НЕКОДЛЫ КОВТӦМӦСЬ?
Быд канмуын юркарыс медся мичаӧн овлӧ. А шӧрас векджык ыджыд вичко, изэрд да вӧвлӧм король-сарлӧн дворечыс, веськӧдлан котырлӧн мича стрӧйба овлӧ.
Тадзи вӧлі и Россияын, быд карын медся мичаинас да джуджыдінас вичко сулавліс. Усть-Сысольск пу карын сёй изйысь кыпӧдӧм некымын керкасьыс медмичаӧн вӧлӧмаӧсь Трӧича да Степан крамъяс. Ломтылӧмаӧсь найӧс пескӧн да тӧвнас службаяс дырйиыс вӧлӧма шоныд. Коми йӧз эз весьшӧрӧ шулыны вичкосӧ Ен керкаӧн.
1917 вося Йирымса путкыльтӧм бӧрын юркарлӧн чужӧмбаныс вежсьӧма, комынӧд воясӧ мича крамъяссӧ разьӧмаӧсь. Менам томдырйи ставнас Коми АССР-ын уджаліс сӧмын куим вичко. Сыктывкарын татшӧмыс вӧлі Кӧджпонын. 1985 воын август тӧлысьӧ Сыктывкар паныдаліс финно-угроведъяслӧн витӧд конгресс вылӧ став мусярсьыс воысьясӧс. Мудорсайса гӧсьтъясӧс карӧд новлӧдлан автобусӧ кыдзкӧ и ме тшӧтш веськалі. Сэкся нимӧн кӧ, Юбилейнӧй изэрдын экскурсия нуӧдысь аньӧс Суомиысь ӧти морт юаліс, а кӧнӧсь нӧ пӧ тіян вичкоясныд. Аньыд шӧйӧвошліс весиг, тан пӧ кар шӧрас найӧ абуӧсь, кар помас пӧ пуысь ӧти вичко эм.
Тайӧ кадсяньыс тӧдлытӧг лэбыштіс 21 во, киссис Сӧвет канму, да олӧмыс друг лои дзик мӧд нырвизя: ӧні нин Россия пасьтала вичкояс тшак моз быдмӧны-кыпалӧны. Канкарын Юрий Лужков выльысь кыпӧдіс Мездысь Кристос крамсӧ да тайӧ быттьӧ стадионын старт сетан пистолетысь лыйӧм лои: став республика-обласьтса юркарын заводитісны кыпӧдны выль мича вичкояс да мечетьяс. Ачым аддзылі найӧс, торйӧн нин нимкодяси Екатеринбургын, Ижкарын, Саранскын да Ханты-Мансийскын кыпӧдӧм мича Ен керкаяснас.
Миян республикаса айяс ордйысьтӧг эз жӧ овны. Медводз Мичурин пуйӧр дорын кыптіс баптистъяслы вичко. Дерт, кызвын сьӧмсӧ вичмӧдісны мудорсайса баптист котыръяс, но и сэки Министръяслӧн Сӧветсянь мыйтакӧ сьӧм лои вичмӧдӧма. Таысь миян татчӧс славянофил-патриотъяс весигтӧ видӧны вӧлі В. И. Худяевӧс, сэки Совминӧн веськӧдлысьӧс. Жаль зэв, но тайӧ мича вичкоыс сулалӧ битӧм да кӧдзыд. Вӧлӧмкӧ, юркарса баптистъяслӧн неыджыд котыр оз вермы кутны ас кошт вылас крамсӧ.
Дзик мӧдтор лои Степан крам кыпӧдігӧн. Тайӧ нин вӧлі дзик ас, православнӧй вичко, выльысь ловзьӧдӧм-лэптӧм Ен керка. Зэв яра босьтчис кыпӧдны сійӧс сэкся юралысь Ю. А. Спиридонов. 1996 вося майӧ крамсӧ панны воліс весиг Ставрусьса владыко Алексий. Вель дыр кыпӧдісны вичкосӧ, кызвынсӧ республикаса сьӧм вылӧ. Коді сӧмын эз уджав сэні: армяна, таджикъяс, вевтсӧ вӧчисны литовечьяс, пытшкӧссӧ серпасалісны болгара. Быдсяма кывнас сёрнитісны сэні уджалысьяс, сӧмын комиыс эз кыв. Но восьтынысӧ тай Алексий владыкоыс мыйлакӧ абу волӧма.
Со сэсся коркӧ-некоркӧ шуисны крамсӧ дасьӧн да зэв кыпыда восьтісны. Ачым Степан вичкодорса орчча керкаын ола да ставсӧ тайӧс аддзылі. Ортсысяньыс збыльысь мичаа тыдалӧ Ен керкаыс, сӧмын баптист вичко кодьыс тшӧтш синтӧм-битӧм, кузь тӧвбыд кӧдзыд сэні. Вичкоӧ ветлысьясыс юрбитнысӧ пыравлӧны пӧдвалас, бомжъяс моз. Торйӧн нин шуштӧм вичкоыс пемыд тӧвся рытъясӧ: ӧти ловъя битор абу, ортсысяньыс оз югзьӧдны сійӧс ни. Сӧмын ӧти войӧ югзьӧдлӧны жӧ — Рӧштво войӧ. Сэки позьӧ пыравны югыд крамас да пуктыны сись. Сӧмын зэв вильыд сэні кӧдзыдысла да колӧ бура кок йылад кутчысьны.
А мыйла тадзи лоис? Вӧлӧмкӧ, республикаса айяс ни аркирей-попъяс водзвывсӧ абу и видзӧдлӧмаӧсь, абу и арталӧмаӧсь, лӧсялӧ оз миян войвывса олӧмлы вичкоыслӧн бала-проектыс. Ен керкасӧ урчитӧма ломтыны электровынвиӧн, а тадзи ломтӧмыс ок ыджыд сьӧм босьтӧ. Татшӧм вичко-крамыс пӧ лӧсялӧ Югославиялы либӧ Болгариялы, кытӧн тӧлыс ёнасӧ оз и овлы. Епаркиялӧн сьӧмыс абу, кар оз вештысь вичкосӧ ломтӧм-югзьӧдӧмысь, республика оз жӧ отсав. Вичкоӧ ветлысьыс этша, дай насянь вичмӧдӧм сьӧмыс епаркияса сьӧм-проводӧд кытчӧкӧ мӧдлаӧ мунӧ. Збыльысь кӧ эськӧ ловзьӧдісны Степан крамсӧ да важ моз ломтысисны пескӧн (пескыд тай Комиад уна на), сэки службаяс дырйиыс шоныд эськӧ вӧлі.
Тадзи со и артмӧма: Коми юркарын кыпӧдӧма кык ыджыд крам, да збыльысьсӧ найӧ ковтӧмӧсь лоӧмаӧсь, синтӧмӧсь сулалӧны. Та йылысь висьталӧны налӧн век пемыд, битӧм ӧшиньясыс.
