МЫЙЛА ЭСЬКӦ БУРАС ОГ ВЕЛӦДЧӦЙ?
Велалӧмпырысь нин кывзам суйӧр сайӧ петавлӧм йӧзлысь висьтъяс. Сы йылысь, кутшӧм лӧсьыда овсьӧ Рытыввыв Европаын, Америкаын, мукӧд муын. И збыль, унаторйӧн тайӧ збыль. Казялан тайӧс чужан канмуӧ воӧм мысти. Суоми муӧ ветлігӧн та йылысь ёна жӧ мӧвпалі.
Мӧд боксянь кӧ, Россия бӧръя воясас збыльысь ёна вежсьӧма бурлань: сёян-юанӧн да кӧм-пасьӧн лавкаяс тырӧсь, юркарса шӧр уличьяс лӧсталӧны, йӧзыс ньӧбалӧны машинаяс да ветлӧны уявны-шойччыны суйӧр сайӧ, вӧдитчӧны ӧтуввезйӧн да зептелепонӧн, став мукӧд муын моз вочасӧн содӧ йӧзлӧн олан арлыдыс. Та вылӧ видзӧдтӧг унаторйын на миян ыджыд канмуным кольччӧ Европаса мукӧд муысь. Водзӧ юӧрта некымынтор Суоми мукӧд миянлысь олӧмнымӧс ӧткодялӧмӧн.
Финляндияын озыр йӧзыс асьнысӧ оз явитны. Сэтысь он аддзы вывті бура пасьтасьӧм йӧзӧс, «крутӧй» джипъяс да олӧмын выль кӧзяевалысь наянитӧмсӧ. Та вылӧ ышӧдӧ тшӧтш вот перйӧмыс: озыра олысьяс, уна сьӧм босьтысьяс сэні мынтӧны гӧльджыка олысьяс дорысь ёна ыджыдджык вот. И тайӧ гӧгӧрвоана, ӧд Суоми канму зільӧ татшӧм ногӧн дорйыны бӧръяяссӧ да озыръяс тшӧт весьтӧ тыртны канмулысь сьӧмкудсӧ. Весиг туй выв инӧдъяс торкалысьяслы штрапъясыс ёна торъялӧны: уна сьӧм босьтысьлысь ӧти и сійӧ жӧ торкалӧмсьыс штрапсӧ бергӧдӧны ёна унджык. Та вӧсна туй вылын ставныс зільӧны кутны асьнысӧ ӧтмоза. Россия жӧ некыдзи оз кӧсйы пыртны сідз шусяна прогрессивнӧй вот перйӧмсӧ, дзик ставӧн мынтӧны удждонсьыс 13 прӧчент, олигарх и идралысь-пелькӧдчысь, озыр депутат, капиталист и бурдӧдчанінын уджалысь санитарка. Да нӧшта нимтӧны та бӧрын Россия Федерациянымӧс социальнӧй канмуӧн. Дерт, тайӧ синпӧртӧм.
Мӧдтор: Финляндияын коррупцияыс, чин вузалӧмыс да калым босьтӧмыс, позьӧ шуны, абу. Рака тӧлысьӧ сэтчӧс веськӧдлан котырысь ӧти министр-ань петӧма отставкаӧ ыджыд зык бӧрын. Журналистъяс казялӧмаӧсь да эрдӧдӧмаӧсь сылысь «ыджыд» мыж. Вӧлӧмкӧ, карсайса керкаас министерствоса уджалысьяс вежӧмаӧсь сылы ӧдзӧссӧ, мыйысь аньыс абу мынтӧма удждонсӧ касса пыр, а сетӧма сьӧмсӧ веськыда уджалысьяслы киас. Тадзи пӧ вӧлӧм оз позь. Ковмис аньыслы став парламент водзас корны прӧшша да петны удж вывсьыс ас кӧсйӧм сертиыс. Тайӧс ставсӧ петкӧдлісны телевизор пыр некымын каналын. Татчӧ сэсся содтыны дзик немтор.
Сэтчӧс выльторъяс кывзігӧн да газет журнал лыддигӧн синмӧ шыбитчӧ кутшӧма торъялӧ сэтчӧс олысь йӧзлӧн тӧжд-могыс миянысь. Шуам, таво тӧвнас став Европа пасьтала кыптӧма ыджыд зык-шум: котлет-сосискиысь да гамбургерысь кукань яй пыдди казялӧмаӧсь вӧв яй, кодӧс пӧ донтӧм донысь вайӧмаӧсь Аргентинаысь да Бразилияысь. А та бӧрся видзӧдан ведомствоын зільысьяс яйсӧ абу видлалӧмаӧсь. Некод абу пагалӧма ни висьмӧма таысь, сӧмын зыкыс тӧлысь кымын гыаліс. Сэсся сэтчӧс турунвиж ютырсаяс да пемӧс дорйысьяс чукӧртӧмаӧсь 17.000 кырымпас сы могысь, медым Финляндия канмуса парламент торъя оланпасӧн дугӧдас пемӧсъясысь кульӧм дона куысь вурӧм пасьяссӧ вузавны. Та йылысь телевидениеын бурпӧт сёрнитісны. Он кӧсйы да думыштан: тіянлы кӧ эськӧ гаж содтӧм могысь вужйӧдны миянлысь Россияса дзугъяссӧ!
Быдлунъя олӧмысь посниторъяс тшӧтш пырӧны синмӧ. Коми да Суоми — войвывса муяс, тӧвнас ёна лымъялӧ, машина да пода туйяс вильыдӧсь. Пода ветлысь-мунысь тшӧкыда усялӧ, кодсюрӧ ки-коксӧ дойдалӧ-чегъялӧ. Миян Сыктывкарын дай мукӧдлаын койӧны лыа, но неуна усьыштӧм лым вӧсна таысь водзӧсыс бырӧ. Колӧ бара койны. Та вӧсна быд тулысын лым сыліг уличьяс няйтӧсь, а сэсся косьмасны да зэв бусаӧсь. Пелькӧдчысьяс гожӧмбыд лыасӧ бӧр чышкӧны, но бус-няйтыс кольӧ. Финляндияын серпасыс дзик мӧд: вильыд пода туйяссӧ койӧны посньӧдӧм изйӧн, та вӧсна весигтӧ йи вылын немся абу вильыд, а лым усигӧн изторъяссӧ оз дзик пыр тырт. Тыртас кӧ, бара койӧны посньӧдӧм изсӧ. Та понда вильдалысь-усялысьыс сэні ёна этшаджык, а лым сылӧм бӧрын татшӧм изсӧ кокниа чукӧртӧны торъя ичӧтик машинаясӧн, «нёнялӧны» изъяссӧ дай ставыс. Няйт ни бус абу. Сэсся локтан тӧвнас из торпыригсӧ бара коялӧны.
Туйяс пӧлӧн, вӧр дорышъясын, керкаяс дорын, ёгдозъясын оз туплясь пластик сулея, клянича штоп ни жӧч банка. Мыйла эськӧ? Сы понда, мый быд ыджыдджык вузасянінын став тайӧ лӧпсӧ босьтӧны сьӧмысь, штоплӧн да банкалӧн доныс ӧти — дас пенни, миян ног кӧ 4 сайӧ шайт. Дас татшӧмсӧ кӧ сетан, чӧжтан дзонь евро. Сулея-банкасӧ босьтӧ оз морт, а торъя аппарат, кытчӧ сӧмын колӧ сюявны тыртӧмторсӧ да сэсся петас чек, мый серти сэсся позьӧ босьтны кассаысь сьӧм либӧ ньӧбӧмторсьыс донсӧ чинтыштасны. Сьӧкыд шуны, мыйла миян ыджыд Россияын ставсӧ шыблалам ортсыӧ, тшыкӧдам вӧр-ванымӧс. Юрӧ воӧ сӧвет кадся олӧмыс, кор позьӧ вӧлі неыджыд сьӧм вылӧ инавны и сулея-банка, и кабала, и пӧим, и важ ветьӧк да весигтӧ пемӧс лы да бадь кырсь. Ставыс сэки уджавліс часі моз, ачым преник-кампет вылӧ тадзи нажӧвитчи ичӧтдырся ёртъяскӧд.
Шыблас йылысь кӧ сёрнисӧ водзӧ нуӧдны, то синмӧ шыбитчӧ мӧдтор: сэні йӧзыс ёгсӧ шыблалӧны торйӧдалӧмӧн — кабала (важ газет-журнал), чорыд шыблас да сёян-юан коляс. Ставсӧ тэчалӧны торъя инӧ, мусоропроводъяс сэні абуӧсь, медым пӧ крыса-шырыс эз рӧдмы.
Позьӧ, дерт, уна гырысь да поснитор йылысь на висьтавны, но ӧтитор бура нин гӧгӧрвоана — Суомилысь миянлы позьӧ унаторйӧ велӧдчыны. Медводз, тӧдмавны, кыдзи изйӧн тыр да гӧлиник муа, сӧмын вӧрӧн озыр канму петӧма медбура олысь муяс лыдӧ да водзӧ сӧвмӧдӧ ассьыс оласногсӧ да культурасӧ, водзмӧстчӧ бизнесын да спортын, выль технологияясын да ас йӧзлысь олӧмсӧ бурмӧдӧмын.
