НЮМЫД ПЕТӦ. СӦМЫН ТАЙ КУРЫД СІЙӦ

Карса коми войтыр — зэв тешкодь йӧз. Сиктъясысь коркӧ воӧмаӧсь, нэмсӧ нин тані олӧны, но рочӧ сідз абу и пӧрӧмаӧсь. Сэк жӧ и коминас унаӧс на пиысь он жӧ нин шу. Налӧн оласног да сёрни йылысь — некымын висьттор. Тайӧ абу чуньысь нёнялӧмтор, подувсӧ босьтӧма олӧмсьыс, ачым ӧд важӧн жӧ нин карса морт, 1977 восянь Сыктывкарын тӧвъя-ола.

Карса понъяскӧд рочасьӧны

Ӧкмыс судтаа миян керка дорын рыт и асыв йӧзыс гуляйтӧны понъясныскӧд, суйӧрсайса ногӧн нимталӧм Джекъяскӧд да Лордъяскӧд, Рексъяскӧд да Лоррияскӧд, Джиммияскӧд да Вестаяскӧд. Дерт, коми дай роч нимнас ӧні нёль кокаястӧ оз нин чуксавны, абу ӧд олӧмсьыс кольӧмаӧсь йӧзыс, асьнысӧ зэв на-й ыджыд культурааӧн лыддьӧны. Со Ӧсип да Петыр суседъяс бара паныдасьӧмаӧсь понъяснысӧ ывлаӧ петкӧдліганыс.

— Чолӧм, Ӧсип! Кыдзи нин олан? Лун куим тай эн тыдав.

— Привет, Петя. Нормальнӧя ола. В командировке был в Емве. Тӧрыт на толькӧ вои. А тэ кыдзи?

— Да тоже нормальнӧя. Со Джерриӧс, мися, колӧ петкӧдлыны. А тэнад тай выль пон, кытысь нӧ?

— Сӧседскӧй тайӧ, Макс нима, ассьым сиктӧ катӧді на лето. Тайӧ Максыс менӧ омӧля кывзысьӧ. Со пышйӧ нин кытчӧкӧ. Макс, Макс, нельзя! Нельзя, мися, кодлы шуӧны? Ноко стой, иди сюда! Макс, к ноге, к ноге, сӧтана!

— Оз тай и кывзысь, со и миян Джерри сы бӧрся вӧтчӧ. Джеррик, быстро ко мне! Ноко, што я сказал! Домой идем нин, домой! Петкӧдла ме тэд пуж!

Дыр на тадзи карса кык коми мужик рочасисны, понъяс бӧрся вӧтлысисны. Бокысь воӧм мортыд ёна эськӧ и шензис: мыйла кык сусед ӧта-мӧдныскӧд комиӧн варгӧны, а понъяс дорас рочӧн шыасьӧны...

«Ми тай пӧттӧдз ваксим-а»

Сыктывкар кызвыннас роч кывъя кар нин, но эмӧсь на и тані коми «діясыд». На пиысь ӧти — драма театр. Коми войтыр окотапырысь ветлӧны сэтчӧ видзӧдыштны серамбана ворсӧмъяс, аддзысьлыны важ тӧдсаяскӧд. Со и тарыт Ӧлексей Поповлӧн ӧти спектакль вылӧ Ӧсип ветліс котырнас — гӧтырыскӧд, нылыскӧд да гӧгапиыскӧд. Гозъя сюся кывзісны коми сёрнисӧ, ныла-гӧгапиаыс жӧ пелькутанасьӧмаӧсь, коминас оз гӧгӧрвоны да.

Ӧти здукӧн быттьӧ лэбыштіс медводдза юкӧныс, кост лои. Ӧсип гӧтырыскӧд петісны пальӧдчыштны, кокъяссӧ личӧдыштны, важ да выль артистъяслысь чужӧмпасъяссӧ видзӧдалыштны. Виччысьтӧг лоины налы воча Кузьпелев гозъя. Коркӧ 70-ӧд воясӧ на сиктъясысь воӧм том йӧз вель дыр овлісны ӧти ӧтуволанінын, ӧтвылысь гажӧдчывлісны и. Бӧрыннас нин патера босьтісны: ӧтиясыс — Орбитаысь, мӧдъясыс — Давпонысь. Аддзысьлісны та вӧсна шочиника.

— Добрый вечер, Осиповы, — медводз шыасис Кузьпелев Ӧльӧксан. — Как нӧ поживаете-то, сӧвсем тай нӧ вас не видать посьледнее ремъя.

— Сколько лет, как говорится, — шыасис Ӧсип. — Мы тӧ бы эськӧн нормальнӧя да, а ті нӧ как? Шурик, поседел тай нӧ как, што нӧ, жена ли мый ругает?

— А сам тай нӧ дзик лысӧй нин, герой труда. Как спектакль-то вам, нравится али нет? Ми тай пӧттӧдз ваксим-а...

Тадзи вель дыр на варгисны кык коми семья ас костаныс кыдъя рочӧн. А мыйла быттьӧ и рочасьнысӧ коми спектакль видзӧдысьяслы: роч йӧзыд ӧд сэні гежӧд. Мыйла тадзи асьнысӧ серам выв лэптӧны?

Код рӧдӧ и мунӧма?

Петыр гозъя юркарын олігас быдтісны кык челядьӧс. Накӧд ичӧтсяньыс рочасисны, комиӧн сӧмын ас костаныс бурпӧт сёрнитлісны. Рочакань кодь нывъяс быдмисны да петлісны верӧс сайӧ, и ӧд ӧтиыслӧн, и мӧдыслӧн пӧлыс коми веськалӧма. Петыр гӧтырыскӧд лыддьӧны вӧлі, рочӧн сёрнитігад пӧ нывъясным сюсьджыкӧсь да культурааджыкӧсь лоасны, «ковтӧм» коми кывтӧгыс, сыӧн юрнысӧ сьӧктӧдтӧгыс школаас бурджыка велӧдчасны и. Збыльысьсӧ мӧдарӧ лои, — кыкнан нылыс ӧні ай-мамсӧ видӧны, мыйла пӧ миянӧс эн велӧдӧй коминас сёрнитны, велӧдӧй кӧть нин пӧ пӧч-пӧльӧн шуысьястӧ...

Да, кадыд тай лэбӧ. Петыр «герой трудаысь» лои уджвывса ветеранӧн. Гӧтырыскӧд гожӧмнас дачаын лукйысьӧны, гӧгапиян-нывъяссӧ быдтӧны-видзӧны. Со и талун Петыр арӧса Ивӧ гӧгапинас нимкодясьӧ, кыз рушку вывтіыс кысйӧдлӧ да нимкодь-радысла ошкӧ-лыддьӧдлӧ:

— Со вед он какой нук-то наш, но сӧвсем как деда Петя-а. Со ӧд такой жӧ крепкӧй, расивӧй. А как кодит по мне важно, видзӧд, Сандра, — шыӧдчӧ Петыр. — А чего нӧ стал да думаеш? На деда-то смотриш? Но-но... видзӧд-видзӧд...

Кутшӧмкӧ здук мысти пусьысь Сандра кыліс нин весьӧпӧртана да лёка горзӧм:

— Сандра, лок татчӧ, кузь бӧж, босьт ассьыд нуктӧ да ачыд видз! Да ме вылӧ мед оз нин кай этайӧ кагаыс. Думайтіс, видзӧдіс да ме вылӧ кыдз тай кудзыштіс, чужӧм-вомӧ весигтӧ. Брӧд ва. Дзик тэ кодь жӧ гусьӧн пурысь быдмӧ, код рӧдӧ сӧмын татшӧмыс и мунӧма?

Со кыдз артмӧ — ошкӧны рочӧн, видӧны-омӧльтӧны ичӧт мортӧс комиӧн. Петыр тадзи тшӧтш ас челядьыскӧд сёрнитліс. Мый и бурыс татысь артмис? Серамыд-нюмыд петӧ, сӧмын тай курыд сійӧ, сьӧлӧмтӧ оз бурмӧд.