КОЛӦ АС СИНМӦН АДДЗЫВНЫ
Вель унаысь нин кӧсйылі волыны тайӧ войвывса карас, медбӧрти неважӧн мойвиис ветлӧдлыштны сэтчӧс лӧнь уличаясӧд да нимкодясьыштны сылӧн шензьӧдана мичлунӧн.
А, гашкӧ, медвойдӧрсӧ сійӧ мыйтакӧ вӧлӧма и коми, ӧд ӧнӧдз на ловъя карыслӧн коми нимыс — Югдін. Кӧть и ӧні сулалӧ Сухона юлӧн ляпкӧс шуйга вадорас да оз дзик Юг ю усянінас, роч дай коми нимыслӧн вежӧртасыс — «Юглӧн Сухонакӧд ӧтлаасяніндорса ин».
Тӧдса нӧшта, мый Перымса Степанлӧн мамыс вӧлӧма коми, айыс — роч. Зонка чужлӧма дяк котырын буретш Югдін карас да, дерт жӧ, ичӧтсяньыс велалӧма коми кывйӧ.
Мӧд ногӧн эськӧ ассьыс гижӧдсӧ сійӧ эз вермы лӧсьӧдны.
Торйӧн кӧ, гижысьяс пиысь Михаил Лебедев пасйылӧма, коми кывсӧ пӧ Степан тӧдмавлӧма Югдінын, кор овлӧма ай-мамыскӧд на. Важӧн комиясыд овлӧмаӧсь Эжва пӧлӧн ёна рытыввылынджык, Эжвалӧн Вынваӧ (Войвыв Двинаӧ) усянінӧдз. Та вылӧ индӧны рочьясӧн овмӧдӧм Межӧгсянь Эжва кывтыдын паныдасьлысь коми иннимъяс, йӧзлӧн овъяс.
Збыльвылас Пырассянь Эжва катчӧсын олысь коми йӧз коркӧ важӧн нин, XV–XVI нэмъясӧ, рочмӧмаӧсь. Котлас карлӧн кольлӧма важся коми Пырас нимыс.
Пырас пыр и мунӧ Сыктывкарсянь Югдінӧ туйыс, Котлас пырӧ Кардор обласьтӧ, а Югдін — Вӧлӧгдасаӧ нин, сэтчӧ быд кык час ветлӧ автобус. Комисянь Югдін сідзкӧ абу ылыс му, а вель матыс. Буретш юясӧд важысянь йитчылӧмаӧсь йӧзыс ӧта-мӧдныскӧд. Ӧні серпасыс мӧд, эм кӧрт туй да машинаӧн ветлан лючки-бур туй.
Карас воигӧн нин тыдалӧны мича вичко сигӧръяс, найӧ асьныс нин висьталӧны сэтчӧс йӧзлӧн озыр важвылӧм йылысь.
Талун карас пасйӧма 31 сюрс сайӧ олысьӧс, районса шӧринас став керкаыс абу джуджыд, кар шӧрсӧ синмӧс моз видзӧны, некытысь он аддзы выль вузасян шӧрин ни быдсяма мисьтӧм «новоделсӧ».
Карсӧ подулалан медваж стӧч кадпасыс кыссьӧ 1212-ӧд восянь, сэксянь нин сійӧ нималӧма кыдзи озыр кар, ӧд сэтчӧс купечьяс кутлӧмаӧсь йитӧдъяс быдсяма канмукӧд, тшӧтш и Комикӧд. Озырлун вӧснаыс унаысь тышкӧн уськӧдчылӧмаӧсь сэтчӧс олысьяс вылӧ: новгородечьяс, вяткаса рочьяс, весигтӧ тотара урма волӧма да карсӧ сотлӧма-жугӧдлӧма. Но овмӧдчӧминыс ӧдйӧ ловзьылӧма-сӧвмылӧма. Торйӧн нин ёна вузасьӧмаӧсь сэні XIV–XVII нэмъясӧ, кор Россиялӧн вӧлӧма саридз дорӧ дзик ӧти петанін войвылын, Кардорын, а став сӧвтасыс мунлӧма-кывтлӧма Сухона да Войвыв Двина пыр.
Неыджыд карас кольӧма дас сайӧ вичко (абу миянын моз ставсӧ пазӧдӧмаӧсь), на лыдын Успенскӧй крам, сёй изйысь тэчӧм медваж стрӧйбаыс.
Сэтчӧс ӧти орчча вичкоын торъя ракаын видзӧны Вежа Прокопейлысь коляссӧ. Ачыс сійӧ вӧлӧма немеч, пыртчӧма роч веськыда эскана вичкоӧ да овмӧдчӧма Югдінас, туналӧма Перымса Степанлысь чужӧмсӧ да сылысь гырысь вӧчӧмторъяссӧ. Сідзкӧ, вежа коми мортсӧ сэні бура кутӧны юраныс.
Водзӧ сэсся олӧмыс Югдінас вочасӧн чусмӧма, ыджыд вузасьӧмыс абу лоӧма кӧрт туйяс нюжӧдӧм понда, дай Россия империя петӧма-писькӧдчӧма Сьӧд да Балтика саридзьясӧ.
1856 воын карас овлӧма 8.000 морт.
Сӧвет кадӧ недыр Югдін вӧлӧма Войвыв-Двина губерняса юркар, сэні восьтылӧмаӧсь весиг университет.
Но карсӧ Вӧлӧгда улӧ сюйӧмыс бара падмӧдӧма сылысь сӧвмӧмсӧ.
1999 восянь Югдін паськыда нималӧ кыдзи Россияса Кӧдзыд пӧльлӧн чужанін, тайӧ выль легендасӧ пестыны пӧ ёна отсалӧма сэки Москваын юралысь Юрий Лужков, тшӧтш и уна сьӧм вичмӧдӧмӧн. Карсяньыс 11 верст сайын кыпӧдӧмаӧсь пӧльыслысь сідз шусяна резиденция, туйморт керкаяс, карас торъя стрӧйбаясын меститчӧмаӧсь Кӧдзыд пӧльлӧн пошта, канцелярия да весиг театр (дерт, гожӧмнас пӧдса).
2018 воын карас волӧма 300.000 турист.
Бур, мый и сӧвет кадколастса историясӧ сэні бура видзӧны: неыджыд карас уна озыр музей, улича нимъяссӧ абу вежӧмаӧсь (эм Сӧветскӧй проспект-шӧртуй, Краснӧй, Киров нима, Комсомольскӧй, Красноармейскӧй уличаяс), районса газетыслысь нимсӧ абу жӧ вежӧмаӧсь — «
Но эмӧсь и Россиялӧн выль пасъяс. Сувтӧдӧмаӧсь кар шӧрас Ерофей Павлович Хабаровӧс (1603–1671) казьтылӧм могысь сылысь мича мыгӧрсӧ. Тайӧ писькӧс мортыс, коді чужлӧма Югдінсянь абу ылысса сиктын, Россия дорӧ йитлӧма Амур юдорса муяс.
Дерт, унатор на позьӧ гижны тайӧ неыджыд лӧнь кар йывсьыс, сӧмын ас синмӧн аддзылӧмтӧ ӧдвакӧ позяс тайӧн вежны. Та понда вӧзъя сэтчӧ ветлыны, Сыктывкарсянь туйыс тай абу кузь вӧлӧма.
