ОГ ГӦГӦРВО, МЫЙЛА...
Бӧръя воясӧ миян олӧмӧ унатор пырӧ шензьӧдана ӧдйӧ да гӧгӧрвотӧмторъяс чужтӧмӧн. Сідз, кольӧм во ывларуыс, мӧд ногӧн кӧ, поводдяыс, ышмыліс-дурмыліс, гожӧмбыд зэрис-кисьтіс, а таво со мусяр пасьталаын повзьӧдчӧмӧн шӧйтӧ вӧвлытӧм висьӧм, кодӧс пӧ ӧддзӧдӧма нярбордъя шырсянь вуджӧм лёк чиртор, — коронавирус.
Кӧть кольӧм восянь нин сійӧ шердйысис Китайын, Рочмуӧ сылӧн воӧмыс бара на лои дзик виччысьтӧмторйӧн. Висьӧмыс ӧдйӧ паськаліс, медъёна Мӧскуаын, а сэсся разаліс быдлаӧ.
Бур кӧть, урасьӧм тӧлысьӧ Сыктывкарын артмис нуӧдны коми войтырлысь ӧксьӧмсӧ, вужвойтырным кӧть ӧтлаӧ чукӧртчылісны, ӧта-мӧд вылас видзӧдлісны, ӧта-мӧдсӧ кывзісны. Сёрджык кад кежлӧ кӧ тайӧ ӧксьӧмсӧ урчитӧма вӧлі, сійӧс эськӧ эг вермӧй нуӧдны, кыдзи и Ыджыд Вермӧм лунӧ парад, Оланподулӧ вежсьӧмъяс пыртӧм кузя йӧзлысь юасьӧм да мукӧдтор.
Бӧръя кадас вель уна юалӧм чужис тшӧтш и менам, и на вылӧ вочакывйыс абу на. Юкся ӧткымынӧн «Коми му» газет лыддьысьяскӧд.
Кос му тӧлысь 1 лунсянь Россия пасьталаын йӧзыс пукалісны гортаныс. Комиӧн тайӧс позьӧ шуны йӧршитчӧмӧн.
Коді эз йӧршитчы да ковтӧг ветліс уличьясӧд, йӧзаинын эз пысав чужӧмас падей (маска), сылысь перйисны штрап. Став тайӧ мераыс пӧ оз лэдз висьӧмыслы паськавны.
Дерт, унджыкыс кывзысисны, торйӧн нин олӧма да пӧрысь йӧз, тӧдӧмӧн, мый пӧрӧсыс кокниа кӧвъясьӧ медсясӧ 65 арӧсысь петӧмаяслы.
Зэв уналӧн эз вӧв позянлуныс уджавны, эз вермыны сьӧм нажӧвитны, на лыдын том да челядя гозъяяс. И збыльысь, юркарса кызвын уличыс тыртӧммис, но эз ставыс. И сэк жӧ дугдывтӧг зымӧдчисны-камӧдчисны Сыктывкарын важ стадион кисьтысьяс, сэні уджалысьяс сідз шусяна самоизоляция вылӧ видзӧдтӧг мырсисны важ мозыс.
Ыджыд Вермӧм лунӧдз ветлі удж вылӧ, сэки сэні менам дежуритан лун вӧлі да. И шемӧсми: Коми туялан шӧринлысь стрӧйбасӧ ортсысяньыс пондӧмаӧсь дзоньтавны. Миянлы, сэні уджалысьяслы, шуисны пукавны гортын май помӧдз, а кодъяскӧ мыркӧны-уджалӧны, ас костаныс гораа сёрнитӧны оз рочӧн.
Юалі ӧтилысь да, висьталіс, воим пӧ Молдавияысь да дзоньтасям. Уджалӧны каскатӧг, чуня кепысьтӧг да падейтӧг. Сідзкӧ, мудорсайсалы сьӧкыд кадӧ уджавны, сьӧм дорны позьӧ, а миянлы оз. А, гашкӧ, воысьяслы пӧрӧсыс оз кӧвъясь да, найӧ висьӧмсӧ водзӧ оз паськӧдны?
* * *
Россияын эз пасйыны Ыджыд Вермӧм лун, код йылысь гаралісны кольӧм во чӧж, сэн и тан ӧтарӧ дасьтысисны да лӧсьӧдчисны.
Кыв шутӧг, тайӧ тувсовъя гажсӧ сьӧлӧмсяньыс виччысисны этшаникӧн нин ловйӧн кольӧм ветеранъяс, тылын уджалысьяс, да и Россияын унджык олысьыс, кодъяслӧн пӧльясныс ветлісны Айму вӧсна Ыджыд тыш вылӧ. Тайӧ йӧзыслы кыпыд гажыс эз вичмы, Мӧскуаын пӧ шуӧмаӧсь коркӧ мӧдысь, бурджык кадӧ нуӧдны парадсӧ. Но ӧд кадпассӧ он веж. Оз-ӧ артмы гожӧм шӧрын выльвоасьӧм кодь? Дзик гӧгӧрвотӧм воськов.
Таво Вермӧм лунас парад пыдди петкӧдлісны зэригӧн Москваын Тӧдтӧм салдат гу дорӧ сӧмын ӧтнас дзоридзьяс пуктысь Владимир Путин ёртӧс. А вот орчча Белоруссияын нуӧдісны кыпыд парадсӧ, кодӧс ме видзӧді сэтчӧс телеканал пыр ода-кора 9 лунӧ. Минскын шондіа ывларуа лунӧ коронавирусысь повтӧг мунісны войска, быдсяма техникаыс, лэбисны военнӧй самолётъяс да вертолётъяс. Парадсӧ видзӧдысьыс вӧлі тырыс, медводдза инас пукалісны Ыджыд тышса ветеранъяс.
Гӧгӧрвоана, мый пӧрӧс висьӧм вылас видзӧдтӧг пыдди пуктӧма ас канмуса войтырсӧ сэтчӧс президент Александр Лукашенко да тадзи тшӧтш нӧшта тӧдчӧдӧма Белоруссияыслысь збыльысь асшӧрлунсӧ. Сӧмын юалӧмыс дзик мӧд сикас: мыйла Россияса телеканалъяс эз петкӧдлыны тайӧ парадсӧ, ставыс ӧд сэні муніс роч, налӧн каналан жӧ кыв вылын. Миян ветеранъяс эськӧ нимкодьпырысь видзӧдісны тайӧ парадсӧ. Но весиг Май 9 лунӧ «Время» уджтасын тайӧ парад да уна йӧза гаж йывсьыс эз вӧв шуӧма ни ӧти кыв, непӧштӧ мыйкӧ петкӧдлӧма. А мыйла? Россияыд да Белоруссияыд абу ӧмӧй ӧтувъя сяма канму? Та йылысь тай уна во нин быдлаын дольӧны.
Майбыр, ӧні ӧтуввез пыр позьӧ тайӧ парадсӧ видзӧдны кӧть мыйтаысь. Вӧзъя видзӧдны.
* * *
Выль коронавирус висьӧмыс лоис Россиялы зэв сьӧкыд, позьӧ шуны, збыльысь ӧтувъя каналан экзаменӧн.
Ставныслы лои гӧгӧрвоана ӧпаслуныс сэк, кор зэв ӧдйӧ кутіс паськавны вуджан висьӧмыс. Та боксянь регионъяс пӧвстын «водзмӧстчис» миян республика. Вӧлӧмкӧ, власьтлӧн сідз шусяна вертикальыс уджалӧ омӧля, висьӧмыслы паныд водзсасьны миян некутшӧм дасьлун абу вӧлӧма.
Дай тадзи лои ставнас Россия пасьталаын, весигтӧ Мӧскуаын, медся бура сӧвмӧм юркарын. «
Со и миян республикаын вуджан висьӧмыс первойсӧ паськаліс вӧвлытӧма ӧдйӧ. Владимир Путинлы ковмис котӧрӧн чӧвтны Сергей Гапликовӧс Коми Республикаса юралысь чинысь да вайӧдны-пуксьӧдны веськӧдлыны выль мортӧс — Владимир Уйбаӧс. Бӧръяыс, тыдалӧ, ногсаджык веськӧдлысь, вуджан висьӧмъяслы паныд тышсӧ тӧдысь да водзсасьны кужысь.
Шензьӧдӧ мӧдтор: мыйла колӧ вӧлі Россиялы татшӧм сьӧкыд кадӧ ыстыны отсӧг Италияӧ? Миян торъя войскаяс зілисны бырӧдны вируссӧ сэтчӧс олӧма йӧзлӧн керкаясысь, кор и асланым татшӧмыс зэв уна.
Коли кад, и миян войска воисны бӧр, сӧмын тай оркестр ни аттьӧкывъяс эз юргыны, салдатъяслы италиясаяс морӧсас некутшӧм ошкана пастор эз ӧшӧдны. Италияын миян отсӧгысь нимкодь вӧлі сӧмын сэтчӧс пӧрысь йӧзлы, тылса да войнаса ветеранъяслы. Бӧръяясыс немечьяскӧд ӧтвылысь тышкасьлӧмаӧсь Гӧрд армиялы паныд, оккупанталӧмаӧсь-лёкалӧмаӧсь бурпӧт, кытчӧдз абу пасьвартӧмаӧсь найӧс миян пӧльяс.
* * *
Бӧръя юалӧмыс йитчӧма коми кывкӧд, кодӧс 1992 восянь гораа нимтӧны каналан кывйӧн, роч кывкӧд ӧти туйын быттьӧ вӧдитчанаӧн.
Асьнымӧс йӧршитӧм дырйи гортын пукалан медводдза вежонас сійӧ дзикӧдз дугдыліс юргыны теле- да радиоуджтасъясын, а сэсся тай кыдзкӧ петыштіс. А ӧд татшӧм сьӧкыд кадколастас коми кывйыслы колӧ ёна горавны, сетны коми войтырлы зэв колана инӧдъяссӧ ас кывйӧн. Мыйлакӧ Татарстанса «ТНК» канал сетӧ вӧлі ӧлӧдана юӧръяссӧ ас кывнас да рочӧн. Мыйла тадзи эз вӧчны «Юрган» каналсаяс? Некод та вылӧ оз кӧсйы вочавидзны, кӧть веськӧдлӧны каналнас коми йӧз, Сыктывкарса университетын финн-йӧгра факультет помалысьяс.
