КЫВБУРЛЫСЬ МИЧСӦ ПЕТКӦДЛӦМӦН
Важ газет-журнал киын бергӧдліг юрам воис гажтӧм мӧвп: талунъя коми петасъясысь он нин аддзы, он нин лыддьы гижӧдъяссӧ Юшков Геньлысь, Тимин Володьлысь, Торопов Иванлысь, Ванеев Альбертлысь, Микушев Анатолийлысь да уна мукӧд, миянысь мунӧм нин, ыджыд вежӧра йӧзлысь. Натӧг коми культураа олӧмыс ёна жебмис...
Он нин аддзыв гижӧдъяссӧ и Дёмин Владимир Николаевичлысь, кодлы тавося сора тӧлысь 28 лунӧ тырис эськӧ 80 арӧс. И колӧ, дерт, казьтыштны Тентюковын чужлӧм тайӧ айловсӧ, коми литература туялысьӧс, наукаса докторӧс.
Владимир Николаевичкӧд тӧдмасьлі Сыктывкарса канму университетын велӧдчигӧн на.
Сэкся студентлы сійӧ медводз воссис кыдзи зэв аслыспӧлӧс велӧдысь.
Кольӧм нэмся 80-ӧд вояс заводитчигӧн коми кыв да литература кузя тӧдӧмлунтӧ ми воклы сетіс уна тӧдчана туялысь. Сьӧмыс сэки тырмывлӧма корлывны Сыктывкарӧ лекцияяс лыддьыны Илля Васьӧс Мӧскуаысь, Адольф Туркинӧс Таллинысь, Григорий Нечаевӧс Таганрогысь, Валей Кельмаковӧс да Риф Насибуллинӧс Ижкарысь.
Сыктывкарса канму университетын коми кафедраса велӧдысьяслы отсӧг вылӧ волӧны вӧлі тшӧтш Коми наука шӧринысь Кыв, литература да история институтын уджалысьяс Геннадий Бараксанов, Владимир Ляшев, Анатолий Ракин да Владимир Дёмин, бӧръя куимыс сэки филологияса том на кандидатъяс.
Дерт, татшӧм вына учёнӧйясыдкӧд Сыктывкарса университет медводдзаясӧн помалысь коми филологъясысь быдмис енбиа уна туялысь да велӧдысь.
1981 вося тувсов семестрын миян велӧдчан уджтасӧ пыртісны «Коми поэма» торъякурс, индӧма вӧлі тшӧтш лыддьысьсӧ — филология наукаса кандидат Владимир Николаевич Дёминӧс.
Таӧдзсӧ, дерт, ми сійӧс эг тӧдлӧй. Да и лыддянторйыс кажитчис зэв нин тӧдса, ӧд таӧдз коми литератураысь экзаменъяс сдайтім да поэмаяс йывсьыс миянлы уна нин висьтавлісны. Мый нӧшта та йылысь унасӧ позьӧ сёрнитны? Тадзи мӧвпавлім.
И со медводдза лекция вылӧ Евгений Александрович Игушев, сэкся миян деканным, зэв визув да тэрыб вӧраса, нюмъялысь да шмонитысь доцент, пыртӧдіс аудиторияӧ шӧркост арлыда, топыд вир-яя, пашкыр бакенбардъяснас ортсысяньыс нималана роч поэт Александр Пушкинлань мунысь лекторӧс.
Владимир Николаевич босьтчис лыддьыны ассьыс лекциясӧ ньӧжмыда, тэрмасьтӧг, медводз юӧртіс торъякурсыслысь медшӧр могъяссӧ, тэчассӧ да вайӧдіс содтӧд лыддьӧм могысь вель уна туялан литература. Пондыліс комиӧн лыддьыны, сэсся вуджис рочӧ, тыдалӧ, лыддянторйыс рочӧн вӧлі гижӧма да.
Сӧмын весиг эз теманас шензьӧд да шемӧсмӧд миянӧс тайӧ выль велӧдысьыс, а медсясӧ лекция лыддянногнас. Юрсьыс босьтӧмӧн лыддис зэв уна кывбур, поэмаысь юкӧн, и эз сӧмын коми поэзияысь, а и рочысь да мудорсайсаысь.
Унатор тӧдмалім сысянь и кывбуралысьяслӧн олӧм йывсьыныс. Лекциялӧн тема йывсьыс висьтавліс дженьыда да стӧча, кывбурысь юкӧнъяс лыддис тэрмасьтӧг да гораа. Мукӧд велӧдысьыс жӧ пырджык вӧлі гажтӧм анализӧ пырӧдчӧны, быдсяма тӧдтӧм терминъясӧн печласьӧны.
Ми, коми студентъяс, пукалім шы ни тӧв, быттьӧ эг вылыс тшупӧда велӧдчанінын вӧлӧй, а поэзия салонын.
Владимир Николаевич зілис медводз кывбурыслысь мичсӧ петкӧдлыны. Нӧшта ӧтиторйӧн сійӧ воис студентъяслы сьӧлӧм вылас — велӧдысьным эз торйӧдлы коми поэзияӧс мукӧд литератураысь, унатор йитліс, ӧткодявліс, орччаӧдліс, ӧтув лыддьывліс Нёбдінса Витторӧс да Шекспирӧс, Илля Васьӧс да Твардовскийӧс, Иван Куратовӧс да Есенинӧс. Сиктса школа помалысьясӧс тайӧ ёна шензьӧдіс.
Кыдзкӧ тӧдлытӧг колис кадыс. Торъякурсысь зачётсӧ Владимир Николаевич пуктіс ставнымлы юасьтӧг да, дерт, гӧгӧрвоӧмӧн: медшӧр могсӧ — поэзия дорӧ муслунсӧ — лои пыртӧма том йӧз юрӧ.
Тайӧ кадсяньыс ставӧн ми бура нин тӧдім велӧдысьнымӧс, век вӧлі чолӧмасям сыкӧд улич вылын паныдасигӧн. Мортыс пӧрис юрвежам яръюгыд серпасӧ.
1986 восянь понді уджавны Кыв, литература да история институтын, Владимир Николаевичкӧд ӧти судтаын пукалім, бур уджъёртъясӧн лоим.
Сэксянь пыдісяньджык тӧдмалі сійӧс кыдзи нин учёнӧйӧс да и мортӧс. Меным сійӧ сьӧлӧмӧ йиджис медводз аслас ловкылӧмнас, коми литература дорӧ пӧсь йитӧднас.
Буретш сідз шусяна перестройка кадӧ сійӧ бӧр воис Велӧдысьясӧс сӧвмӧдан институтысь уджавны Кыв, литература да история институтӧ, босьтчис веськӧдлыны литература юкӧдӧн.
Владимир Николаевичлӧн вӧліны зэв гырысь дум-кӧсйӧмъяс, медтӧдчанаыс на пиысь — гижны коми литературалысь выль история.
Жаль, тайӧ уджтасыс коли сӧмын кабала вылын, дасьтӧм нин гижӧдсӧ сетісны Коми наука шӧринса архивӧ, эз йӧзӧдны. Оз вӧдитчыны сійӧн и литература туялысьяс.
Та вылӧ видзӧдтӧг водза-водз кувтӧдзыс Владимир Дёмин унатор удитіс вӧчны: дорйис филологияса докторлысь диссертация, йӧзӧдіс некымын ыджыд монография, котыртліс гырысь конференцияяс, бергӧдіс туялӧмӧ Каллистрат Жаковлысь да Г. С. Лыткинлысь нимъяс, дасьтіс коми литература историялысь выль бала, пуктіс «Сыктывкар» йӧзкост котырлы панас.
Ставсӧ сійӧ йӧзӧдӧма 213 туялан удж. Ӧти мортыдлы тайӧ вель уна. Дивӧ, но сылӧн кувсьӧм бӧрын, матӧ кызь во чӧжӧн миян республикаын эз петавлы коми литература йылысь ни ӧти ыджыд туялан небӧг. Сы тшупӧдӧдз ни ӧти коми литературовед тайӧ каднас эз и кыпӧдчы.
* * *
1999 вося сора тӧлысь 23 луныс лои Коми мулы сьӧд паса — бурдӧдчанінын операция дырйи Владимир Дёминӧс гажа юра хирург вундалӧма кувтӧдзыс.
Муніс таладор югыдсьыс Владимир Николаевич 61 арӧс неуна тыртӧдзыс тырвыйӧ вына туялысьӧн. 19 во нин абу миянкӧд, но сійӧс казьтылӧмыс кольӧ юрвежӧраным. Сэні сійӧ ловъя...
