
— А кыдзи нӧ сытӧг коми сиктад? Скӧтсьыд этшаӧн лэдзчысьӧны. 800 гӧгӧр олысь вылӧ 124 лысьтан мӧс на видзам, сэсся быдӧнлӧн ӧти-кык куканьӧн. А порсьтӧ тшӧгӧдӧны пӧшти быд керкаын.
— Районын медуна вӧв тіянладорын арталӧны...
— Уджӧданыс 50 гӧгӧр, а чаньяснас ӧтлаын сёысь унджык на лоӧ. Ӧткымын овмӧсын водзті видзлісны кык чибукӧдз.
— Та мында скӧт видзанныд, а кытчӧ иналанныд йӧв-яйсӧ?
— Яй кузя тӧжд абу. Быд лун машинаӧн то ӧтилаӧ, то мӧдлаӧ нуӧны. Ставнас Кулӧмдінсӧ вердам. А вот йӧв инавны некытчӧ на. Кодкӧ сепаратор лӧсьӧдіс да лишаланасьыс вӧчӧ вый, но унджыксӧ лоӧ вердны скӧтлы. Сёрнитчылім Зимстанса предприниматель Пётр Михайлович Поповкӧд йӧвсӧ примитӧм кузя, но нинӧм на эз артмы. Та ылнасьыд да омӧль туйяснад абу кокни сійӧс петкӧдны. Туй костас и шоммас.
— Шуанныд, омӧльӧсь пӧ туйяс, а быд йӧрын, видзӧдан да, машина.
— Ичӧтыс и ыджыдыс 40 гӧгӧр, сэсся 27 трактор. Но петны кӧ ковмас юрсиктӧ ли кытчӧ, йӧзлы отсӧг вылӧ локтӧ аслас автобусӧн Зимстанысь Олег Иванович Кочанов. Быд воторникӧ да четвергӧ ветлӧ, аттьӧ сылы. А туйысь збыльысь сьӧкыд, торйӧн нин шогмытӧмӧсь посъяс. Вӧлі сёрни «Гросса» веськӧдлысьяскӧд, кӧсйысисны отсавны дзоньтавнысӧ.
— Йӧзыс, тыдалӧ, бура уджалӧны, бура и нажӧвитӧны, машинаяс кӧ ньӧбалӧны.
— Бура уджалысьыд миян уна, быд юкӧнын. И зільӧны оз сӧмын нажӧтка ради, а кӧсйӧны, мед водзӧ сӧвмис сиктным, нималіс бур боксянь район да республика пасьта.
— Казьтыштӧй кӧть гоз-мӧд ним.
— Ставнысӧ лыддьӧдлыны сьӧкыд, мед оз дӧзмыны. Шуи тай, быдӧн ас ногыс кыпӧдӧ сиктнымӧс. Сідз, Зарема Николаевна Морохина котыртӧ сиктлысь аскиа кӧзяинъясӧс быдтан-велӧдан удж, сійӧ — школаса директор. И, ме чайта, оз лёка, сылӧн бур коллектив, кызвыннас тӧлка, кывзысьысь челядь. Сергей Петрович Булышев, сиктса культураын нырщик, збыльысь жӧ висьӧ сьӧлӧмнас аслас делӧ вӧсна. Кужӧ, майбыр, кыскыны йӧзтӧ культура керкаад. Ковмас кӧ, и кинотӧ петкӧдлас, и снимайтас, и фокустӧ вӧчны велӧдас. Челядькӧд ёна жӧ уджалӧ. Валентина Александровна Ширяевалӧн зільӧмӧн сиктын уджалӧ музей, Александр Иванович Морохинлӧн водзмӧстчӧмӧн сӧвмӧ спорт, лесник Владимир Николаевич Логиновлӧн тӧждӧн пыр дӧзьӧр улын чужан вӧр-ва, Раиса Ивановна Морохиналӧн видзӧдлас улын — йӧзлӧн дзоньвидзалун. Казьтышта нӧшта ӧткымынӧс: нэмӧвӧйся тракторист Иван Михайлович Морохинӧс, бать-мам комитетӧ пырысь Егор Иванович Королевӧс, ён ас овмӧс кутысьяс Иван Егорьевич Гичевӧс да Иван Николаевич Кочановӧс. Эмӧсь и уна челядя семьяяс. Сідз, Василий Иванович Морохин Надежда Леонидовна гӧтырыскӧд быдтӧны 4 челядьӧс да нӧшта ӧтиӧс босьтісны асланыс тӧжд-дӧзьӧр улӧ.
— Татчӧ, кӧнкӧ, колӧ казьтыштны и Ольга Алексеевна Лютоеваӧс. Сылӧн дӧзьӧр улын быдса школа.
— Да, школа, кӧні сійӧс лыддьӧны мам пыдди. Тайӧ школаыслы таво тырӧ 100 во. Юбилей лунас сэтчӧ чукӧртчывласны вӧвлӧм велӧдысьяс, велӧдчысьяс, копыртчывласны керкалы, кысянь петісны ыджыд олӧмӧ.
— А кор кутанныд пасйыны тшупӧда лунъяссӧ?
— Вылыс Воч школалысь юбилей — июль 14 лунӧ, сиктлы 260 во тырӧм — август 12 лунӧ. Корам землякъясӧс, гӧсьтъясӧс тшӧтш волыны да ӧтвылысь пасйыны тайӧ тшупӧда пасъяссӧ.
