«А МЫЙӦН МИ ОМӦЛЬДЖЫКӦСЬ?» — ШУИСНЫ НЕМДІНСАЯС
Нитшсялӧм из улӧ ваыд оз письт. Тайӧс тӧд вылын кутӧмӧн босьтчисны котыртны прӧст кад Немдінын. Район пасьта нималӧны культура да спорт кыпӧдӧмӧн Помӧсдін, Пожӧг да Кулӧмдін, кӧні традицияӧ нин пырисны быд сикас фестивальяс, йӧзӧс шойччӧдан−ӧтувтан праздникъяс.
А мыйӧн нӧ ми омӧльджыкӧсь? — шуисны немдінсаяс да тшӧтш босьтчисны эндылӧм нин уджас. Нырщикнас лоис шӧр школа.
Медым вӧчны панас, урчитісны календарысь тӧдчанаджык лунъяс, кодъяс дорӧ абу веськодьӧсь ни верстьӧ, ни челядь. Тадзи Айму дорйысьлӧн да Нывбабалӧн праздникъяс кежлӧ программаясӧ вочасӧн пырис эз сӧмын гажӧдчӧм, но и гырысьджык могъяс: велӧдчысьясысь ӧтдор школаысь петӧм нин томуловӧс, уджалысь войтырӧс спортӧ да культураӧ кыскӧм, садь оласног вӧсна тӧждысьӧм, сиктлӧн аскиа лунӧ лача чужтӧм. Вит вося зільӧм эз вош весьшӧрӧ. Йӧзыс казялісны: ӧтув позьӧ ставсӧ вӧчны, и гудыр олӧм да сьӧм абутӧм водзмӧстчӧмтӧ оз падмӧдны.
— Ӧні кыпӧдчӧны оз нин сӧмын ас сиктсаяс, — тӧдчӧдӧ Немдін школаса директор Галина Ивановна Канева, — окотапырысь сюртчӧны Парчса, Югыдъягса войтыр, бӧръя кадас эз кутны ӧтдортчыны и смолянкасаяс. Школаясса веськӧдлысьяскӧд тшӧтш йӧзсӧ ышӧдӧны меставывса администрацияясӧн юралысьяс. Отсасьӧны и коммерсантъяс, торйӧн нин Немдінысь ас вылӧ уджалысь Т. А. Игнатова пияныскӧд.
Казявлінныд кӧ, кыдзи висьӧны асланыс спортивнӧй командаяс вӧсна! Дасьтысьны волывлӧны весиг Парчсянь. А видзӧдігас верстьӧ и челядь тшӧтш ыззьӧны. Шуам, тадзи муніс лызьӧн ордйысьӧм, кодӧс вӧлі сиӧма шӧр школа помалысьяс Евгений Игнатовлӧн да Сергей Павловлӧн паметьлы (найӧ пӧгибнитісны сынӧдса неминучаын). Лызьӧн котралӧмысь ӧтдор вын-сям позьӧ петкӧдлыны и шахматын, теннисын, волейболын, лыйсьӧмын, йӧзкостса уна сикас ворсӧмын.
И, дерт, некутшӧм ордйысьӧм оз коль вермысьясӧс нимӧдтӧг.
Кодкӧ вузасьысь, кодкӧ велӧдысь, кодкӧ бурдӧдысь, но быдӧн гӧгӧрвоӧ котыртӧм прӧст кадлысь коланлунсӧ. Буретш котыртӧм, а абу ас визув вылас лэдзӧм. Гортын ӧти пӧлӧс олӧмыс дышӧдіс нин: семья, овмӧспытшса тӧжд, а сэсся телевизор-видео. Пемыд клубын дискотека вылын чеччавны арлыд оз лӧсяв. А тані — ас коддьӧмкӧд аддзысьлӧм, кужанлунтӧ петкӧдлӧм, тшӧтш и ӧти пызан сайын олӧм йылысь тӧлкуйтӧм. Сідз, Парчысь Валентина Валерьевна да Михаил Григорьевич Тимушевъяслы кыпыд шойччӧгыс сетӧ вын да збодерлун кокниджыка венны гортгӧгӧрса нок, уджвывса тырмытӧмторъяс да семьяпытшса майшасьӧмъяс.
— Ми некодӧс огӧ ӧтдортӧй ни стадионӧ, ни спортзалӧ волӧмысь, — пасйӧ физрук А. В. Овсяников, — мӧдарӧ на: нимкодь, кор и сиктса пӧрнӧй йӧз ӧтувтчӧны школа гӧгӧр. Ворсны-тренируйтчыны, ордйысьны век эм позянлун. Торйӧн нин унаӧн волывлӧны тӧвнас да карын велӧдчысьяслӧн каникул дырйи.
Но Афанасий Валентиновичлӧн кывъяс серти, волысьяс мед эськӧ ёнджыка тӧждысисны вӧдитчан эмбур вӧсна. Стадионысь кодъяскӧ нуисны ворсан сетка. Тыдалӧ, оз гӧгӧрвоны, кутшӧм сьӧкыда ӧні шедӧ спортын коланаторйыс — сійӧ жӧ сеткаыс, мачыс, лызьыс, тренажёрыс. Зілям ӧд челядь ради, кӧсъям сӧвмӧдны сиктын физкультура да спорт, а эмӧсь на уджнымӧс конъялысьяс.
Водзӧ вылӧ эм уна мӧвп, мед нӧшта бурмӧдны сиктын культурно-воспитательнӧй да спортивнӧй удж, — содтӧ школаса директор Г. И. Канева, — но падмӧдӧ, мый спортзалным — дӧмас вылын дӧмас, да и ставнас школаным тшӧтш. Воліс районсянь комиссия да шуис, мый велӧдны сэні оз позь. Республика тшупӧдын эськӧ кӧсйысьӧны стрӧитны выльӧс. Ӧти бӧрйысьӧм водзын вӧвлӧм Юралысь Ю. А. Спиридонов да Госсӧветса вӧвлӧм депутат Ф. Г. Карманов весиг чуймӧдісны, кутшӧм ӧдйӧ тайӧс позьӧ вӧчны — тӧлысь-мӧдӧн и «артмис» выль школа подулыд. Но... та вылын помасис ставыс.
Регыд на вочакывъясысь ӧтиын республикаса Юралысьӧс вежысь И. А. Поздеев бара «ышӧдіс», лоӧ пӧ видлалӧма, лоӧ вӧчӧма...
Водзті, кор эз на сотчы важ школаыс, ӧшинювса стадионас вӧліны и волейболӧн да футболӧн ворсанінъяс, и тренируйтчан брусъяс, и чеччаланін. Ставыс сикт шӧрын, кос местаын — майбыр, ёнмӧдчы водз тулыссянь сёр арӧдз. Сэки тай эз и лӧньлы стадионыс. Весиг арлыда йӧз кежавлісны рытъяснас ворсны.
А ӧнія школаыс кыскӧ ас дорас медсясӧ сэні уджалысьяслӧн зільӧмӧн. 26 во сайын лэптылӧм стрӧйбалӧн ӧткымын юкӧн, тшӧтш и спортзал, бара на казьтышта, вермасны киссьыны челядьлӧн юр вылӧ (Ен мед видзас!). Сьӧлӧмсянь котравны-ворсны он вермы и ӧдйӧ няйтчысь стадионын.
Но став сьӧкыдлун вылӧ видзӧдтӧг, Немдінса школа оз кӧсйы лэдзчысьны босьтчӧмторсьыс. Сиктса велӧдысьыд век вӧлі быд бурас водзмӧстчысьӧн, пример петкӧдлысьӧн. Ӧтувъя шойччӧгӧн Немдінса педагогъяс водзӧ кӧсйӧны шымыртны став матігӧгӧрса сикт-посёлокын, тшӧтш и Мысын олысьясӧс. Оз кольны бокӧ и сэтчӧс культура керкаясын уджалысьяс. Аслыссикас экзаменӧн лоӧ сиктлӧн лун, кодӧс урчитісны нуӧдны гожӧмнас. Сэки Немдін котыртчӧмсянь тырӧ 360 во.
