«ЕДЖЫДӦСЬ ДА СЬӦДӦСЬ, ГУГА-БАНАӦСЬ...»

Сьӧкыд аддзыны сэтшӧм мортӧс, коді эськӧ вӧлі йӧзлӧн колана кыв кужӧмӧн бӧрйӧмлы паныд. Морт сёрниыд абу лӧп чукӧр, сійӧ век котыртӧма аслас могӧн да сёрнитысьлӧн сямӧн. Оз ӧд весьшӧрӧ ӧти мортӧс шулыны кыввора пӧ, мичаа сёрнитысь пӧ, мӧдӧс — пеж вомаӧн, мисьтӧм кывъяӧн.

Кыв бӧрйӧм йылысь зэв лӧсялана «Кывъяс» кывбур гижліс Ксения Карманова. Со сэтысь юкӧн:

Кывъяс, кывъяс.

Дойданаӧсь, шаньӧданаӧсь,

Еджыдӧсь да сьӧдӧсь,

гуга-банаӧсь.

Кывйӧн позьӧ вины,

позьӧ кыпӧдны,

Кывйӧн позьӧ бурдӧдны

и тшыкӧдны.

Кывъяс, кывъяс

Лыдтӧм-тшӧттӧм, быдсяма,

Кывйысь кодкӧ усьӧ,

кодкӧ вынсялӧ.

Шуин кыв, а бӧрсӧ

он нин босьт,

Кывъяс вӧсна пансьӧ

чорыд кось.

Нӧшта на тӧдчана ним бӧрйӧмыс, и абу сӧмын мортлы да пемӧслы. Тайӧ мӧвпыс воис буретш Коми Республика котыртӧмсянь 90 во пасйигӧн. Кутшӧмкӧ тешкодь аскылӧм вӧлі менам: гӧгӧр гаж шыалӧ, а гижӧда коми кывйыс мыйлакӧ зэв этша. Дерт, юргис «Шондібан», вӧчасис-вузасис «Зарни кияс» котыр, кӧрткерӧссаяс зэвтӧмаӧсь вӧлі коми плакат. Сӧмын тай кар-район нимъяссӧ сетӧма вӧлі сӧмын рочӧн, быттьӧ республикаын коми каналан кывйыс абу нин. Торйӧн шензьӧдісны республикаса власьт тэчасъяс, кодъяс таӧдз панӧмаӧсь выль вузасянін да фонд. Найӧ, асьнысӧ патриот туйӧ пуктӧмӧн, чужтасныслы коми нимъяссӧ абу и корсьӧмаӧсь. Шуам, воссьӧма кар шӧрын республикаын вӧчӧм сёян-юан вузаланін, а нимыс «Дары Севера». Таво войтырсикас политика министерство бердын лӧсьӧдісны коми войтырлӧн енбиа пилысь, Питирим Сорокинлысь, гижӧмторсӧ нимӧдан торъя фонд, а нимсӧ сетӧмаӧсь «Наследие». Сэтшӧм нимӧн жӧ йӧзӧдӧны журнал. А Россияын татшӧм нимыс, гашкӧ, сё кымын нин эм. Пыралі ӧтуввезйӧ да сэні дас сайӧ «Наследие» пыр и сюри. Мӧскуаын — культураӧн веськӧдланін эм, эм нӧшта Россияса культура фонд, Ставропольеын — ГУП, некымын ӧтуввез инув (сайт) эм, мукӧдтор. Эз ӧмӧй позь конкурс йӧзӧдны да бӧрйыны мича коми ним, ӧд гажтӧм «Наследиеас» коми ни войвывса руыс абу.

Ыджыд шыӧн муніс «Ыбица» гаж. Сійӧс нуӧдісны финн-йӧгра этнопарк нимӧдӧм-восьтӧм бӧрас нин да могыс сылӧн вӧлі ышӧдны босьтчыны туризмӧ, аслыспӧлӧс выль бизнесӧ.

Сэк жӧ, чайта да, гажыслы нимсӧ сетӧмаӧсь финн-йӧгра войтыръясысь зэв ылын сулалысь том йӧз, сідз шусяна технологъяс. Нимыс абу коми ни роч, некодлы некутшӧм сьӧлӧмкылӧм оз сет. Комиын ц шыыс абу, рочын кывъясыс ы шысянь некор оз заводитчыны. Ним вӧзйысьясыс тӧд вылас кутӧмаӧсь Испанияӧ ӧні пырысь дівывса Ибица курорт-кар.

Гажсӧ думыштысь выль культуртехнологъясыс сэтчӧ ветлӧмаӧсь либӧ чайтӧны нин, ыштӧ Коми Республикаса олысьяс буретш сэн и шойччӧны быд гожӧм. Татшӧм мультигажъясыс ӧні мунӧны уна республикаын. Шуам, моз тӧлысьын Кудымкарын вӧлӧма жӧ татшӧмсяма гаж. Сӧмын перым-комияс сылы пуктӧмаӧсь «Изъюр» коми ним! Буретш Изъюр керӧссянь пӧ пансьӧма Кудымкарыс да. Эз ӧмӧй позь Ыб сиктгӧгӧрса ин серти тшӧтш нимтыны миянлысь гажсӧ?

Сэтчӧ ме эг письт ветлынысӧ да ог кӧсйы сійӧс нинӧмӧн омӧльтны. Мед и лоас татшӧм гажыс, ӧти коми сикт кӧть ловзьыштас-кыпалас. Но газетысь лыдди гаж йывсьыс да казялі ӧти тор — финн-йӧгра войтыръясысь сёян-юан нимӧдан акцияыс «День варенья» нима. Финн-йӧгра войтыръяслысь кухнясӧ кӧть нин неуна тӧдысь татшӧм нимсӧ эськӧ эз пукты, сы понда мый нэмӧвӧйся традицияас варенньӧ пуӧмыс финн-йӧгра войтыръяслӧн эз вӧвлы. Сакарыс сёйнысӧ комилӧн да удмуртлӧн, марилӧн да мордвалӧн, эстлӧн да йӧгралӧн некор эз вӧвлы тырмымӧн, и вӧрса вотӧссӧ косьтылісны да кӧтӧдлісны, нинӧм наысь тӧв кежлас эз пулывны. Варенньӧ пуӧмыс пырис миян олӧмӧ сӧмын кольӧм нэмын.

Со и артмӧ: ним саяс унаысь немтор абу, коми йӧзлы наысь пӧсь ни кӧдзыд.