ЭСТ КЫВ ВЫЛЫН

Коми гижысьяслысь книгаяссӧ ӧні ёна вуджӧдӧны да лыддьӧны суйӧр сайын. Тшӧтш и Эстонияын петавлӧны миян авторъяслӧн небӧгъясыс. Со неважӧн киӧ босьтлі Альберт Ванеевлысь эст кыв вылын йӧзӧдӧм кывбуркуд, нимыс сылӧн, комиӧдны кӧ, «Кынмӧм пелысь тусь».

Небӧгсӧ лӧсьӧдӧма-тэчӧма, кывбуръяссӧ вуджӧдӧма нималана эст Арво Валтон. Сійӧ жӧ гижӧма коми кывбуралысь йылысь неыджыд бӧркыв. Выль кывбуркудйыс мичаа серпасалӧм кышӧда. Тайӧ уджыс аслыспӧлӧс, торъя серияӧ пырӧ — нимыс сылӧн «Ичӧт войтыръяслӧн ыджыд литература».

Таллинын петӧм книгаыс, позьӧ шуны, Арво Валтонлӧн коми йӧзлы ыджыд козин, миянлысь литературасӧ водзӧ нимӧдана-паськӧдана воськов. Аслыспӧлӧс ногӧн эст гижысь лӧсьӧдӧма бӧркывсӧ. Окота лои мыйсюрӧ вуджӧдны тайӧ гижӧмасьыс коми кыв вылӧ.

Нимтӧма бӧркывсӧ А. Валтон аслыспӧлӧс ногӧн — «Литература артмӧдысь-вӧчысь мастер». А. Ванеевлысь олан туйсӧ дженьыдика серпасалӧмысь кындзи небӧг дасьтысьыс вылӧ донъялӧ коми кывбуралысьӧс. Со мый гижӧма А. Ванеев йылысь: «Да, коми войтырлӧн гижысь Альберт Ванеевӧс лыддьӧны сэтчӧс литература артмӧдысь-вӧчысьӧн. Шоча паныдасьлӧны сылӧн ёнысь-ён кывбуръясас ӧтсяма ногӧн артмӧдӧм ритм да рифма балаяс. Сійӧ вуджӧдавліс В. Шекспирлысь сонетъяс да ачыс гижавліс сэтшӧмъяссӧ, гашкӧ, сӧмын неунаӧн и этшаджык Англияса енбиа мастер дорысь. Сійӧ коми литератураын медводдзаӧн чужтіс сонетъяслысь юркытш. Сылӧн нимыс «Менам мусаӧй». Медуна сонетсӧ йӧзӧдӧма 1988 воын лэдзӧм «Войвывса сонетъяс» небӧгын. Тшӧтш и тайӧ небӧгас эм сылӧн ӧти сонет, код водзӧ эпиграф пыдди бӧрйӧма ыджыд роч кывбуралысьлысь, апичерлысь, коркӧ миян Эстонияын Выру карса пансионын велӧдчылӧм Афанасий Фетлысь (1820–1892) кывъяс: «Чукчаяслӧн Анакреоныс абу, зыряна дорӧ Тютчев оз и лок».

Буретш ачыс Альберт Ванеев бӧрйӧма сё во сайын олысь роч кывбуралысьлысь, Петыркарын ортсыса йитӧдъяс кутан министерствоын уджавлысь цензор Фёдор Тютчевлысь (1803–1873) туйсӧ, сылысь гижан уджсӧ зэв вылӧ пуктӧмӧн. Сӧмын быд поэт — тайӧ торъя мир, а войтыръяслӧн литератураяс торъялӧны ӧта-мӧдсьыс асланыс артман-чужанногнас, мед кӧть кыдзи оз горзыны, ыштӧ тайӧ либӧ мӧд ыджыд войтырлӧн эм пӧ сӧмын торъялана местнӧй рӧм, кӧть и такӧд сьӧкыд жӧ вензьыны...»

Водзӧ А. Валтон дженьыда юӧртӧ, мыйджык майшӧдлӧма да ышӧдлӧма Альберт Ванеевӧс. Коми кывбуралысь пӧ радейтӧма сёрнитны йӧзкӧд, вӧлӧма пӧ сылӧн лунвылын радейтана ин — Крымын Коктебель. Тайӧ бур ног мӧрччӧма кывбуралысь вылӧ, енби пестысьнас вӧлӧма сылы дзоньнас вӧр-ваыс. Водзӧ А. Валтон гижӧ со мый: «Водзджыксӧ ӧтчыдысь сӧмын вӧлі ме Коктебельын, гижысьяслӧн пансионатын 1981 воын (сэки гижи буретш «Енбиа арлыд» роман). Стӧч сэки медводдзаысь паныдасьлі Альберт Ванеевкӧд да дзик пыр ми лоим бур ёртъясӧн».

Бур ёртсӧ шоныд казьтылӧмӧн и лоӧма А. Валтонлы Таллинын йӧзӧдӧм тайӧ мича небӧгыс.