ВЕНГРИЯЫН. И БАРА НА КОМИ ГИЖЫСЬЯСКӦД
Уна во нин кольӧма 1993 вося гожӧмсянь, Венгрияӧ финн-угор гижысьяслӧн коймӧд конгресс вылӧ миян ветлӧмсянь.
Сэки Россияын демократияыс ёна на выналіс. Выль гырысь вежсьӧмъяс вылӧ лачаыс ловъя на вӧлі...
Кадыс колис зэв ӧдйӧ. Венгрияӧ миян ветлан котырыс ёна нин чиніс, сэтысь унджыкыс мӧдаръюгыдасӧсь нин.
Окота лои казьтыштны нималана коми йӧзсӧ да накӧд сэки лоӧмторъяссӧ, ӧд вежӧраным найӧ век на быттьӧ ловъяӧсь, медводз миян бур ногӧн казьтылӧмъясын.
Сійӧ воас моз тӧлысся 23–26 лунъясӧ Венгрияса неыджыд Эгер карын коймӧдысь чукӧртчылісны финн-угор кывъясӧн гижысьяс. Ветлім сэтчӧ и ми, комияс: кыкӧн Кудымкарысь, кӧкъямысӧн Сыктывкарысь да ӧти коми иностранеч Таллинысь.
Миян юркарысь петім туйӧ моз тӧлысся 19 лунӧ. Чоботан-нопъяӧсь вӧрзим: гижысьяс Геннадий Юшков, Владимир Тимин, Альберт Ванеев да Егор Рочев; критикъяс Вера Латышева да Владимир Дёмин; фольклор туялысь Юрий Рочев да ме, кывтуялысь Цыпанов Йӧлгинь.
Та дырйи колӧ гарыштны ӧти тӧдчанатор: ставнымӧс миянӧс бӧрйисны да корисны асьныс венгръяс, конгресс котыртысьясыс.
Мӧскуаӧ
Сыктывкарсянь мунім ичӧт автобусӧн Княжпогост кӧрт туй станцияӧ. Воим да, поездсӧ дыркодь на ковмис виччысьны. Важся пу вокзал дорас вӧлі некымын киоск, и быдлаын кызвыннас вузалісны «Рояль» спирт да вина-сур.
Миян гижысьяс зіля ньӧбасисны, туйыс ӧд кузь да дышӧдмӧн дӧзмӧдчана. Сӧлім кык купеӧ, ӧтиас — классикъяс, орччаас — ми. Гижысьяс кӧ ас костаныс сёрнитісны кокниа, миян татшӧмыс эз артмы. Вӧлӧмкӧ, литература туялысьяс, наукаса докторъяс Владимир Дёмин да Вера Латышева ӧта-мӧдыскӧд, кыдз шуласны, оз волысьны. Но миянкӧд сёрнитісны! Татшӧм ногӧн, Егор Рочевкӧд купеас лоим парламентёръяс сямаӧсь, став сёрнивизьыс кыссис миян пыр.
Туйӧ петысьясысь унджыкыс Венгрияас эз на вӧвны, та вӧсна быдӧн кыдзкӧ-мыйкӧ дасьтысис, думнас вӧлі лунвывса вок-канмуас нин. Челядьлы нималана гижысь Егор Рочев Княжпогост станциясянь нин пуксис нюжмасьтӧг велӧдны венгр кыв. Гораа лыддис «
Рытнас Егор дугдіс велӧдны лыдакывъяссӧ, висьталім ӧд сылы, мый Венгрияын лавкаясас тырмымӧн лыдпассӧ гижны, быд канмуын найӧ ӧткодьӧсь да.
Сэккості орчча купеын классикъяслӧн гӧлӧсъяс ёнмисны и ёнмисны. Вӧлӧмкӧ, сэні ректӧмаӧсь нин литра «Рояль» сулея да восьтӧмаӧсь мӧдӧс. Веныс вуджліс видчӧмӧ, серамсора горзӧмӧ да с.в. Миянӧ ӧтторъя вӧлі пыралӧ Тимин Володь, лыддьӧ Вера Алексеевналы выль кывбуръяс. Дерт, муслун йылысь.
Аскинас 9 часын воим Мӧскуаӧ, мунім мупытштуйӧд Киевса вокзалӧ. Карас гӧгӧр жуисны вузасьысьяс, киысь позис ньӧбны ставсӧ, новлан кӧлуйсянь машинаӧдз.
Канкарын нин Киевса вокзалын аддзысим Эстонияса Таллинысь воӧм «иностранеч» Адольф Туркинкӧд да Мӧскуаын олысь перым-коми Зинаида Тудвасевакӧд. Найӧ тшӧтш мунӧны вӧлӧм Эгерӧ.
Луннас пыралім киноӧ, ветлӧдлім уличаясӧд, пажнайтім да рытнас нин сӧлім «Москва — Братислава» поездӧ.
Чопӧ. Войколӧн
Туйыс вӧлі кузь да мудзтӧдана. Венгрия да Украина костса визьӧдз колӧ вӧлі мунны лун да джын, а Чоп станцияын узьны на вой.
Вӧлӧмкӧ, ми мунам сӧмын Венгрия мудорӧдзыс, а сэтысянь пӧ венгръяс нуасны миянӧс автобусӧн нин Эгерӧ.
Миянкӧд ӧти вагонӧ веськалісны Мордовияысь гижысьяс. Аддзысисны важ тӧдсаяс, гӧрддзасисны ёртасян йитӧдъяс, юргисны сьыланкывъяс.
Егор Рочев мыйлакӧ эз нин сэтшӧм азыма велӧд венгр кывтӧ, тыдалӧ, повзис сэні бергалан 22 вежлӧгысь. Классикъяслӧн купеысь бара кутіс кывны гажа серам да гора сёрни, тӧдӧмысь, «Рояль» юанторйыс абу на бырӧма. Кыліс Ванеевлӧн горыс: «Володя, тэ абу классик!». А сэсся Тиминлӧн вочакывйыс: «Альберт, тэ классик! Тэ вӧсна!». Юрий Рочев векджык узис, а медся сідз шусяна мобильнӧй мортӧн вӧлі Тимин Володь, коді ветлӧдліс и сэтчӧ, и татчӧ.
Рытнас тамбурысь кылім сылысь гылыд серамсӧ да петім купеысь. Видзӧдам да, Тимин ёрт гораа лыддьӧ куснялӧм кабалаысь кывбур Кудымкарысь мича ань Людмила Никитиналы, коді, вӧлӧмкӧ, мунӧ Чопӧдзыс миян поездын жӧ.
Чоп станцияын петім вагонысь, чӧвтім кок улӧ чоботан-нопъяснымӧс да виччысим Альберт Ванеевӧс. Сійӧ петіс пинжак-регата, шляпаа да... трико гача.
«Ванеев, кӧні нӧ гачыд?» — гораа юаліс Геннадий Юшков. Коми йӧзкостса кывбуралысь шай-паймуніс да бӧр уськӧдчис вагонас, но поездыс вӧрзьӧма нин вӧлі. Ми кутім ставӧн горзыны проводникыслы да, сійӧ сувтӧдіс составсӧ. Альберт сэсся вель дыр вежис паськӧмсӧ вагонас да вӧлисти петіс.
Пырим вокзалас да шемӧсмим: сэні чукӧрмӧма вӧлі сы мында коммерсант, кодъясӧс шулісны сэки «
Вель дыр жӧдзӧм бӧрын финн-угор гижысьяслы вичмӧдісны торъя виччысян зал, сэтчӧс лабичьясӧ позис весиг водлыны. Но узьны тӧлкӧнсӧ эз артмы. Гижысьяс да туялысьяс пиысь унаӧн дыр на пукалісны ӧтчукӧрын, гажаа сёрнитісны да сьылісны и сералісны.
Сэні бара на тешкодьтор лои Альберт Ванеевкӧд. Залас пырӧм бӧрын кывбуралысь казялӧма, мый чоботаныс некӧн абу. «Гусялісны, тыдалӧ», — майшасьны кутіс. Ми уськӧдчим корсьны чоботансӧ вокзал пасьтала. Сэсся кутшӧмкӧ кад мысти Ванеев дорӧ матыстчис Людмила Никитина да юаліс, мыйла нӧ пӧ ті чоботаннытӧ он босьтӧй, мудзи нин кыскавнысӧ. И мыччис воштӧмторсӧ. Альберт Егорович босьтіс кыв шутӧг да быттьӧ пыр жӧ вунӧдіс та йылысь. Бӧрас Людмила шензьӧ вӧлі, кывбуралысьыс пӧ ачыс чоботансӧ колис меным видзны, а босьтӧм бӧрас весиг аттьӧ эз висьтав...
Пуксис вой, водалім лабичьясас коді кытчӧ. Но лючки узьӧм эз артмы: войнас воисны карелъяс, сэсся гораа пырисны мариечьяс, на бӧрын удмуртъяс. И ставныс помся дзигӧдчалісны, окасисны, чолӧмасисны-горзісны...
Асывводзнас бара кутісны кывны назган гӧлӧсъяс да, ковмис чеччыны. Бур, мый венгръяс ыстӧмаӧсь автобусъяссӧ водзджык. 9 час асылын ми, Россияса ордвуж кывъяс помысь кынӧмпӧт перйысьяс, мӧдӧдчим туйӧ.
Эгер да пӧдтан жар
Сизим часӧн воим Чопсянь Эгерӧдз, кӧні вель дыр видлалісны пашпортъяснымӧс да быдӧнлы личкыштісны бӧръя лист бокас штамп сямаӧс.
Карпат гӧраяс сайын нин вӧлі шоныд, а Венгрия чолӧмаліс миянӧс пӧдтан жарӧн. Лючки шойччытӧм вой вылӧ видзӧдтӧг автобусын узисны этшаӧн. Юрий Рочев окотапырысь вуграліс да мыйкӧ весиг вӧтасигмозыс шуаліс на, а Геннадий Юшков сюся видзӧдіс автобус ӧшинь пыр.
И збыльысь, унатор миянлы вӧлі выльыс, таӧдз аддзывтӧмторйыс. Туй пӧлӧн шылькнитчӧмаӧсь паськыд видз-муяс, синтӧ нимкодьӧдӧны зумыд керкаяса сиктъяс, неыджыд мича да сӧстӧм каръяс. Шензьӧдіс пызан выв кодь шыльыд степ, кӧні быдмис нянь, кукуруза, винатусь, арбуз-дыня да уна мукӧдтор. Пӧскӧтинаяс вылын бакӧсталісны тшӧгӧдӧм бычӧяс да гырысь вӧраа мӧсъяс, бордъяснас ӧвтчисны еджыд дзодзӧгъяс...
Сэсся автобусным пондіс кавшасьны керӧсъяс вылӧ, кытысь кытшолӧн-кытшолӧн кайигтыр позис аддзыны помтӧм-дортӧм садъяс да винатусь пуктасъяс.
Будапештсянь войвывланьын паськӧдчӧм Эгер кар зэв нин важӧн кыпӧдлӧмаӧсь керӧсъяс костӧ. Карсӧ унаысь жуглӧмаӧсь да унаысь жӧ и стрӧитлӧмаӧсь выль пӧв. XIV нэмӧ сэні вӧлӧма зумыд изкар, кысянь венгръяс Иштван Доболӧн юрнуӧдӧм улын водзсасьлӧмаӧсь турокъяслы паныд.
Сӧмын тай ванас карас дзескыд. Кар вомӧныс визувтӧ Эгер нима жӧ неыджыд шор, дай ставыс. Но турокъяс уналаын восьтӧмаӧсь минерал ва петанін, бурдӧдчан пывсянъясын да варччанінъясын окотапырысь веськӧдӧны мудзсӧ и эгерчи, и туристъяс, медсясӧ немечьяс.
Миянлысь воӧмнымӧс Эгерын олысьяс, тыдалӧ, эз и казявны. Венгрияӧ волӧ лыдтӧм-тшӧттӧм турист, и на дорӧ сэні велалӧмаӧсь гутъяс дорӧ моз. И ми первойсӧ збыльысь гутъяс моз жӧ некытчӧ вӧлі ог вермӧй инасьны пӧдтан жарсьыс. Кор ме Сыктывкарын нин юалі фольклорист Юрий Рочевлысь, мый сылы медъёна колис паметяс Венгрияӧ ветлӧмысь, сійӧ шуис, мый оз вермы вунӧдны сэтчӧс жар ывларусӧ да кыдзи вошлӧма медводдза жӧ рытас. Но та йылысь гижышта ас инӧ.
Овмӧдчим
Овмӧдісны миянӧс эз куим-нёль кодзула туй морт керкаӧ, а Эгерса педагогика институт ӧтуволанінӧ, жыръяс кык-куимӧн. Горт кодь кузь да жар вежӧсӧ ми овмӧдчим Адольф Туркинкӧд кыкӧн. Сӧмын Альберт Ванеевлы да Юрий Рочевлы удайтчис босьтны торъя жыръяс.
Рушкуным помтӧг гургис нин, и ми окотапырысь мӧдӧдчим кафеӧ. Ӧти ныв миянӧс нуӧдіс, лэччим сыкӧд кытшола кузь пості да кежим шуйгавылӧ. Сэні корчма кодьын пӧттшуйтісны салатӧн да яйӧн (венгръяс аминь ёна яйсӧ радейтӧны), сетісны видлыны и Эгерысь нималана курыд юанторъяс — «
Рытъявылыс нин бӧр воим ӧтуволанінӧ, но Юрий Рочев некӧн эз тыдав. Вӧлӧмкӧ, сійӧ вошӧма. Кафеас туйсӧ вунӧдӧма, а колис на пукавны ӧтнас гӧрд вина кувшин дорас. Некымын час сэсся коньӧрыд сап пемыдас шӧйтӧма тӧдтӧм картіыс, кытчӧдз сійӧс абу паныдалӧма полиция. Погона йӧзыд пуксьӧдӧмаӧсь вошӧм морттӧ машинаӧ да голльӧдлӧмаӧсь быдсяма отель-кемпинг гӧгӧр, кытчӧдз абу веськалӧмаӧсь миян оланін дорӧ. Ачыс Юрийыс горӧдӧма, ми пӧ ӧд тайӧ отеляс олам! Полицейскӧйясыд шензьӧмаӧсь, тайӧ пӧ абу туй морт керка, а ӧтуволанін.
Сӧмын сёр войын Юрий Рочев веськалӧма вольпасяс. Мудзвывсьыс узьӧма сутки чӧж. Чеччӧма да, бара вой, тӧдсаяссьыс некод абу, кытчӧ мунны, оз тӧд. Та вӧсна бара водӧма водзӧ шойччыны... Бӧрас нин шуис, мый сэтчӧс полицияыд миянлӧн дорысь ёна бурджык. Асьныд, пӧди, гӧгӧрвоанныд — Европа.
Юрий Рочевыд эськӧ сюри, но кытчӧкӧ вошис Альберт Ванеев. Конгресс восьтігас вӧлі на, а сэсся мӧд лунас да водзӧ эз нин, и вежӧсыс сылӧн век вӧлі игана.
Ӧтувъя гижӧд кыв?
Моз тӧлысь 23 лунӧ Эгерса педагогика институтлӧн ыджыд шӧр стрӧйбаас заводитчис финн-угор гижысьяслӧн войтыркостса III аддзысьлӧм. Асывнас воим ӧтчукӧрӧн, пасйысим, пукталім командировка кабалаясӧ штамп да босьтім сьӧмтор, мед гортсаяслы козинтор ньӧбны.
Сэки позис нин эськӧ вӧдитчыны долларӧн да Венгрияса сьӧм вылӧ сійӧс вежӧмӧн бурпӧт ньӧбасьны. Сӧмын тай выль Россияын йӧзыслӧн зептас сьӧмыс эз кышакыв ни эз зёльӧдчы, эз нин вӧв Сӧвет кадся олӧм да.
Конгресс заводитчытӧдзыс паныдасьлім уна тӧдсакӧд. Венаысь воӧма вӧлі коми йӧзлӧн важ ёрт, комиӧн бура варовитысь профессор Карой Редеи, Суомиысь — Паула Кокконэн, кодӧс зэв унаӧн тӧдӧны Сыктывкарын да мукӧдлаын.
Аддзысьлӧмсӧ котыртысьяс воысьяслы дасьтӧмаӧсь кык козин: финн-угор гижысьяслысь юӧр сетан «ИНФ» небӧг да поэзия радейтысьяслы «Муна ловъя вокӧйлань» зэв мичаник антология. Бӧръяыс торйӧн нин тӧдчана сыӧн, мый кывбуръяссӧ лэдзӧмаӧсь чужан, венгр да роч кыв вылын. Финн-угор поэтъяс пӧвстын йӧзӧдчӧмаӧсь нималана нин миян Геннадий Юшков, Василий Лодыгин, Виктор Напалков, Александр Некрасов, Николай Щукин, Владимир Тимин, Юрий Васютов, а сідзжӧ Галина Бутырева, Пётр Бушенев, Вячеслав Бабин, Евгений Козлов.
Залас пыртӧдз колӧ вӧлі босьтны пелькутан да ичӧтик радиоприёмник, медым кывзыны венгр, роч да англия кыв вылӧ вуджӧдӧм сёрнисӧ. Ставным босьтім, тшӧтш и Альберт Ванеев.
Аддзысьӧмыс муніс куим лун. Кӧть конгрессӧ сиӧма литератураяслы, медшӧр сёрниыс вӧлі кывъяс йылысь. Медводдза лунас висьталісны волгабердса да камабердса литература-кыв сӧвмӧм йылысь. Сёрнитісны тшӧтш Геннадий Юшков, Владимир Тимин да Владимир Дёмин.
Шӧр сёрнитысьыс, профессор Габор Берецки, Италияын олысь-уджалысь венгр, ышӧдіс ӧтувтны коми да перым-коми, мокша да эрзя-мордва, луд выв да керӧс выв мари кывъяс. Сӧмын пӧ сэки ӧтувъя ён гижӧд кывйӧн тіян (миян) зільӧмысь водзӧс лоас, культура да литератураяс кыпаласны-сӧвмасны.
Но гӧгӧрвотӧм коли, кыдзи тайӧс вӧчны. Ӧтувъя коми кывсӧ лӧсьӧдны, гашкӧ, и позьӧ, сӧмын кодлы? Кадыс петкӧдліс тайӧ сідз шусяна прожектыслысь ковтӧмлунсӧ: некутшӧм ӧтувъя кыв эз артмы дай оз нин артмы. Некод ассьыс роман ни висьт оз кут гижны кутшӧмкӧ сораса мордва, мари либӧ коми гижӧд кывйӧн.
Мӧд лунас сёрнитісны йӧгра-яран литератураяслӧн сӧвмӧм йылысь. Торйӧн вӧлі интереснӧ кывзыны йӧграясӧс, сы вӧсна мый найӧ трибуна саяс век сьылӧны, сыръя чышъянӧн ӧвтчӧны да весиг йӧктӧны. Со и та пӧрйӧ мыйкӧ ливкйӧдлісны, а ӧти ханты ань весиг 7 шылад ногӧн сьывны кӧсйис, но эз жӧ тай ышты. А эськӧ и кывзім...
Коймӧд лунас лои тырвыйӧ гӧгӧрвоана, мый финн-угор гижысьяслы да на бердын вердчысьяслы воис кад ӧтувтчыны, лӧсьӧдны ассьыныс торъя котыр сямаӧс.
Лунтыр сэсся вензисны, кыдзи да мыйла колӧ тайӧс вӧчны. Рытъявылыс бӧрйисны президиум, кытчӧ коми гижысьяссянь пырис Геннадий Юшков.
Выль котырыслысь штабсӧ шуисны лӧсьӧдны Эгер карас жӧ, а юралысьнас бӧрйисны Венгрияын нималана литература туялысьӧс, профессор Петэр Домокошӧс. Та вылын сэсся аддзысьлӧмлӧн пукалан юкӧныс лючки-бура помасис.
Президенткӧд ӧти пызан сайын
Аддзысьлӧмлӧн сулалан юкӧныс вӧлі ёна гажаджык. Выльлунӧ рытнас миян дорӧ воліс Венгрияса президент Арпад Гёнц, ачыс гижысь жӧ. Дерт, и сійӧс кыскӧма аддзысьлыны финн-угор гижысьяскӧд, торйӧн нин Россияса уна республикаӧ сылӧн неважӧн волӧм бӧрын. Казьтышта та йылысь дженьыдика.
Воліс сійӧ, помнита, и Сыктывкарӧ, журъяліс Спирӧ Юрӧкӧд (Юрий Алексеевич Спиридоновӧс коми йӧз тадзи вӧлі шуӧны) ыджыд машина кельӧбын. Но миянкӧд аддзысьлӧм вылӧ президентыс вӧлі сёрмӧ. Та пыдди первой восьтісны ӧти художниклысь выставкасӧ. Зэв дыр сёрнитіс ачыс маэстроыс, сэсся видзӧдім картинаяссӧ, кӧні зэв аслыссяма вӧлі ӧтлаасьӧма абстракционизм да кубизм. Сэсся ветлім серпасалысь бӧрся то ӧтилаӧ, то мӧдлаӧ.
Егор Рочев мудера шуис, оз пӧ тӧдны, кытчӧ миянлысь кадсӧ лотны. Сэсся ставӧн ыльӧбтісны ывлаӧ, а сэні джуджыд ӧдзӧс саяс миянлы воча сувтіс ачыс Арпад Гёнц. Дзор юрсиа, мусяньыс тэчӧм олӧма морт, гожся кӧлуйӧ пасьтасьӧм Кӧдзыд пӧль кодь.
Сійӧ сулаліс дзик ӧтнас, некутшӧм охранник-видзысьтӧг, да быдӧнлысь кисӧ топӧдліс-кутліс. Унакӧд, вӧлӧма тӧдса и.
Сэсся ӧтчукӧрӧн мӧдім мэриялань, кӧні вӧлі шуӧмаӧсь котыртлыны миянлы «приём», мӧд ногӧн кӧ, гӧсти виччысисны. Тшыг нин гижысьяс уськӧдчисны эськӧ пызанъяслань, но вӧлі водз на. Телевидение ломзьӧдіс яръюгыд лампаяс, а Арпад Гёнц чолӧмаліс чукӧртчӧм йӧзсӧ, сиис налы бур удж, дзоньвидзалун, енбиа здукъяс да с. в.
А сэккості пызанъяс чегисны быдсяма чӧскыдторсьыс, вина-палинкаысь. Арпад Гёнц дорӧ ӧтторъя матыстчалісны йӧзыс. Кудымкарысь тӧдса нин Людмила Никитина козьналіс президентлы мича гӧрд вӧнь, а Владимир Дёмин — Каллистрат Жаков йылысь Сыктывкарын неважӧн йӧзӧдӧм статья чукӧр.
Гажӧдчигӧн кадыс муніс ӧдйӧ. Эг и казялӧй, кыдзи пызанъяс кушмисны. А Арпад Гёнц бӧрвыв быдӧнлы козьналіс кышӧд вылас кырымасьӧмӧн ассьыс «
Юрӧ сэки воис мӧвп: мися, Комиын кӧ эськӧ вӧлі татшӧм авъя да вежӧра юралысь, кутшӧма позис чужан мунымӧс сӧвмӧдны...
Ӧш гӧра вылын
Нулісны миянӧс видзӧдлыны Эгер гӧгӧрысь инъяс, медым неуна палялыштім пукалан уджсьыс. Луныс вӧлі шондіа да эз нин сэтшӧм жар. Нуисны миянӧс Ӧш гӧраяслань, сэтчӧ, кӧні ёна важысянь нин перйӧны из. Первой сувтлім зэв важся вичко дорӧ, пыралім пытшкас, гӧгӧртім ывласяньыс. Экскурсия нуӧдысьяс висьталісны вичко кыпӧдӧм, сылӧн пытшкӧсса озырлунъяс йывсьыс.
Сэсся нуӧдлісны ыджыд овмӧсӧ вӧвъясӧс видзӧдлыны. Венгрияын важысянь нин ёна видзӧны скӧттӧ, торйӧн нин вӧвъясӧс. Эгерын нималӧны вӧв заводъяс, ӧти татшӧм дорӧ и сувтім. Кӧсйим эськӧ пыравны сэтчӧс музейӧ, но буретш веськалім пажын кадӧ да, вӧлі пӧдса. Шензьӧдіс, мый некӧн эз вӧв куйӧдыс, гӧгӧр сӧстӧм да кос.
Нуӧдлісны сэсся сиктса изъяс петкӧдлан неыджыд музейӧ. Кык неыджыд вежӧсӧ чукӧртӧмаӧсь гӧраяссьыс аддзӧм став лысӧ, измӧм пемӧс коляссӧ да быдмӧгсӧ. Сӧмын гижысьяслы тайӧ из чукӧрыс оз вӧлі ёна ков. Дерт, Эгер гӧгӧрын эм уна этномузей, но сэтчӧ колӧ пыравны мынтысьӧмӧн.
Зэв жар лунӧ час сайӧ ветлӧдлім сиктса чорыд веркӧса уличаясӧдыс. Керкаясыс сэні изйысь, карта саяныс муяс да гидъяс, а сідзжӧ садъяс. Быд керка дорын гараж. Олӧны оз гӧля.
Коркӧ лун шӧр кад бӧрас векни кӧрт туйӧд катӧдісны миянӧс Ӧш гӧра вылӧ.
Туйыс вӧлі зэв чукля, восьса вагонъясысь кыліс серам-сьылӧм. Ӧд юӧртісны, мый керӧс вылас миянӧс вердасны. Сідзи и лои. Воиганым вӧлі пражитӧны яй, дасьтӧны фрукты. Пуксим турун вылӧ вольсалӧм эшкынъяс вылӧ. Бара юктӧдісны «
Сёйигӧн шондіыс ёна кутіс пӧжны. Адольф Туркин шыбитіс пинжаксӧ, Владимир Тимин пӧрччысис коскӧдзыс. А сэккості йӧграяс аттьӧалісны Домокошӧс корӧмсьыс да йӧктісны сы гӧгӧр.
Миян гижысьяс казьтылісны тешкодьторъяс да висьтавлісны найӧс орччӧн пукалысь Паула Кокконэнлы. Йӧзыс личӧдчыштісны, кӧнсюрӧ пондісны сьывны.
Но быдторлы, кыдзи висьталӧны философъяс, воӧ пом. Ӧдйӧ воис да тутӧстіс поезд. Пуксялім ми вевттӧм ичӧтик вагонъясӧ да мунім бӧр вӧв заводӧ. Манежас панъясисны верзьӧмаяс, ветлісны и каретаясӧн.
Рытнас нин, жарсьыс ыркалан кадӧ, воим Эгерӧ бӧр да веськалім органӧн ворсан концерт вылӧ, коді вӧлі мунӧ карса медыджыд вичкоас. Органӧн ворсӧмыс, аслыспӧлӧс шыладыс юргис мичаа, кыпыда да стрӧга.
Пекничаӧ, моз тӧлысся 27 лунӧ, миянӧс колльӧдісны гортӧ. Таӧдз бара вӧлі «приём», кодӧс котыртлісны Венгрияын Россияса да Финляндияса посолъяс. Найӧ тӧдчӧдісны, мый татшӧм аддзысьлӧмъясыс водзӧ ёнмӧдасны Россияӧс да отсаласны сӧвмӧдны орчча канмуяс костын бур йитӧдъяссӧ.
Но тайӧ рытыс меным вӧлі и майшӧдлана. Луннас на ме дорӧ матыстчыліс Домокош Петыр да скӧра юаліс, кӧні пӧ Альберт Ванеевныд? Сійӧ пӧ медводдза лунас босьтӧма вуджӧдчан аппарат да бӧрсӧ абу сетӧма, а ачыс куим лун нин некӧн оз тыдав. Корис корсьны Ванеевӧс, сёрнитіс мекӧд чорыда, кыдзи медалӧм уджалыськӧд.
Шуд вылӧ, мунан рытнас нин нимйӧза кывбуралысьным ачыс кытыськӧ петіс, лайкъялігтыр матыстчис да мыччис меным вуджӧдчан аппаратсӧ, сет пӧ тайӧс Домокошлы. Кӧні вӧлӧма куим лунсӧ, мед тайӧс туяласны литература туялысьяс.
Пемыд войӧ куим автобусӧн ми, Россияысь гӧсьтъяс, мунім лунвывса шоныд Венгрияысь гортӧ. И эг куш киӧн, быдӧн вайис мыйкӧ гортсаясыслы.
Вера Латышева босьтӧма Юрий Рочевлысь лунся сьӧмсӧ (мед пӧ вина вылӧ эз видз) да ньӧбӧма уджъёртыслы зэв мича кроссовки. Кӧмкотсӧ кыпыда сетіс сылы поездас нин. Гортӧ туйыс вӧлі ёна дженьыдджык, воим бӧр ставным, некод некытчӧ эз коль ни эз вош.
Сыктывкарлань нин воигӧн Геннадий Юшков мыжапырысь нюмъялігтыр шуис, а мыйкӧ пӧ тай бара ветлім-а, чукӧртчылім-котыртчим. И лоас-ӧ пӧ таысь кутшӧмкӧ водзӧс?
Дерт, литературоведъяс та йылысь мыйкӧ тӧдӧны, сӧмын тай оз висьтавны ни оз гижны...
