КЫДЗИ ВИДЗЧЫСЬНЫ КАПУСТА ГАГЙЫСЬ
Воис пуктысян кад, град выв пуктасъяс: капуста, сёркни, галан и мукӧдтор. Кывзан да быд во норасьӧны: «Дзик пӧ мат гагъясӧн, став пуктассӧ пӧ жугӧдӧ, росйӧ нинӧм пӧ оз коль. Пуктан пӧ мӧд пӧв, бара жӧ пӧ быдӧн жугӧдас». Оз тӧдны, кыдзи колӧ мынтӧдчыны сэтшӧм гагйысь.
Ӧти тӧдысь морт со мый гижӧ газетын сэтшӧм гаг йылысь:
Сійӧ пӧ зэв посньыдик гаг, зэв лӧсьыда пытш моз жӧ чеччалӧ, сы вӧсна мукӧдыс и шуӧны «капуста пытшӧн». Медъёна вред вӧчысь гагйыс (пытшыс) — югъялан сьӧд рӧма, мышку вылас (борд вывтіыс) кузьмӧсӧн мунӧ кык югыдвиж визь. Сэтшӧм гагъяс кыпӧдчӧны пырысь-пыр жӧ лым сылӧм бӧрти. Войдӧрсӧ, пуктысьтӧдз олӧны быдман ёг турун вылын. Сійӧ ёг корнас найӧ и пӧткӧдчӧны, кытчӧдз оз тыдовтчыны пуктаслӧн коръяс. Мыйӧн коръяс мыччысясны, найӧ чукӧрӧн пырысь-пыр жӧ вуджӧны сы вылӧ, ӧтвылысь джыбӧдӧны (сёйӧны) том корсӧ. Медзіля найӧ сёйӧны мича, шондіа лунӧ; зэригӧн, гудыр, тӧла поводдя дырйи найӧ дзебсьӧны, сёйӧны этшаджык. Тайӧ колӧ бурджыка тӧдны вирич вылысь пуктігӧн: пуктаслы медӧпаснӧ овлӧ первоя кык-куим лунсӧ, пуктас вужъясьтӧдз.
Выль небыд кор сёйӧны розьӧдлӧмӧдз. Быд гаг (пытш) сёйӧ эськӧ зэв этшаник, но вывті унаысла розьӧдлӧны, росйӧны, пожйӧс моз. Сы понда корйыс вижӧдӧ, косьмӧ, сэсся и кулӧ. Кор пуктас удитас быдмыштны и ёнмыштны, сэк озджык ло ӧпаснӧ гаг чукӧрысь, пондасны бырныджык и бырӧны юль тӧлысь джынйын. Тӧв кежлӧ гагъяс дзебсьӧны ёг увъясӧ, корӧг увъясӧ, куйӧд пытшкӧ и мукӧдлаӧ.
Юнь тӧлысьын гагъяс позъялӧны и колькъялӧны ёг турун вылын. Колькйысь петӧны зэв посньыдик лёльӧяс, еджыдвижов рӧма, квайт кока, вижрудов юра и сэтшӧм жӧ рӧма бӧрладор помыс, вылысладорас посньыдик пемыд чутъяс. Кор вывсьыс зэв лӧсьыда позьӧ найӧс аддзыны. Сэки найӧ оз на вермыны вӧчны уна вред. Ӧпаснӧ овлӧ сэк, кор найӧ пӧрӧны гагйӧ (пытшӧ). Лёльӧяс олӧны кор вылын недель кык гӧгӧр, сэсся корсӧ эновтӧны, пырӧны муас и сэн пӧрӧны — шусьӧ «куколкаӧн». Куколкаясыс шы ни тӧв куйлӧны аслас позйын (быттьӧ зыбкаын) недель кымын, сёйтӧг и вӧрзьӧдчывтӧг. Сэсся наысь бара выльысь лоӧны гагъяс (пытшъяс). Ӧти во пытшкас найӧ рӧдмӧны кыкысь, кык пӧрйӧ.
Сэтшӧм гагъясысь позьӧ мынтӧдчыны уна ногӧн. Медъёна — тадзи:
1. Начистӧ колӧ весавны быдсяма пӧлӧс ёг турун, мед тулысын некӧн лоӧ овны гагъяслы, сэки найӧ сёянтӧмла коді пышъяс, коді кулас. Чукӧртӧм ёг турунсӧ, вужнас, колӧ сотны либӧ идравны кытчӧкӧ ылӧ.
2. Сідзжӧ арын начистӧ колӧ весавны град вылысь став капуста коксӧ, вужсӧ, корсӧ быд пуктаслысь и турун быдмаслысь, мед этшаджык коляс сёян тӧвйысь гагъяслы.
3. Пуктыны вирич вылысь рӧсада град вылӧ зэра ыркыд поводдя дырйи, сэки гагъяс озджык овлыны горшӧсь.
4. Киськавны пуктас, казялан кӧ пытшъяс, известка порошокӧн, табак бусӧн, пӧимӧн. Киськавны колӧ асылын, лысва вылын, либӧ гудыр (кымӧра) поводдя дырйи, мед ёнджыка сибдас быдмас бердӧ. Бурджык киськавны посни си пож пыр либӧ лейка машина пыр, мед лоас ӧтмозджык.
5. Позьӧ пызйыны ядӧн. Босьтны швейнфуртскӧй зелень нёль зӧлӧтник, сорлавны 8 зӧлӧтник сотӧм известкаӧн и ӧти стӧкан патокаӧн либӧ клестерӧн (простӧй посни рудзӧг пызьысь либӧ картупель пызьысь) и сійӧс гудравны ведра ва пытшкын. Бара позьӧ хлористӧй барияӧн (вузассьӧ аптекаын): ½−¾ бария ӧтлаавны стӧкан патокакӧд и гудравны ведра ва пытшкын. Сӧмын колӧ кужны пызйыныс либӧ киськавныс, он кӧ куж, верман вредитны пуктассӧ. Кыдзи колӧ прыскайтны, эм сы йылысь нига Н. Н. Богданов-Катьковлӧн, нимыс «
