КИРӦ ВАСЬ ЧУЙМАЛӦ...
Ельциндыр кадсянь, матӧ 20 во чӧж, Кирӧ Вась, менам бур тӧдсаӧй, олӧма абу нин сиктас, а вӧр керкаас, юрсиктӧ да юркарӧ петавлытӧг. Помкаыс вӧлӧма дзик аслас — гӧтырыс кулӧм бӧрын йӧзсӧ видзӧдны абу вермӧма, вӧралӧмӧн да чери кыйӧмӧн олӧма. Радиоыс сылӧн весиг абу вӧлӧма. Йӧзаинас петавлӧма зэв шоча, сӧмын сёян-юантор да кутшӧмсюрӧ тӧвар ньӧбӧм могысь. А таво гожӧмнас волӧма сійӧ Сыктывкарӧ диагностика шӧринӧ, висьны пондӧма да. Сылысь висьтсӧ вайӧда дженьдӧдӧмӧн.
«Журкниті-вои ме карӧ таксиӧн, а ӧд войдӧр сійӧн ветлынысӧ эськӧ повзи, важӧнсӧ тайӧ зэв донаӧн кажитчис, а ӧні — эз быттьӧ.
Вайисны менӧ драмтеатр дорӧдз, петі да шемӧсми: гожся шондіа лунӧ сымда том йӧзӧс Небдінса Витторлӧн мыгӧр дорысь аддзи. Ставныс сур дучкӧны. Зонъяс исергааӧсь, коді шырӧм юра, коді лёзь юрсиа, пукалӧм йӧз моз татуировкаяс вӧчалӧмаӧсь. А нывъяс дзик ставныс гачаӧсь. Видзӧда да, карас став аньыс нин ветлӧ гачӧн, юбкаыс, буракӧ, некодлӧн нин абу. Дай чышъянсӧ некод жӧ нин оз новлы. Тыдалӧ, оз нин некод дӧмсьынысӧ куж — зэв уналӧн гач пидзӧсыс розя. Мукӧдыслӧн гачыс весиг мышсяньыс резьдӧма, да кыдзи тайӧ лоӧма, гӧгӧрвоны ог жӧ вермы. Кодлӧнсюрӧ сэтшӧм ёна резьдалӧма, мый увдор гачыс мыччысьлӧ, быдӧнлӧн торъялана рӧма. И ӧд ветлӧны яндысьтӧг!
Шензян ӧні юркар вылӧ... Кӧрт туй вокзалсянь гольгигӧн казялі, мый кисьтӧмаӧсь «Парма» кинотеатр да сы пыдди лӧсьӧдӧмаӧсь вузасян шӧрин. Дай драма театр дорын эм вузасянінӧн тыра уна выль стрӧйба, войдӧрся ни ӧти пу керка абу кольӧма.
Вуджи туйсӧ да аддзи «Коми культура шӧрин» гижӧда керка, а сы водзын — песласян машина кодь из. Вӧлӧмкӧ, тайӧ коми «Ӧ» шыпаслы паметьник. Татшӧмторсӧ водзті эськӧ некор и думыштны эг куж, медым кутшӧмкӧ буквалы сувтӧдасны казьтылантор. Ок, буртор эськӧ вӧчӧны ӧні — коми кывсӧ ловзьӧдыштны зільӧны, улича нимъяссӧ гижӧны кык кывйӧн. Кутшӧмкӧ тӧлка морт весиг проспект пыдди лӧсьӧдӧма шӧртуй, суд пыдди лоӧма ёрд. Татшӧм выль кывйыс водзті эз ӧд вӧвлы! Чужан кывным вель ёна вежсьӧма, вӧрын олігӧн тайӧс эг и тӧдлы.
Водзӧ лэччи Интернациональнӧй улича вылӧ да, вежапикӧд сэні гуляйтыштны шуим.
Ӧти вель мича керка йӧрысь бара аддзи выль паметьник: лабичын пукалӧ мужик (ой, колӧ шуны ӧнія ногӧн, айлов!), а орччӧн уджалан каскасӧ пуктӧма. Юалі вежапилысь, коді, мися, тайӧ шойччӧ. Вочавидзис, электрик пӧ. Бурджыка видзӧдлі да некутшӧм сутуга ни кльӧшши эг казяв. Ме думысь, тайӧ айловсӧ бурджык эськӧ шуны вӧр пӧрӧдысьӧн, шахтёрӧн ли монтажникӧн.
Друг кыськӧ кык нывка матыстчисны паметьник дорас да кутісны сы вылӧ кавшасьӧмӧн снимайтчыны. Ӧтиыс, дженьыд гача да джынвыйӧ шырӧм лӧз юрсиа, пуксис каска вылас да коксӧ чашкӧдіс, мӧдыс снимайтӧ. Пукалысьыс горӧдіс: «Я супер!» Мый кӧсйис тадзисӧ шуны, эг и гӧгӧрво. Сэсся сылӧн нывъёртыс изйысь вӧчӧм айлов водзас нюжӧдчӧмӧн водіс, сьыліӧдыс дзигӧдіс да горӧдіс: «
Нывъяс сэсся снимайтӧмсӧ видзӧдісны, гигзьыштісны да чигарка пестӧмӧн кытчӧкӧ мунісны...
Вӧвлӧм загс дорті восьлалігӧн бара на казялі выль паметьник туй мӧдарладорас пемыдгӧрд рӧма кӧрт мӧс сулалӧ, а сы дорын кык зонка ӧшалысь жынняннас троньӧдчӧны. Матыстчи да лыдди гижӧдсӧ, «Коми мӧс» пӧ тайӧ. Ок, и ичӧт вӧраа да пырыс тыдалан мыгӧра мӧскӧс кӧртысь керӧмаӧсь! Некор эськӧ эг чайтлы, мый мӧслы паметьник сувтӧдасны кар шӧрӧ. Сиктас ловъя мӧскыс кӧ чинӧ, карас со кӧрт мӧс содӧ! А ӧд вердысь пемӧсыс коми сиктад унджык на вӧлі — кӧза, ыж, порсь, вӧв. Гашкӧ, и налысь кӧрт мыгӧръяссӧ регыд сувтӧдаласны, сьӧмыс тай, буракӧ, та вылӧ тырмӧ...
Диагностика шӧринлань мунім да ЦУМ сайысь, Олег Кошевой нима школаӧ вотӧдз на, аддзим нӧшта паметьник: еджыд гипсысь, ыджыд морӧса ань. Кодлы нӧ, мися, тайӧ паметьниксӧ сувтӧдӧмаӧсь? Гашкӧ, кӧрт мӧссӧ лысьтысьыслы да? Абу тай тадзи вӧлӧма. Миша вежапиӧй стӧчмӧдіс, тайӧ пӧ еджыд рӧмаыс — велӧдысь ань, а морӧс бердас, вӧлӧмкӧ, дзоридзьяс топӧдӧма. Пӧсь весиг чепӧсйис татшӧм серпассьыс — ылісянь мыгӧрыс немся абу велӧдысьлӧн!
Сэсся забеднӧ босьтіс менӧ: а кӧнӧсь нӧ айлов велӧдысьясыс, важӧн тай менам велӧдчигӧн миян школаын найӧ унаӧн вӧліны, фронт вылысь воӧмаяс, ставсӧ олӧманыс тӧдмалысьяс. Но аттьӧ, кӧть важ, Сӧвет каддырся паметьникъяссӧ кольӧмаӧсь, абу кисьтӧмаӧсь Украинаын моз.
Унатор на нӧшта менӧ шензьӧдіс, но сідзсӧ юркарын олӧмыс лӧсялана вӧлӧм: лавкаясын ставыс эм, мед сӧмын сьӧмыд вӧлі-а. Пасьтасьӧны йӧзыс мичаа, сӧмын тай оз нюмъявны, торйӧн нин пӧрысь аньяс, ветлӧны синнас печлалӧмӧн, скӧра, быттьӧ налы удждылӧм сьӧмсӧ абу бергӧдӧмаӧсь. Томъяс эськӧ и нюмъялӧныджык, но мыйлакӧ мунігмозыс унаӧн ас кежысь сёрнитӧны. Мися, вежӧрнас, тыдалӧ, торксьӧмаӧсь. Висьталісны бӧрас нин: найӧ пӧ зептелепонӧн кутшӧмкӧ гарнитура пыр сёрнисӧ нуӧдӧны. Со и бара дивӧ: войдӧр вӧлі гарнитураыс керка ӧдзӧсӧ оз тӧр да кӧсяксӧ разьлісны, а ӧні сійӧс пель розьӧ сюйӧны!
Дерт, олӧны йӧзыс озыра: матӧ быд том морт ас машинаӧн журъялӧ. Вои сиктӧ 18 кымын арӧса зонкӧд сылӧн важиник «Ладаӧн». Енмыс, аттьӧ, видзис, эг жӧ тай зурасьӧй некодкӧд, кӧть и, ок, ёна тэрмасис эськӧ, рульсӧ ки пӧвнас бергӧдліс, телепон пыр помтӧг больгис да вомас век мыйкӧ някляліс.
