МУКӦДСЬЫС ЁНА ТОРЪЯЛІС
«Коми му» газетлӧн кольӧм номерын гижинныд коми литература нималана туялысь, наукаса доктор Владимир Николаевич Дёминлӧн чужӧмсянь 75 во тырӧм йылысь. Збыльысь, сора 28 лунся тайӧ пасыс колис кыдзкӧ зэв лӧня да казявтӧг. Со и окота лои тшӧтш сы йылысь пасйыштны гоз-мӧд кыв.
Владимир Николаевич Дёминкӧд тӧдмасьлі Сыктывкарса канму университетын велӧдчигӧн на. Сэкся студентлы тайӧ мортыс медводз воссис кыдзи зэв аслыспӧлӧс велӧдысь, университетын сэкся тӧдӧмлун мукӧд сетысьясысь ёна торъяліс да. 1980-ӧд вояс заводитчигӧн коми кыв да литература ми воклы велӧдліс уна тӧдчана туялысь, сьӧмыс сэки тырмывлӧма коравны Сыктывкарӧ лекцияяс лыддьыны Илля Васьӧс Канкар-Мӧскуаысь, Адольф Туркинӧс Таллинысь, Григорий Нечаевӧс Таганрогысь, Валей Кельмаковӧс да Риф Насибуллинӧс Ижкарысь. Ас кафедраса велӧдысьяс дорӧ отсӧг вылӧ волӧны вӧлі тшӧтш наукаяс академияса Кыв, литература да история институтын уджалысьяс Геннадий Бараксанов, Владимир Ляшев, Анатолий Ракин да Владимир Дёмин, бӧръяыс сэки том на филологияса кандидат. Дерт сэсся, татшӧм вына велӧдӧм пондаыс СКУ медводдза помалысь коми филологысь быдмис уна енбиа туялысь да велӧдысь.
1981 вося тувсов семестрын миян велӧдчан уджтасӧ пыртісны «Коми поэма» торъякурс, индӧма вӧлі тшӧтш лыддьысьсӧ — к.ф.н. В. Н. Дёмин. Таӧдзсӧ, дерт, ми сійӧс эгӧ тӧдлӧй. Да и лыддянторйыс кажитчис зэв нин тӧдса, водзджыксӧ ӧд коми литератураысь экзаменъясыс вӧвліны да поэмаяс йывсьыс миянлы уна нин висьтавлісны.
Мый быттьӧ сы йылысь унасӧ позьӧ сёрнитнысӧ? Тадзи унаӧн мӧвпавлім. И со медводдза лекция вылӧ миян сэкся деканным Евгений Александрович Игушев, зэв визув, нюмъялысь да шмонитысь доцент, пыртӧдіс велӧдчан жырйӧ шӧркодь арлыда, топыд вир-яя, еджгов юрсиа, кызкодь паръяса велӧдысьӧс, аслас ыджыд бакенбарднас ортсысяньыс Александр Пушкинлань мунысь лекторӧс да тӧдмӧдіс миянӧс. Владимир Николаевич пондіс ньӧжмыда, тэрмасьтӧг лыддьыны: медводз юӧртіс торъякурсыслысь могъяссӧ, тэчассӧ да вайӧдіс содтӧд лыддьӧм могысь вель уна туялан литература. Кӧть пондыліс комиӧн лыддьыны, сэсся вуджис рочӧ, тыдалӧ, лыддянторйыс вӧлі гижӧма рочӧн да. Сӧмын весиг эз теманас шензьӧд да шемӧсмӧд миянӧс тайӧ выль велӧдысьыс, а медсясӧ лекция лыддянногнас. В. Н. Дёмин юрсьыс лыддис зэв уна кывбур, поэмаысь юкӧн, и эз сӧмын коми поэзияысь, а рочысь да мудорсайсаысь. Лекцияса тема йывсьыс вӧлі висьталӧ дженьыда да стӧча, уна кывбурысь торъяс лыддьӧмӧн, тэрмасьтӧг да гораа. Мукӧд велӧдысь та мындасӧ эз тӧдлыны ни эз лыддьывны, пырджык вӧлі гажтӧм анализӧ пырӧдчӧны. Коми студентъяс пукалім шы ни тӧв, быттьӧкӧ эг вылыс велӧдчанінын вӧлӧй, а поэзия салонӧ пырим.
Владимир Николаевич литературасӧ велӧдӧ вӧлі литератураӧн, поэзиясӧ кывбурӧн, сылысь мичсӧ медводз петкӧдлӧмӧн. Нӧшта ӧтиторйӧн веніс сійӧ студентъясӧс — велӧдысьным эз торйӧдлы коми поэзиясӧ мукӧд литератураысь, унатор йитліс, ӧткодявліс, орччӧдліс, ӧтув лыддьывліс Нёбдінса Витторӧс да Шекспирӧс, Илля Васьӧс да Твардовскийӧс, Иван Куратовӧс да Есенинӧс. Сиктысь петӧм велӧдчысьясӧс тайӧ ёна шензьӧдіс.
Кыдзкӧ тӧдлытӧг колис кадыс, торъякурсысь зачётсӧ В. Н. Дёмин пуктіс ставнымлы юасьтӧг да, дерт, гӧгӧрвоӧмӧн: медшӧр могсӧ — поэзия дорӧ муслунсӧ — пыртӧма нин том йӧз юръясӧ. Тайӧ кадсяньыс став студентыс бура тӧдмаліс велӧдысьнымӧс, век нин чолӧмасям вӧлі ывлаын паныдасигӧн. Мортыс пӧрис яръюгыд серпасӧ.
1986 восянь понді уджавны Владимир Николаевич Дёминкӧд ӧти институтын, ӧти судтаын пукалім, лоим бур уджъёртъясӧн. Сэксянь нин бурджыка тӧдмалі сійӧс кыдзи туялысьӧс да мортӧс. Меным сійӧ сьӧлӧмӧ йиджис медводз аслас ловкылӧмнас, коми литература дорӧ пӧсь йитӧднас. Буретш сідз шусяна вежсяндыр-перестройка кадӧ сійӧ бӧр воис велӧдысьясӧс сӧвмӧдан институтысь уджавны Кыв, литература да история институтӧ, босьтчис веськӧдлыны литература юкӧнӧн. Дёминлӧн вӧліны зэв гырысь кӧсйӧмъяс, медтӧдчанаыс на пиысь — гижны коми литературалысь выль история. Жаль, тайӧ уджтасыс коли сӧмын кабалаын, дасьтӧм текстсӧ сетісны Коми туялан шӧринса архивӧ, эз йӧзӧдны. Та вылӧ видзӧдтӧг водза-водз кувтӧдзыс В. Н. Дёмин унатор удитіс вӧчны: гижис да дорйис докторлысь диссертация, йӧзӧдіс некымын ыджыд монография, котыртліс гырысь конференцияяс, бергӧдіс Каллистрат Жаковлысь да Г. С. Лыткинлысь нимъяс, дасьтіс коми литература историялысь выль бала, пуктіс панас «Сыктывкар» йӧзкост котырлы. Ставсӧ сійӧ йӧзӧдіс 213 туялан удж. Тайӧ ӧти мортлы вель уна.
1999 вося сора 23 луныс лои став Коми мулы сьӧд паса — буретш сэки бурдӧдчанінын операция дырйи кувсис Владимир Николаевич. 61 арӧс неуна тыртӧдз тырвыйӧ вынйӧра туялысь. 14 во нин мортыс абу миянкӧд, но сійӧс казьтылӧмыс кольӧ юр вежӧраным. Сэні сійӧ ловъя.
