А МЫЙЛА АБУ КОМИӦН?

Олам ми Коми Республикаын, кӧні чужан кывнымӧс шуӧма каналанӧн. Та могысь 1992 воӧ вӧлі вынсьӧдӧма торъя оланпас.

Коми йӧз пӧвстысь унаӧн чайтлісны, мый тайӧ ышӧдас тшӧтш и вужвойтырӧс ёнджыка сёрнитны чужан кывнас, паськыдджыка вӧдитчыны сыӧн.

Мыйтакӧ тайӧ збыльмис, но эз на ёна. Торйӧн шогӧдӧ, кор коми кыв бура тӧдысьяс мыйлакӧ рочӧ вуджӧны, кӧть быд ногӧн думыштӧмӧн тадзисӧ вӧчны некыдзи оз ков, оз лӧсяв. Со видлӧгъяс.

Анастасия Васильева, Сыктывкарса канму университетын велӧдчысь, неважӧн вермӧма Петрозаводскын, Карелиялӧн юркарын, «2016 вося финно-угрия студентуловса мисс» венласьӧмын.

Тайӧ мича аньыс пӧ нималана коми сьылысь Алексей Генлӧн ныв, сьылӧма посйӧд вылас кык коми сьыланкыв да вермӧма. Та вӧсна локтан татшӧм венласьӧмыс лоас Сыктывкарын. Дерт, таысь зэв нимкодь.

Пыралі сэсся ӧтуввезйӧ да казялі тайӧ вермӧм йывсьыс юӧр, кытчӧ тшӧтш пуктӧмаӧсь вӧлі сьыланкыв. Понді кывзыны-видзӧдны да шемӧсӧ уси: Анастасия сьылӧ вӧлӧм Коми му йылысь сьыланкывсӧ рочӧн. Мыйла нӧ став мир пасьтаыс оз паськӧд коми сёрнисӧ, оз нимӧд коми сьыланкывсӧ?

Мӧдтор. Тӧвшӧр тӧлысьӧ Василей лунӧ Кулӧмдінын нуӧдлӧны выль коми сьыланкывъяслысь «Василей» венласьӧм-гаж. Эз на мойвилы меным сэтчӧ веськавлыны, но быд пӧрйӧ окотапырысь видзӧда тайӧ ыджыд концерт йывсьыс телеуджтасъяс. Таво тшӧтш видзӧді да казялі мисьтӧмтор: воддза воясас кӧ нуӧдісны сійӧс комиӧн, ворсӧдчӧмӧн-шмонитӧмӧн, кыпыда да весиг вильыша, то таво кызвыннас — рочӧн, кутшӧмкӧ шаблонъяс отсӧгӧн. Вежа-Петыркарысь корӧм-медалӧм концерт пуктысьыс, тыдалӧ, тадзи ставсӧ думыштӧма.

Таво тулысладорыс нин Сыктывкарын коми журналистъяс котыртлісны бурвӧчан концерт, нимтӧмаӧсь вӧлі сійӧс «Шоныд рыт».

Сяммичӧ (искусствоӧ) велӧдан гимназияса залын тыртӧм местаыс эз вӧв, коми велӧдысьыс да чужан кыв тӧдысь йӧзыс воӧмаӧсь вӧлі став вужнас, ӧд коми концертыс овлӧ миян юркарын оз сэтшӧм тшӧкыда. Ыджыд лоӧмторсӧ котыртысьяс пуктӧмаӧсь вӧлі ас водзаныс мог нимӧдны коми газет-журнал да гижӧдны рыт вылас волысьясӧс на вылӧ.

Ме сэтчӧ тшӧтш ветлі, но ёнасӧ эг и шонавлы. Мыйла эськӧ? Ставсӧ нуӧдісны дай экранвывса слайдъяссӧ тшӧтш вӧлі гижӧма рочӧн. А мыйла тадзи вӧчӧмаӧсь? Гашкӧ, кӧсйӧмаӧсь, мед коми газет-журналсӧ судзӧдісны рочӧн сёрнитысьяс?

Рыт котыртысьясыслӧн сідз шусяна логикаыс дзик гӧгӧрвотӧм: кыдзи роч кывъя йӧз пондасны лыддьыны йӧзӧданторъяссӧ коми кыв бура тӧдтӧгыс. Да кӧть кыдзи ошкы газет-журналсӧ, оз артмы. Шуам, меным кӧть кыдзи комиӧн эн ошкы Китайын петысь газет-журнал, кыв тӧдтӧгыс ме найӧс ог судзӧд.

Таво косму тӧлысь 27 лунӧ ветлі видзӧдны Валентина Есевалы сиӧм «Коми сьылан» концерт. Вӧлі сійӧ вужвойтырлӧн шылада-драмаа театрын, да нуӧдісны сэтчӧс артистъяс, и бара рочӧн. Весигтӧ эз восьса сёрниӧн, а лыддисны дзик ставсӧ кабалаысь. Сӧмын сьыланкывъяссӧ ливкйӧдлісны комиӧн.

Залас жӧ вӧліны матӧ ставныс коми йӧз, кызвыныс олӧма аньяс.

Позис, дерт, нуӧдны тайӧ рытъяссӧ комиӧн, ӧд сьылан котыръяслӧн нимъясыс да йӧзлӧн ним-овыс быд кыв вылын юргӧны ӧтмоза.

Коми кывйӧн вӧдитчӧмын зэв унатор миян сиктса, районса, карса да торъя организацияясӧн веськӧдлысьяс сайын. Медся ёна шензьӧдӧны сиктъяс, кӧні, кыдз шуӧны, тырвыйӧ олӧ-сӧвмӧ чужан кывным. Сэтчӧс веськӧдлысьяслӧн водзмӧстчӧмӧн сэні унатор позьӧ гижны комиӧн некодлысь юасьтӧг, асьныс ыджыдӧсь чужан сиктъясас да. Сӧмын он на босьт! Корсюрӧ мойвилӧ меным ветлыны сиктъясӧ. Сідз, Лӧзымӧ пыранінын пӧв вылын гижӧд — «Добро пожаловать в с. Лэзым!» Татшӧм жӧ гижӧд Кебра (Куратово) сиктӧ кежанінын да с. в. Уна улич ним сетӧма сӧмын рочӧн, шуам Сыктывдін районса Ыбын, финн-йӧгра этнопарк меститчанінын. Ог нин шу, мый сиктса администрация стенъясӧ юӧръяссӧ гижӧны век рочӧн, школаӧ кӧ пыран, серпасыс сэтшӧм жӧ. Унаӧн казялӧмаӧсь, Ухта карын пӧ чужан кывъя гижӧдыс медся комиӧн шусян сиктын дорысь унджык.

Бергӧдчам Сыктывкарлань.

Во-мӧд сайын Давпонын воссис выль автовокзал, сӧмын тай некутшӧм «Видза корам!» сэні абу. А ӧд тайӧ — Коми юркарӧ воанін.

Ылісянь тыдалӧ «ТК «Центральный» ним. ТК-ыс, комиӧн кӧ, — вузасян комплекс. Но гӧгӧрбок кӧ видзӧдлан, некутшӧм карса шӧрин сэні абу, эм кар пом. Неуна Выльгортлань муныштан да, аддзан, кыдзи туй веськыдладорас верблюд йирсьӧ. Ӧдвакӧ Россияса кутшӧмкӧ мукӧд юркар шӧрын верблюдъяс йирсьӧны.

Сэні жӧ туй мӧдарас гырысь шыпасӧн гижӧма: Выльгортладорсяньыс «Сыктывкар», а карладорсяньыс «Счастливого пути!».

Дженьыдик «Бур туй!» пасйӧд вылӧ иныс абу нин сюрӧма. Со тадзи «уджалӧ» каналан кывъяс йылысь оланпасным.

Сюйлам ӧні нырнымӧс ӧтуввезйӧ, сэні эм жӧ коми сайтыд да блогыд. Аттьӧ Ӧньӧ Лавлы да Марина Фединалы, зільӧны найӧ ёна, дзонь лабораторияӧн пыртӧны коми кывсӧ некымын инулӧ (сайтӧ), вӧчӧны электрон кывкудъяс да библиотекаяс.

Сӧмын абу ставӧн на кодьӧсь. Со, шуам, косму тӧлысьӧ паськыда нимӧдӧмаӧсь Национальнӧй музейлысь выль инув, кодӧс вӧчӧмаӧсь вель дыр, уна сьӧм видзӧмӧн. Сайтыс кык кывъя, но рочыскӧд орччӧн мӧдыс — англия кыв. Тыдалӧ, музейсалы бӧръяыс лоӧма нин каналанаӧн миян республикаын. Забыль, коліс гижны миян дінмуын либӧ регионын, кыдзи ӧні век тӧдчӧдӧны. Со и чужӧ юалӧм: мыйла музейсаяс юӧрсӧ абу сетӧмаӧсь и комиӧн, ӧд сэні комиӧн сёрнитысь-гижысьыс тырмымӧн. Збыльысь шулӧны, ставыс пӧ йӧз сайын, медводз коми кыв пыдди пуктӧмнас кодсюрӧӧс позьӧ лыддьыны патриотӧн, а кодӧскӧ оз.