ЕДЖЫД ЛЫМ ВЫВТІ МЕДВОДДЗА ВОСЬКОВЪЯС
Э. Тимушев паметьлы
Дженьыд творческӧй туй вуджис Эдуард Тимушев. 2006 вося декабр 4 лунӧ сійӧ муніс олӧмсьыс. 44 арӧсӧн. Но и тайӧ кадколастыс лои тырмымӧн, мед кольны ассьыс ним, ассьыс пас коми литератураӧ да коми журналистикаӧ. Босьтчис гижны школасяньыс на. Кывбуръяс, сэсся басняяс, бӧрынджык вуджис и проза вылӧ. Коми газет-журналъясын йӧзӧдліс матӧ 20 висьт. Наын — олӧм-вылӧм вылӧ аслыспӧлӧс видзӧдлас, мортлысь оласногсӧ донъялӧм, лыддьысьысьӧс мыйӧнкӧ шензьӧдны зільӧм. Гижысьлы быдлунъя уджас ёна отсалісны дневникъясыс, кодъясӧс сійӧ нуӧдіс школаын велӧдчигӧн на, да эз лэдзчысь мӧвпалана тетрадьясысь олӧм помӧдзыс. Та вылӧ, тыдалӧ, ышӧдіс батьыс, коми гижысь жӧ Алексей Степанович Тимушев. Сійӧ ачыс век жӧ нуӧдіс луннебӧгъястӧ, а бӧрынджык нин Эдуард лӧсьӧдіс да лэдзис наысь быдса книга.
Кыкнанныс пасйӧдъяссӧ вӧчалісны рочӧн. Тӧдчӧ, гижисны эз сӧмын аслыныс, ассьыныс сьӧлӧмнысӧ кокньӧдӧм ради. Эдик ӧтилаын и мӧдлаын шыӧдчылӧ: «Лыддьысьысь, кӧнкӧ, гӧгӧрвоис...», «Лыддьысьысьлы тӧд вылӧ...», «Менам дона лыддьысьысь...».
Э. Тимушевлӧн гортса архивсьыс сюрис нёль кыз тетрадь, кӧні лун бӧрся лун, во бӧрся во гижалӧ сійӧ ассьыс казялӧмторъяссӧ, сьӧлӧмкылӧмъяссӧ, майшасьӧмсӧ и радлӧмсӧ.
Тайӧ пасйӧдъясыс — 1981 да 1984 восяяс. Буретш наысь тыдалӧ, кыдзи сувтіс кок йылас поэт, журналист, писатель. Дневникас казьтывлӧма уна ним, кодъяс бура тӧдсаӧсь республикаса олысьяслы. Автор петкӧдлӧ накӧд йитӧдъяссӧ сідзи, кыдзи сьӧлӧмыс сибӧдіс сійӧс тайӧ йӧзыскӧд. Кодӧскӧ кулитӧ, кодӧскӧ вежавидзӧ. Но тайӧ нин дзик Тимушевлӧн видзӧдлас.
Луннебӧгын вель унаысь гаравсьӧ А. Лужиков йылысь. Сыкӧд Эдик тӧдмасьліс том гижысьяслӧн семинар вылын Кулӧмдінын. Ёртасьӧмыс ёнмис карас велӧдчигӧн. Ӧльӧксан первой помаліс педучилище, сэсся Москваысь М. Горький нима Литинститут, лоис Комиын писательяс Союзса медтом членӧн. Вӧлі «Би кинь» журналса юралысь редакторӧн. Жаль, лэдзчысис да вошис гудыр олӧмас, сэсся томӧн жӧ и кувсис. А ӧд кыдзи ӧзйис-корсьысис сійӧ творчествоас, сылӧн вӧлі дзик аслас гижанног, кутшӧмыс коми литератураын эз на петкӧдчыв. Москваын велӧдчӧмыс, гырысь гижысьяс пӧвстын бергалӧмыс ёна содтіс Ӧльӧксанлысь сямлунсӧ, мыйӧн сійӧ окотапырысь юксис ёртыскӧд. Кывбуръяс йывсьыс вензьӧмӧн, висьтъяс видлалӧм-донъялӧмӧн налӧн кольліс эз ӧти рыт. Тайӧ, став сертиыс, отсаліс жӧ Э. Тимушевлы корсьны гижан ордым вылысь ассьыс туйвеж.
Гижысь век зэв шоныд кывъясӧн сёрнитліс аслас медводдза велӧдысь В. Лодыгин йылысь. Буретш ӧд сійӧ и кыскис газет уджас, кысянь и артмис паськыд литератураӧ петӧмыс. Дневникас Василий Григорьевичӧс, «Эжва» литкотырӧн веськӧдлысьӧс, вель жӧ унаысь казьтылӧ. А кыдзи нӧ: сійӧ век кутіс синъяс улас Эдик моз жӧ сяммысь том гижысьястӧ, ышӧдіс кыдзи вермис. Сыӧн нуӧдӧм семинаръясыс мыйта сетісны томуловыслы: А. Лужиковлы, И. Тарабукинлы, А. Ельцовалы, А. Мальцевалы, тайӧ строкаяслӧн авторлы...
Дерт, гижны медводдза велӧдысь-туйдысьяснас Э. Тимушевлы вӧліны и бать-мамыс. Нина Дмитриевна сетіс школаын коми кыв да литература, ёна радейтіс поэзия, и тайӧ муслунсӧ вуджӧдіс пиыслы. Алексей Степанович кувсис Эдиклӧн челядьдырйиыс на, но колис ас бӧрсяыс вель уна гижӧд: кывбуръяс, басняяс, газетса пасйӧдъяс, дневникъяс, кодъяс серти быдтасыс и бӧрйис творчествоын ассьыс туйсӧ.
Медводдза небӧгыс Эдуардлӧн шусис «Крест», сійӧс лэдзис ас сьӧм вылас.
Сэсся Коми издательствоын петіс нӧшта кык: «Ёрта сёрни» да «Видзӧдлас». Тайӧ дзик асшӧр книгаяс, ӧтувъя сборникъясын йӧзӧдӧмторъяс лыддьытӧг. Мортыс босьтчыліс весиг гижны роман, но эз удит. И век жӧ, кыдзи казьтыштӧма нин лои, дженьыд олӧмас сійӧ вевъяліс шедӧдны унатор. И йӧзкӧд йитӧдъясын, и семьялӧн кытшын, и творчествоын.
Йӧзкостса йитӧдъяссӧ, семьяпытшса ладсӧ сійӧ, позьӧ шуны, пуктіс медвылӧ. Ӧдвакӧ сюрас морт, коді омӧль кывйӧн казьтыштас Эдикӧс. А ӧд журналистлӧн уджыд унакӧд люкӧдлӧ, колӧ кужны корсьны ӧти кыв. Тимушев велаліс вӧчны тайӧс газетын да радиоын репортёралігӧн. Семьясӧ, муса Людмила гӧтырсӧ, авъя Татьяна нывсӧ, кывзысьысь Ростислав писӧ, позьӧ шуны, новлӧдліс кияс вылас. И семьяыс сійӧс ышӧдіс олӧмас-уджас, кутіс шыбӧльясысь. А творчествоын вермӧмъясыс медсясӧ тшукисны сӧвман кад вылас, кор буретш велӧдчис университетын, уджаліс районкаын, «Коми му» газетын, общественнӧй корреспондентӧн республикаса радиоын. Э. Тимушевлӧн нимыс вочасӧн «вужъясис» Комиын петысь став газет-журналас. Торйӧн нин тшӧкыда йӧзӧдчис «Войвыв кодзулын». Медводдза «изкиыс» — районса газет, сы пыр лэдзас ассьыс висьт-кывбуръяссӧ, видзӧдлас, кыдзи донъяласны лыддьысьысьяс, сэсся вӧлисти нин мӧдӧдас журналӧ.
Россияса писательяс да журналистъяс Союзъясса членлы «Ленин туйӧд» — «Парма гор» творческӧй уджыс вӧлі аслыссяма содйӧн, кыті сійӧ каттьысис-воӧдчис тайӧ ыджыд нимъясӧдзыс.
Дерт, гректӧм мортыд абу. Кыдзи и став творческӧй йӧзыс, Эдуард пыр корсис олӧмсьыс кутшӧмкӧ выльтор, та дырйи корсюрӧ веськавліс зыбучӧ, кытысь ӧдва каттьысис-петліс. Бӧрыннас сьӧлӧм пырыс лэдзис ставсӧ, мый вуджӧдіс быдсикас йӧзыскӧд аддзысьлігъясӧн, ӧтнасӧн дзескыд жыръяс мырсигӧн. Кыдзи ачыс шулывліс, «гуӧ пыравлӧмыс» пӧ мен мӧд нога отсалӧ видзӧдны лунъюгыд вылас. И збыльысь, эз ӧти кывбур да висьт чуж татшӧм «пыравлӧмъяс» бӧрас. Унаӧс на пиысь гижис ассьыс гӧгӧрвотӧм воськовъяссӧ донъялӧм ради и быттьӧ юксис лыддьысьыскӧд морӧс дойнас. Дерт, ӧти дневникысь ёна чинталӧм юкӧнъясыс оз тырвыйӧ восьтны Э. Тимушевлысь этшсӧ, сямсӧ, аслыспӧлӧс оласногсӧ. Но тайӧс вӧчны отсалӧны кывбур-висьтъясыс, кодъяс, эскыссьӧ, пырасны на школьнӧй хрестоматияясӧ. Морттӧ пӧ тай медбура донъялӧны сӧмын сэк, кор сійӧ оз нин ло.
