«ПАСЬКЫД ГАЖА УЛИЧА...»

Талунъя коми сёрнисӧ медся тшӧкыда позьӧ кывлыны серпаскудйысь (телевизорысь), радиотӧ этшаӧнджык нин кывзӧны, ёна чинӧма тшӧтш комиӧн лыддьысьысьыс. Ёна ошкана коми йӧзкостса радио, кодӧс тшӧкыда нимӧдлӧны, позьӧ кывзыны сӧмын ӧтуввезйысь. Дерт, ньӧбан кӧ водзвыв вель дона компьютер да ыджыд ӧда ӧтуввез, сюрс кызь кымын шайтысь оз этшаджык сувт «радейтана» радионым.

«Коми горысь» да «Юрганысь» быд уджалан лунӧ позьӧ видзӧдны да кывзыны выльторъяс. Дерт, кызвын телесюжетсӧ журналистъясыс дасьтӧны каръясын, юасьлӧны роч кывъя йӧзӧс, та понда комиыс тшӧтш и выльторъяс сетан уджтасас оз век юргы.

Да и нуӧдысьыслӧн да журналистлӧн кывйыс мукӧддырйиыс коми кыв нормаясысь кежавлӧ. Кӧть и оз век, дерт. Медъёна синмад шыбитчӧ ас коми кыввор пыдди роч кывъяссӧ пыртӧмыс, шуам кӧть, Чери кыйысьлӧн лунӧ нуӧдісны поплавока удочкаӧн чери кыйӧм кузя ордйысьӧм («Талун» уджтас). Дерт, коми йӧзыд татшӧмтортӧ табъя шатинӧн шулӧны.

Дзик неважӧн на Сыктывкарӧ воліс локтан Олимпиадалӧн биыс, сійӧс новлӧдлісны юркарса уличьясӧд да видзисны Путинӧс моз. Радио-телевизор пыр шуӧны вӧлі, «вайӧдӧм факелсьыс би часьтсӧ пӧ ӧзтіс нималана Раиса Сметанина». Коми йӧз сёрниын важысянь нин бергалӧ ёрас кыв да би ёрас кывтэчас. Колӧ вӧлі сӧмын журналистъяслы видзӧдлыны роч-коми кывчукӧрӧ, юрас кӧ налӧн сӧмын босьтӧм кывъяс нин и кольӧмаӧсь.

Дзик мӧдтор артмӧ, став кывсӧ кор шулӧны комиӧн. Быттьӧкӧ ставыс лючки-бур, сӧмын мыйкӧ пельтӧ вундыштӧ, абуджык коми ногӧн шуӧма да. Та йылысь висьтыштам унджык. «Талун» нуӧдысьяс быд уджтас водзвылын юӧртӧны медшӧр сёрнитантор йылысь да век шулӧны ӧтитор: «А ӧні та йылысь висьталам паськыдджыка». Парскӧ бӧръя кык кывйыс, окота юавны, коді коми йӧз пӧвстысь тадзи шуӧ: висьтавны/юӧртны паськыдджыка? Кодӧс эг юавлы Коми мулӧн уна пельӧсысь петлӧм тӧдсаясысь, быдӧн шуӧ, тадзисӧ пӧ оз сёрнит некод. Шулӧны кызвынсӧ висьтала унджык, лючкиджык, юӧрта лючкиа, унджык. Сэсся синмӧс чӧвтлі кывкудъясӧ да сэтысь сюри висьтавны кадакывкӧд нӧшта некымын кывтэчас, со кӧть, висьтавны дженьыдика, тури-бара висьтавны (ӧдйӧ, гӧгӧрвотӧма), шылльӧ-мылльӧ висьтавны (абутӧмторсӧ), помысь помӧ висьтавны. Буретш бӧръя кывтэчасыс и петкӧдлӧ, мый водзӧ лоӧ юӧртӧма ставсӧ лючкиа. Та пыдди журналистъяс пыртӧны рочысь широко освещать кывтэчассӧ комиӧдӧм. Коми сёрниӧ велалӧм йӧзлы тайӧ, дерт, тешкодьтор да лӧсявтӧмтор артмӧ.

Во сайӧ нин коми телеканалъяс юӧртӧны ывлару (поводдя) йылысь комиӧн, и тайӧ зэв бур, ӧд коми йӧзыслы та йылысь тшӧтш окота тӧдмавны чужан кывнас. Ставыс тайӧ юӧртӧмас миянлы, дерт, гӧгӧрвоана, сӧмын татчӧ корсюрӧ он-он дай крукасьлан тшӧтш. Таво арыс вӧлі кузь да мисьтӧм: ӧтторъя зэрӧ вӧлі да лымъялӧ, унаысь кыкнаныс ӧтлаасьӧма вӧлі. Томиник нывкаяс вӧсни гӧлӧсӧн мыйсӧ сӧмын эз шулыны: петас пӧ зэр сора лым, лымъя зэр, ва лым, зэра лым да с. в. Дерт, коми сёрниын татшӧмторсӧ важысянь жӧ пасйӧны стӧч кывъясӧн, шулӧны, аски пӧ петас слӧт, шляча, шлякыш, а поводдяыс пӧ лоас лесӧб, петас арся слӧт. Мыйла тайӧ кыв озырлунсӧ оз пыртны сёрниас?

Бӧръя каднас журналистъяс да гижысьяс пӧвстын лёк мода пыдди нин лои зэв унатор лӧсьӧдавны комиӧн, но роч кывъя бала серти. Медся нин дӧзмӧдӧ вылын кывбӧра тэчасъясӧн ышмалӧм, шуам, сьывны коми кыв вылын, сёрнитны конференция вылын, уджавны выль роман вылын да с. в. Важ коми йӧз эськӧ шуисны сьывны комиӧн, сёрнитны конференция дырйи, выль роман дасьтыны. Поводдялысь водзтӧдлас (прогноз) висьталігӧн унаысь шулӧны «термометр вылын лоас нёль градус плюса», а тайӧс позьӧ кокниа гӧгӧрвоны тешкодя: быттьӧкӧ термометрлӧн медся вылысінас ломзьӧ нёль вынпаса лыдпас. Дерт, тайӧ роч на термометре кыв тэчас мисьтӧминика комиӧдӧм лоӧма.

Ме торйӧн нӧшта гижалі коми газет-журналысь вылын кывнас вывтіасьӧмсӧ, вайӧда тайӧс серпасалӧм могысь некымын видлӧг: Сёрнитысьясӧс вежисны саам кыв вылын сьылысьяс («Войвыв кодзув»); Июль помын-август медводдза лунъясӧ Комиысь куим котырлы мойвиис ветлыны финн-йӧгра войтырлӧн муяс вылӧ («Йӧлӧга»), вылӧ Тӧвбыд сэсся Исаак Ильич уджавліс Москваын серпасъяс вылас, кодлы подувсӧ дасьтіс Плёсын... («Коми му»); И «Канкан «Сыктывкарса кань» спектакльсӧ сиӧма Наполеонлӧн войска вылын Россиялӧн вермӧмсянь 200 во тырӧмлы («Коми му»).

Дерт, колӧ сёрнитны да гижны коми кывворӧн да нӧшта на ас грамматика бала серти, сӧмын тайӧс, тыдалӧ, журналистъяслы вӧчнысӧ зэв сьӧкыд. Гижӧд помас шуам: «Со и ставыс». Огӧ, дерт, телевидениеса войтыр моз «Та вылын ставыс». Комиӧн бура сёрнитӧмыс, тыдалӧ, водзын на.