МЫЖТӦМ МЫЖА
(Чурка ним Сӧвет власьт бырӧдіс)
Праздник лунӧ вичкоӧ локтӧ грездса ныв. Моздорас тубыртӧма ассьыс квайт вежонся кагасӧ. Ныв локтӧ молитва босьтны. Киас чышъян пиын вайӧ поплы гӧснеч. Нывлӧн, коньӧрлӧн, сьӧлӧмыс полӧ: вичко папертас пырис — весиг кок шыыс эз кывлы. Йӧзсьыс яндзим: чужӧмбаныс вежласьӧ — гӧрдӧдлас, кельдӧдлас, синъяссӧ оз лысьт вывлань лэптыны. Водзвыв нин тӧдӧ:
— Дерт, батюшко кутас видны... Дерт, бур йӧз водзын тшӧтш ме мыжа!..
Ӧбедня сьывсис. Йӧз мунісны. Ныв кольччис молитва босьтны. Поп-бать петіс вӧлтарысь, турки-тарки матыстчис ныв дінӧ, кага тубрас чашнитіс, синъяс сувтӧдіс ныв вылӧ:
— Абу яндзим, локтӧмыд вичкоӧ молитвала?.. Чурка кага ёкмыльӧн!.. Мӧйму на пырті, таво — бара!.. Блудничайтанныд! Быд лун чурка моздора ныв локтӧ... Менӧ тшӧтш пежаланныд, кӧть вӧлтарад эн пырав, престол водзӧ, крестӧ-евангелльӧӧ он кутчысь... вичко ӧдзӧс эн восьсӧн видз... гортад сёйны эн петав!.. Блуднича!.. Мый нимыс чуркаыдлӧн?..
— Лемеллянӧн, батюшко, вӧлі пыртігас шуӧмыд...
— Чурка серти и ним!.. Кыскасянныд... сэсся: «Пыртчан вайи! Молитвала локті!..» Кодлӧн? — нывлӧн, чурка дерт!.. Водзӧ кежлӧ сэсся эн вай! Ог кут пыртны ни, молитваавны ни! Пырттӧг, нимтӧг, понъясӧс моз, гортаныд видзӧй!..
Кагаӧс ныв ордысь поп кватитіс, зур-зӧр, ропкигтырйи, пыртіс вӧлтарӧ... Кага кылӧ бӧрддзис... Мамыс сулалӧ, полӧ, кевмысьӧ енлы — юрбитӧ... Сьӧлӧм, коньӧрлӧн, нормис, синва петӧ тюрӧбӧн.
Гортас бӧр мунігӧн шогсьӧ, мӧвпалӧ:
— Ме ӧмӧй мыйӧнкӧ мыжа таысь?.. Ыджыд грек ӧмӧй, муса морт помысь кӧ кага чужас?.. Морт лолыс ӧд ӧткодь, нывлӧн ӧд кагаыс абу жӧ пон...
Тадзи повзьӧдӧм пемыд ныв кӧнсюрӧ коми грездъясын сӧмын аслыс мӧвпалӧ, оз лысьт гораджыка кыв шуны некодлы... Коньӧръясӧй, пемыд коми нывъясӧй! Кор нӧ ті югдыланныд, тӧдланныд выльногса олӧмсӧ?
Чурка ним ӧні челядьлӧн абу — Сӧвет власьт бырӧдіс! Быд кага ӧнія власьтлы ӧткодь дона. Попыд кӧ оз пырт — мед! Мунӧй исполкоманыд да гижӧдӧй, любӧй ним верманныд сетны асьныд! Верманныд судӧн перйыны челядьӧс быдтыны батьсяньыс деньга, отсӧг.
Тырмас нин, коми нывъясӧй, тіянлы полӧмӧн важ моз овны! Ёнджыка велӧдчӧй, лыддьысьӧй, кутчысьӧй выль олӧмӧ! Кад нин мыжтӧм мыжысь, гректӧм грекысь тіянлы шогсьыны, яндысьны! Олӧй бура, лӧсьыда, мичаа, выль ногӧн! Сӧмын лёк олӧмӧ энӧ сетчӧй! Муса морткӧд позьӧ овны и венчайтчытӧг — сэні некутшӧм мыж абу! Кага кӧ чужас — энӧ яндысьӧй, энӧ шыблалӧй найӧс!
Попыд — кӧть мый шуас, энӧ кывзӧй. Налӧн ылӧдлӧмыс этша нин коли! Со тайӧ попыд, нывлы молитва сетӧм бӧрын, мый вӧчис:
Ветліс гуляйтны ӧти грездӧ. Сэні самӧкур юӧма да, ляля кодь код бӧр локтӧ гортас, няйт пиын туплясьӧма — порсь кодь. Кодкӧд паныдасяс — быдӧнӧс видӧ «безбожникӧн».
Сэсся дум вылас усьӧ:
«Час жӧ нӧ пырала тӧдса ныв ордӧ!..»
Пырас. Мӧд ныв казялас дай ортсысяньыс игналас кыкнаннысӧ керкаас, ачыс мунас.
Попаддя дыр виччысяс попӧс. Эз во! Сэсся нылыскӧд петасны корсьны. Висьталасны налы том йӧз, кӧні поп-батюшко «шойччӧ-шонтысьӧ». Попаддя локтас, став ӧшиньсӧ тойлас да ӧшиньӧдыс и кыскас кузь юрсиӧдыс попӧс...
Со кутшӧма попъясыд и полӧны «пежасьӧмсьыд», кыдз асьныс шуӧны!
Онӧ кӧ веритӧй та йылысь, юалӧй Пожӧгсалысь да Помӧсдінсалысь, найӧ висьталасны унджык!
Ставыс тайӧ збыль!
Выль олысь.
