«ЮРГАНЫС» НӦ КОМИЛЫ-Ӧ ЮРГӦ?

Ӧнія лыдпаса технологияяс сӧвмӧны зэв ӧдйӧ, такӧд тшӧтш водзӧ паськалӧ телейитӧд, спутникъяс пыр ӧні позьӧ видзӧдны лыдтӧм каналысь уна сюрс уджтас.

Бӧръя воясӧ видзӧда Сыктывкарса кабеля телевиденньӧ, а сэтысь позьӧ ӧні меддонтӧм, сідз шусяна социальнӧй тариф серти видзӧдны тшӧтш Белоруссиялысь телеканал, а сідзжӧ Татарстанысь да Башкортостанысь сэтчӧс кывъяса лунчӧжся каналъяс. Майбыр жӧ Комиын олысь тотара-башкирлы: найӧ быд лун тӧдмалӧны ас кывйӧн выльторъяс, видзӧдӧны концерт-спектакъяс, оз орӧдчыны чужан мусьыс да ас культурасьыс. А мый позяс видзӧдны серпаскудйысь коми мортлы да ӧттшӧтш кывны чужан кывъя сёрни да сьылан? Вочакывйыс зэв гажтӧм: зэв этша дай медся лӧсявтӧм кадӧ.

Дерт, медводдза коми кывъя уджтасъяс юргисны нин Коми Республикаса телевиденньӧын кольӧм нэмся квайтымынӧд воясӧ, но сійӧ кадсяньыс унатор вежсис, торйӧн нин ӧні, ёна ошкана либерал-демократияа кадӧ. Медлёкыс сійӧ, мый «Коми гор» канал лои дзик федерация улӧ пырысь да сэні сетӧны сӧмын ӧтсяма юӧръяс да ӧткымын уджтас. Дерт, эм коми кывъя «Ас му вылын» уджтас, сӧмын асывнас ӧкмыс часнад зэв этша йӧз сійӧс видзӧдӧ. Юӧр сетан «Вести-Коми» уджтас юргӧ комиӧн витысь, но рытнас коми йӧз сійӧс оз кывлыны. А шуам, рочӧн юӧръяссӧ сетӧны сизимысь, рытнас кӧкъямыс бӧрын да войнас на дас кык часын.

Сӧмын ӧд эм Коми Республика улӧ пырысь некымын во сайын восьтӧм ас телеканал, весиг коми ним гораа бӧрйисны неважӧн на — «Юрган». Сэні эськӧ и колӧ коми кывйыслы сӧвмыны да паськавны, гораа юргыны! Тадзи унаӧн мӧвпалісны тайӧ каналсӧ панігас дай сы бӧрын на. Сӧмын тай кӧсйӧмъяснас ставыс и помасис. Со матӧ быд во «Юрганнас» веськӧдлысьсӧ вежӧны, выль проектъяс сэні дасьтӧны, пычкысьӧны-сӧвмӧдчӧны, а коми кывйыс век жебиника «юргӧ». Мый нӧ медся ёна майшӧдлӧ тайӧ ас мувывса каналсӧ серпаскудйысь видзӧдіг?

Медводдза мытшӧдыс — коми кывъя уджтасыс зэв нин этша. Лыддьӧдлам комисӧ да сы бӧрын роч кывъясӧ:

1) «Талун», «Вочакыв», «Миян йӧз», «Челядьлы. Чолӧм, дзолюк», «Шондібанӧй-олӧмӧй», «Сёрни-басни», «Оланін»;

2) «Время новостей», «Бремя новостей», «Время итогов», «Рабочий полдень», «Прогноз погоды», «Случай из практики», «Вопрос с пристрастием», «Наследие», «Телемагазин», «КРиК. Криминал и комментарии», «Личный приём», «Эконом-класс», «Русский крест», «Старая кинолента», «Охота рыбачить», «Народная экспертиза», «Телезащитник», «Мужской клуб», «Культурные люди», «Когда душа пуста», «Дорогая редакция», «Спортивная линия», «Открытое голосование», «Мультпарад», «Jam sessіon».

Збыль коми уджтасыс сӧмын куим, «Шондібанӧй-олӧмӧйыс» петавлӧ шочиника, вежалунӧ, а «Сёрни-басни» да «Оланін» зэв дженьыдӧсь (3–4 минутысь абу кузьджыкӧсь) да найӧс весиг газетын йӧзӧдана вежонся телеуджтасъясӧ торйӧнсӧ оз пасъявны. Тайӧ кык дженьыдик уджтассӧ артыштӧмӧн коми уджтасыс 7, роч кывъяыс ёна унджык — 25, коми уджтасыс роч кывъя дорысь 3,57 пӧв этшаджык. Весьлунъясӧ коми уджтасъяслӧн юрган кадыс став каналсасьыс 20 прӧчентысь абу унджык.

Мӧд мытшӧдыс — став коми уджтасыслӧн юрган кадыс ичӧт, 15 минутысь абу кузьджык. Збыльысьсӧ и та мындаыс унаысь оз юргы, ӧд зэв тшӧкыда пыртӧны уджтас кадас тшӧтш реклама (бӧръясӧ вежонся телеуджтасас оз пасйыны да позьӧ чайтны, быттьӧкӧ «Юрган» каналыс тайӧ дӧнзьӧданторсьыс мездысьӧма нин). Ӧти сайын содтам татчӧ со мый — став рекламасӧ сетӧны рочӧн, оз комиӧн. И мӧдарӧ: роч кывъясьыс кӧть уна уджтас тшӧтш 15 минутысь абу кузьджык, эмӧсь дыр юрганаяс, шуам, «Рабочий полдень», «Время итогов», «Мужской клуб», «Jam sessіon» да мукӧд. «Время итогов» юргӧ 45 минут чӧж. Роч кыв дырджык юргӧ тшӧтш сы понда, мый быд весьлунӧ «Время новостейсӧ» сетӧны витысь, а «Талун» позьӧ видзӧдны сӧмын кыкысь. Мыйла тадзи пайкӧны коми видзӧдысьсӧ, морт оз висьтав.

Коймӧд мытшӧд — коми кывъя телеуджтасъяссӧ позьӧ видзӧдны медся лӧсявтӧм кадӧ. Позьӧ чайтны, мый тайӧс вӧчӧмаӧсь тӧдӧмӧн, мед этшаджык йӧз видзӧдіс найӧс, медводз роч кывъяысь гырысь чинаяс. Найӧс петкӧдлӧны водз асывнас 7 чассянь да водз рытнас 18 чассянь 19 часӧдз («Талун», «Вочакыв», «Миян йӧз»). Гӧгӧрвоана, асывводзнас кызвын йӧзыслы некор видзӧднысӧ, а квайт час рытнас абу на ставныс гортасӧсь, сиктын идрасьны на колӧ, пусьыны да мый да. Челядьлы коми уджтасыс овлӧ вежалунӧ куим часын, выльысь сійӧс петкӧдлӧны выль лунӧ 7 чассянь. Ыджыд телеменеджеръясыд, тыдалӧ, чайтӧны, мый коми челядь водз чеччӧны да дзоргӧны-видзӧдӧны выльлун асылӧ «Чолӧм, дзолюк», сёйны ни некытчӧ мунны налы оз ков. Роч кывъя уджтасъяс мунӧны медся бур кадӧ, прамтайм кадӧ, кор унджыкыс прӧстмӧны да пукалӧны-шойччӧны: луннас пажын кадӧ, рытнас сёйӧм бӧрас сизим чассянь. Быдӧнлы окота тӧдны аскиа лун кежлӧ ывларусӧ (поводдясӧ), сӧмын «Прогноз погодыыс» мыйлакӧ бара луннас некымынысь овлӧ сӧмын рочӧн. Мыйла оз позь тшӧтш комиӧн висьтавны?

Нёльӧд мытшӧдыс петӧ став видлалӧм куимсьыс. Тайӧ коми уджтасъяслӧн векньыдик темаяса адасыс. И збыль, оз ӧмӧй ков коми вужвойтырлы ас чужан кывлысь юргӧмсӧ кылігтырйи видзӧдны политика, спорт, дзоньвидзалун, культура, оланпасъяс, криминал да уна мукӧдтор йылысь? Оз ӧмӧй ков лӧсьӧдны тшӧтш вежонся кывкӧрталан уджтас, концертъяс да спектакъяс, кывзыны коми гижысьясӧс? Мыйла ставсӧ тайӧс позьӧ кывны республикаын олысь роч кывъя йӧзлы? Тыдалӧ, найӧ выяджыкӧсь коми дорысь. Коми кывъя уджтасъяслӧн юӧртан адасыс вывті жеб: республикаса юӧръяс («Талун»), торъя йӧз йылысь серпасъяс («Миян йӧз») да корӧмаяскӧд дженьыдик воча сёрнияс («Вочакыв»), Со и коми телевидениелӧн ыджыд сӧвмӧмыс.

Гӧгӧрвоана ӧтитор: канал пансьӧмсяньыс коми кывъя уджтас дасьтӧмсӧ пуктӧмаӧсь тӧдчытӧмтор пыдди, сетӧмаӧсь неуна эфир кадсӧ мода вылас, ӧвтыштчигмоз. Дзоньнас юӧр сетан политикасӧ миян республикаса ас каналсаяс веськӧдӧмаӧсь сы вылӧ, медым тырвыйӧ могмӧдны роч кывъя йӧзлысь корӧмъяссӧ (на лыдӧ пырӧ матӧ став ӧнія веськӧдлан котырыс). Коми йӧзлы тайӧ могсӧ оз пӧртны. Тадзи торкӧны каналан кывъяс йылысь оланпассӧ, сылысь мӧд статьясӧ. Сэні гижӧма: коми да роч каналан кывъяс Коми Республикаын бергалӧны ӧткодь тшупӧдын. Быдӧн аддзӧ тайӧ тшупӧдсӧ «Юрган» телеканалӧ видзӧдліг. Дай коми журналистыс сэні лыда. Кывсьӧджык сӧмын Пивкин Ӧльӧксан. Но мый сійӧ ӧтнас вӧчас.

Кывкӧртӧдыс таысь вермас лоны ӧти — колӧ вежны сэтчӧс веськӧдлан нырвизьсӧ да пуктыны коми уджтас вӧчӧмсӧ роч кывъякӧд ӧти тшупӧдӧ. Эм мӧд туй, ёна бурджык: Татарстанын, Башкортостанын моз панны сӧмын коми кывъя канал, мед кӧть и абу лунтыр юрганаӧс, да нимтыны сійӧс «Коми юрган». Эм, дерт, и коймӧд туй, медся гажтӧмыс: немтор каналас оз вежсьы. Республикаса айясысь кодкӧ вӧрзяс оз мыйкӧ вӧчны? Со тай Коми небӧг лэдзанінсӧ пӧдлалӧм бӧрын сійӧс пыр на кӧсйысьӧмӧн восьтӧны. А коми небӧгсӧ сэк кості ньӧбнысӧ некытысь...