КОЛӦ КӦДЗНЫ ТУРУН
Крестьяна миян Коми Обласьтын пӧшти ставыс олӧ нянь уджалӧм помысь. Мусинсӧ став обласьт кузяыс ме ог вермы тӧдны, но тӧда — Сыктыв вожын и Эжва вожын му куйӧдавтӧг нянь оз вай либӧ ваяс зэв омӧльӧс. Куйӧд колӧ уна, босьтны некысь, уна скӧтӧс видзны кӧрым оз тырмы.
Му вӧчан места, позьӧ шуны, эм на уна, да куйӧдтӧ содтытӧг вӧчӧмсьыс бурыс зэв этша. Видз вылӧ весалӧма нин став бур местаяссӧ быд ю пӧлӧн, быд шор пӧлӧн, быд гуран. Лёк парма кындзи весавны бур местаяс абуӧсь нин. Йӧз воысь воӧ пыр содӧ. Нянь воысь воӧ колӧ унджык.
Мый жӧ сэсся пондамӧ керны? Кытысь лӧсьӧдамӧ скӧтлы кӧрымсӧ, няньсӧ олысьлы? Гырысь нажӧткаяс миянладорын абу. Посни нажӧтка помысь турун ни, нянь ни лӧсьӧдны он вермы, дай некодлысь лоӧ босьтныс. Бокысь ньӧбны вайӧмыс вывті дона сувтас. Дзик ӧд, вокъясӧй, мат лоӧ овнытӧ. Уналы лоӧ шыбитчыны кытчӧкӧ бокӧ. Важӧн тай со мунавлӧмаӧсь семьяяснаныс Сибырӧ, миянлы сідзжӧ лоӧ. Чужан мунымӧс лоӧ эновтны.
Ме ёна думайті да, ме ногӧн, правитчыны вермамӧй сӧмын турун кӧдзӧмӧн. Гашкӧ, уналы дивӧ сійӧ: «Со пӧ тай, турунтӧ нин кӧсйӧны кӧдзны. Позьӧ ӧмӧй, туруныд ӧд абу нянь? Турун кӧдзӧмӧдзыд кӧ пӧ воан, тшыгла кулан нин». Чайтӧны, сӧмын ӧти нянь и позьӧ кӧдзны, мукӧдтор оз. Абу сідз, вокъяс, сідз думайтны оз ков. Ӧд быд быдманторлӧн эм аслас кӧйдыс. Сідз жӧ и турунлӧн.
Сідзкӧ, позьӧ сійӧс кӧдзны няньӧс моз жӧ. Миян оланінъясын позьӧ кӧдзны: бобӧнянь, уна пӧлӧс пырей, шепта турун, вика (шыр анькытш, овлӧ уна пӧлӧс жӧ). Быдӧн сійӧ артмӧ зэв бура. Дерт, колӧ кужны кӧдзнытӧ и вӧдитныд. Няньтӧ вӧдитны тай кутшӧмакӧ кужамӧй нин-а, велӧдчамӧй да пондамӧй кужны и турун кӧдзны. Кодӧс огӧ кужӧй, велӧдасны агрономъяс.
Гашкӧ, думайтасны, мый ме гижа сьӧдас, нинӧм тӧдтӧг. Ёртъяс, ме неуна тӧда нин, кӧдзлі турунсӧ. Быдмис зэв бура. Сӧмын вежалысьяс торкисны, пондісны быд здук восьтавны потшӧсъяс, нуавны потшъяссӧ. (Йӧрӧ веськалысь лудвывса скӧт став петассӧ йирӧ, весиг вужсӧ оз коль. Буракӧ, кӧдзӧм туруныд зэв чӧскыд). Лои эновтчыны тайӧ уджысь. Аслам пыр дум вылын сійӧ: кор нин бара, мися, пондасны кӧдзны-а? Уна кӧдзысь кӧ ӧд лоӧ, озджык пондыны вежавны, оз травитны.
Кодкӧ кӧ оз верит меным, лыддьӧй нига Устюгса агрономлысь Кузнецкӧйлысь. Лэдзӧма нигасӧ 1907 воын. Сэні зэв лӧсьыда, гӧгӧрвоанныд, гижӧма, кыдзи турун кӧдзӧм помысь зэв бура овмӧдчӧмаӧсь олысьясыс Меркурьевскӧй пӧчинокын, Усть-Алексеевскӧй вӧлӧсьтын, Устюг уездын. Ӧд лыддян кӧ нигасӧ, дивӧыд кутас. Оз тай сэтшӧм бур дивӧыс миянладорын ло, эськӧ сэсся гӧгӧрвоасны да быдӧн сьӧлӧмсьыныс кутчысясны турунтӧ кӧдзны.
Збыль ӧд шуа, вокъяс коми войтыр, колӧ миянлы кутчысьны турун кӧдзӧмад. Сытӧг правитчыны некыдз огӧ вермӧй. Колӧ кодъяслыкӧ видлыны, кӧть этшаник, артмас-ӧ кутшӧмкӧ лад. Видлӧм вылад кӧ лӧсьӧдан сё либӧ кыксё сажень му да потшыштан торъя йӧрӧ, сійӧ-й тырмас. Видласьтӧг ньӧтчыд нинӧм оз артмы и оз ло. Артмытӧмысь энӧ полӧй. Ӧтчыд кӧ оз артмы, мӧдысь... вӧчӧй унаысь. Велалад, пондас артмыны. Сідз жӧ ӧд велӧдчисны няньтӧ кӧдзны, град выв быдмастӧ пуктыны, и м. т. Ӧти-мӧдлӧн кӧ удайтчас, пондасны кӧдзны мукӧд. Пыр ӧд сідзи овлӧ йӧз костад. Кыдз-мый пондас мунны турун кӧдзӧм уджыс, колӧ гижны «Югыд туй» газетӧ, мед быдӧн тӧдласны да пондасны велӧдчыны мӧда-мӧдлысь.
Кыдзи колӧ кӧдзны турунсӧ, ме эштан пӧраӧ бара гижышта «Югыд туй» газетӧ.
