СЫСОЛА КАРУВСА СӦВЕТЪЯСЛӦН СЪЕЗД

Визинын ноябр 17-ӧд лунӧ вӧлі карувса (уездса) Сӧветъяслӧн съезд. Вӧлі 48 делегат (39 морт коми, 9 роч).

Съезд вылын сёрнитісны со мыйяс йылысь.

Мый вӧчсьӧ став му вылын.

Та йылысь висьталіс т. Карапов. Съезд ӧти гӧлӧсӧн (единогласно) сэсся шуис: «Ковмас кӧ отсавны локтан ставмувывса революция вӧчны — ми гӧтовӧсь. Тшӧктам Коммунист партиялы смелӧ нуны миянӧс жуглыны, путкыльтны озыръяслысь вынкутӧдсӧ, пуктыны быдлаӧ Сӧвет власьт, ӧтлаасьны Мӧскуалы Варшавакӧд, Берлинкӧд, сідз водзӧ».

Кутшӧма уджалӧма Уисполком.

Уисполкомлӧн абу тырмиг вӧлӧма сьӧмыс. Тайӧ мешайтӧма тшӧтш волисполкомъяс уджлы: кутӧдыс (связь) этша вӧлӧма, жалӧванньӧяс служакъяслы омӧля лоӧма мынтӧм. Дерт, мый вермӧма Уисполком — вӧчӧма, уджыс абу сувтлӧма. Омӧльджыка сӧмын лоӧма удж нуӧдӧмыс видз-му уджалӧм йылысь. Вӧлӧсьтса исполкомъяс уджалӧмаӧсь серӧднӧя. Медомӧля уджыс мунӧма Паджгаын, Выльгортын, медбура Кажымын, Абъячойын. Лёка уджалӧмысь бура уна волисполкомӧс колян во вӧлі взыщитӧма (накажитӧма). Выль волисполкомъяс ӧні бурджыка кутасны уджавны, Сӧветъяс бӧрйигӧн веськалӧмаӧсь бура уджалысьяс, удж нуӧдны кужасныджык. Налогъяс мунӧны зэв бура.

Съезд шуис: Уисполком уджалӧма серӧднӧя. Водзӧ кежлӧ колӧ ёнджыка босьтчыны видз-му уджалӧм йылысь; колӧ корсьны сьӧм частӧджык вӧлӧсьтъясӧ ветлыны, велӧдны волисполкомъясын удж нуӧдны, колӧ лӧсьӧдны бурджыка мынтыны жалӧванньӧ вӧлӧсьтъясын уджалысьяслы.

Сӧвет удж лӧсьӧдӧм.

Съезд шуис: колӧ ӧтлаавны Коми Обласьтӧ коми вӧлӧсьтъяс Ятскӧй губерня улысь, сэсся наысь вӧчны ӧтик (районнӧй) вӧлӧсьт, сюйны сэтчӧ тшӧтш Летка. Верхолузскӧй вӧлӧсьт пӧ бурджык лоӧ сибӧдны Абъячойса районӧ.

Налогъяс.

Таво налогъяс перйӧм мунӧ лӧсьыда; ӧти-кӧ, этшаджык налогыс колян воясысь; мӧд-кӧ, пӧрадокыс бурджык вӧлі, мынтыныыс кокньыдджык дай. Сӧмын видзӧмыс унджык воӧм дорсьыс, сы понда ньӧжйӧнджык кыптӧ овмӧсным миян. Ӧні Сӧвет власьт шуӧ быдлаын лӧсьӧдчыны ас сьӧм вылын овны — государстволӧн оз судзсьы быдлаӧ казна.

Та йылысь бура дыр вензисны. Быдӧн шуисны: единӧй сельскокӧзяйственнӧй налог ёна бур воддза налогъясысь. Ӧти Поёлса делегат шуис: «Вески вылӧ колӧ пуктыны сы мында гира, мыйта вермам ми кыскыны асланым олӧмӧн».

Сёрнитӧм бӧрын та йылысь Съезд шуис: тавося налог кокньыд мынтыны. Чорыдджыка колӧ босьтчыны туй корсьны, мед воӧмыс (приходыс) вевттьӧ вӧлі видзӧмсӧ (рӧскодсӧ) — ковмас кӧ, сюйны весиг содтӧд налог.

Видз-му уджалӧм.

Медъёна Съездлы лои сёрнитны видз-му уджалӧм йылысь. Мукӧд вӧлӧсьтъясас тайӧ уджыс дзикӧдз дзугсьӧма, тӧлкыс вошӧма. Вит во чӧж нин кыссьӧ видз-му юклӧм йылысь делӧыс. Юксьӧм мунӧ быд крестьянинӧс видз-муӧн ӧткодялӧм понда. Сійӧн Межадорын дзик торпыригалӧмаӧсь муяссӧ. Лоӧмаӧсь зэв посньыдик, векньыдик. Выль ногӧн уджавны крестьяна оз босьтчыны. Выльногса уджалӧмсӧ петкӧдлӧмыс абу. Крестьяна оз аддзыны сійӧ да век на пӧльяс мозныс и люкалӧны мутӧ, пессьӧны, ноксьӧны, ичӧтик пӧльза воӧ.

Скӧт видзӧм сідзи жӧ важ ногӧн мунӧ. Крестьяна эськӧ корсьӧны туй кыдзкӧ-мыйкӧ петны нуждасьыс да, сӧмын дзугӧны ассьыныс олӧмнысӧ ёнджыка видз-му юклӧмнас. Петкӧдлыны некодлы: ӧти агроном став карулас.

Зэв омӧля мунӧма став уджыс видз-му йылысь.

Сёрнитӧм бӧрын та йылысь Съезд шуис: видз-муяс юклӧм колӧ бергӧдны выль ногӧн уджалӧмлань; лӧсьӧдны удж агрономъяс велӧдӧм кузя, зэв колантор лӧсьӧдны выль ногӧн уджалан муяс (опытно-показательное поле). Унатор Съезд тшӧктӧма лӧсьӧдны. Шуӧма тшӧтш корны Обласьтувса Исполкомсянь чинтыны вӧр налог. Восьтыны быдлаӧ магазея кумъяс (хлебозапасные магазины).

Местнӧй кӧзяйство.

Та вылӧ местаясын омӧля видзӧдлӧмаӧсь. Некутшӧм лыдӧ босьтӧм общественнӧй стрӧйбаяс абу вӧлӧма, ставсӧ эновтӧмаӧсь. Пӧжарнӧй делӧ вылӧ медлёка видзӧдӧмаӧсь. Сідзжӧ туйяс ставыс киссьӧма, мунны оз шогмы. Йӧзыс асьныс оз босьтчыны, кесйӧдысь абу дай.

Съезд тшӧктіс Комхозлы волисполкомъяскӧд кутчысьны бурджыка кӧзяйство дорӧ: босьтны ставсӧ лыдӧ (учёт вылӧ), пӧжарнӧй делӧ справитны, лӧсьӧдавны дружинаяс, чукӧстны йӧзӧс туйяс вочны. Лӧсьӧдны ылі вӧлӧсьтъяскӧд сёрнитны телефонъяс.

Йӧзӧс велӧдӧм.

Школаяс колян воӧ абу чинӧмаӧсь. Велӧдысьяслы этша мынтысьӧм лоӧма. Велӧдысьяс абу ставныс зэв тӧдысьӧсь.

Съезд шуис: колӧ содтыны школаяс; быд вӧлӧсьтын колӧ школаяссӧ видзны сетны вӧлӧсьтса йӧз улӧ. Кыпӧдны мукӧд пӧлӧс, школа кындзи (внешкольное), йӧзӧс югдӧданінъяс, корны тӧргӧвӧй учрежденньӧяссянь отсӧг та вылӧ. Сэсся Съезд тшӧктіс школаяслы ӧні жӧ сетны му. Агрономъяслы земельнӧй отделъяскӧд тшӧтш отсавны учительяслы мусӧ уджавны бура да лӧсьыда.

Крестьянскӧй Комитетъяс взаимопомощи

уджалӧны зэв омӧля, 6 вӧлӧсьтын комитетъяс чукӧртӧмаӧсь ичӧтика деньга, нянь, мукӧдыс нинӧм абу вӧчӧмаӧсь. Уезднӧй комитетын эм 200 пуд нянь, сійӧ няньсӧ некытчӧ абу видзлӧмаӧсь. Съезд шуис: комитет взаимопомощи пӧ миянлы зэв ёна колӧ, тшӧктіс водзӧ став эмбурсӧ лыдӧ босьтны, сетны бергӧдчыны, мед пӧльза вайис.

Кооперация.

Колян вося уджыс кооперативъяслӧн мунӧма эмбур чукӧртӧмӧ, йӧзӧс ӧтлаалӧмӧ. Мыйсюрӧ вермӧмаӧсь вӧчны. Общественнӧй лавкаясын (ЕПО) унаысь абу вӧлӧма колан тӧваръяс. Тӧргуйтӧм кындзи ЕПО-яс эз сетчывны мукӧд уджӧ кутчысьны (мый-либӧ стрӧитны).

Та йылысь Съезд шуис: тшӧктыны кооперативъяслы йӧзӧс выль ногӧн видз-му уджавны велӧдны. Йӧзсӧ чуксавны ӧтувтчыны кооперативъясӧ.

Сӧвет бӧрйӧм.

Карувса (уездный) Исполкомӧ Съезд бӧрйис дас куим мортӧс (9 коммунист), сизим кандидатӧс. Обласьтувса Съезд вылӧ бӧрйисны 25 мортӧс, дас квайтыс коммунистъяс.

К.