СЯМЫС ТЫРМИС, ДА СЬЫЛАНКЫВ ПАНІС...
Август 21 лунӧ Эдуард Алексеевич Тимушевлы эськӧ тырис 45 арӧс
Ичӧт Кадамын:
— Кад костас, кад костас чӧвт! Аддзан ёкыш кельӧбсӧ?
Дон туй бокын:
— Но мый, эз на тыр чуманыд? Менам джынъя жӧ. Гашкӧ, мунам, сизим час асыв ӧд нин, удж выланым сёрмам.
Гӧгрӧс ты дорын:
— Этатысь дозмӧртӧ и лыйи. Кок улысь качӧдчис...
...Тайӧ Эдик. Кыла сылысь тэрыб кыв-ворсӧ, бергӧдча, но ог аддзы. Кӧні нӧ тэ? Вӧр-пу костас сӧмын кутшӧмкӧ вуджӧр. Сэтшӧм окота эскыны, мый сійӧ орччӧн. Да абу тай...
Кымынысь тадзисӧ вӧлі: локта лызьӧн гымгаяс видлаланінсянь, а мышкын дзуртан шы, быттьӧ кодкӧ бӧрвывті тшӧтш исковтӧ. Узьмӧдча вӧр керкаын, а войнас садьма, да кокньыдик лов шы кыла, быттьӧ кодкӧ куйлӧ орчча нар вылас.
Нёль тӧлысь мысти во нин тырӧ, кыдзи муніс Эдик некор волытӧм вылӧ. Ёна оз тырмы сійӧ меным, ёртъясыслы и, дерт, Люда гӧтырыслы, Таня нылыслы, Ростик пиыслы. Сідзи артмис, мый миян кыкнаннымлӧн чужсьылӧма ӧти лунӧ. Сӧмын сійӧ кык арӧн ичӧтджык. Ми на шмонитлывлім, мися, став нималана йӧзыс август 21 лунӧ чужӧны: тэ да ме, сэсся Кӧрткерӧсысь «Звезда» газетса редактор Эдик Пименов, Кулӧмдін районса ӧнія юралысь Сергей Каплин...
...Локтіс Немдінса школалӧн кӧкъямысӧд классӧ выль детинка. Кыськӧ пӧ Керчомъяысь. Сук сьӧд юрсиа, пыр нюмсера чужӧма, ачыс ичӧтик да винёв. Сиктса зонкаяс эз дзик пыр сибӧдны сійӧс ас дораныс. Тэрыб этшсьыс, вывті варовлунсьыс да тшӧтш и неуна кыпӧдчыштӧмсьыс. А кыдзи нӧ? Газетын нин ӧд печатайтчӧ, кывбуръяс гижӧ.
Первой кутшӧмкӧ вежӧгтӧм чужліс и менам, кӧть ӧти классӧн водзынджык велӧдчи. Мися, мамыс, коми кыв да литература велӧдысь Нина Дмитриевна, кӧнкӧ, отсалӧ да, дерт, газетад лэдзӧны. Сэки гижи жӧ нин, вель уна тетрадь тырті рифмаяснад... Кывбуръяснас ӧдвакӧ на позис тайӧс шуны. И ньӧти на эг йӧзӧдчыв, школаса стенгазетысь ӧтдор. Учительяс тӧдісны менсьым гижӧмтӧ, кӧть и велӧдчи эг ёна бура, но матыстчисны пыдди пуктӧмӧн, мыйысь весиг мӧдлі нырӧс лэптавны. И со кыськӧ чужӧм «поэт» — сэки нин тадзи нимтісны Эдикӧс — босьтчис сувтавны менам коклябӧр вылӧ! Пансис гуся ордйысьӧм. Сійӧ гижис и йӧзӧдчис газетын, ме гижи да чукӧрті пызан йӧрӧ блокнот бӧрся блокнот, дневник бӧрся дневник. А сэсся век жӧ ырыштчи да мӧдӧді гоз-мӧд кывбур «Ленин туйӧдӧ» (ӧні «Парма гор»). «Мыйӧн нӧ ме лёкджык Эдиксьыс, менам артмӧ жӧ», — такӧді ачымӧс. Василий Григорьевич Лодыгин, сэки кывкутысь секретар, ошкис, тшӧктіс водзӧ песны киӧс. Школа бӧрын пыравлі совхозӧ, гоз-мӧд тӧлысь велӧдчышті Сыктывкарса университетын, уджышті клубын, котельнӧйын, а сэсся В. Лодыгин корис ас дорас, лок пӧ газетӧ.
Тадзи кымын артмис и Эдиклӧн. Совхозад уджыштіс жӧ, мыйкӧ дыра велӧдчис университетын, армия бӧрас клубын директораліс. Но велӧдчыны мунтӧдзыс Василий Лодыгин тшӧтш сійӧс корис уджавны газетӧ. Сэки и сирасим ӧта-мӧд дорӧ. Кӧть эськӧ сійӧ, ме да Ӧльӧксан Лужиков матысянь нин вевъялім тӧдмасьны семинар вылын, кодӧс нуӧдіс райгазет 1979 вося арын. Вокъяс моз олім ӧти жырйын, ӧтув ветлім командировкаясӧ, ӧтув петавлім сиктӧ рытпукны. Мыйта кывбур сэки гижим, ӧд ордйысян руыс эз на быр. Видлалім, гогналім гижӧдъяснымӧс, вензьӧмӧдз волывлім. Эдик, пӧсь мортыд, ыззьывлас кулитӧмсьыс да кывъяс дорас крукасьлӧмсьыд, но, видзӧдан да, здук мысти бара нин важкодьыс — рам, шмонитысь, ёртсӧ кывзыны кужысь.
Буретш сэки Эдик тӧдмӧдіс батьыслӧн дневникъясӧн. Бӧрынджык тайӧ дневникъяссӧ другӧй йӧзӧдіс «Войвыв кодзулын», а сэсся лэдзис торъя небӧгӧн, «Помавтӧм сьыланкыв» шусьӧ (нимсӧ ӧтвылысь бӧрйим). Алексей Степанович Тимушев зэв жӧ бур гижысьӧн вӧлӧма. Аслыспӧлӧс да веськыд морт, лӧсьыда гудӧкасьӧма (керчомъяса ӧд!), мичаа серпасасьӧма, пединститут бӧрын мунӧма учителявны. Институтсӧ дзикӧдз абу помавлӧма мыйкӧ понда. А кывбурасьӧма ёна. Торйӧн нин артмӧмаӧсь басняяс. Но сідзи лоис, мый томӧн-бурӧн эновтіс олӧмсӧ. Колис первойя гӧтырсяньыс пиӧс, мӧдсяньыс, Нёбдінын нин, кӧні кувсис, Алина нима нылӧс (Алина Тимушева — республикаын бура тӧдса радиожурналист).
Чеччыштлыны кӧ ӧнія кадӧдз, бӧръясьыс батьыслӧн гу вылӧ, Нёбдінса шойнаӧ, Эдик, Вася Лодыгин да ме кежавлім «Войвыв кодзувлӧн» 80 вося юбилей вылӧ Сыктывкарӧ лэччигӧн. Быттьӧ кылӧма сэки Эдуард, мый волӧмыс татчӧ сэсся оз ло. Прӧщайтчӧм кодь артмис дона мортыскӧд, кӧть нинӧм на водзӧсӧ эгӧ тӧдӧй.
Дыр студенталӧм Эдиклӧн эз жӧ ло. Медводдза курссӧ весиг эз помав. Карса гудыр олӧм кыскис сійӧс зыбучӧ, и эз кӧ мун университетсьыс, код на тӧдас, кыдзи вермис лоны. Немдінӧ бӧр кайӧм да клубын уджыштӧм бӧрын Эдикӧс бара корисны районкалӧн редакцияӧ. Дерт, овмӧдчис ме дорӧ. Олім сыкӧд редакцияпомса ичӧтик жырйын, кытчӧ сӧмын крӧвать, раскладушка да пызан и тӧрис. Но некутшӧм дзескӧдчӧм, ӧта-мӧд вылӧ дӧзмӧм (тадзи тай овлӧ топыдінад пессигӧн) эз вӧв. Сэсся сы мында тӧдса да ёрт волывліс миянӧ рытъяснас — некор вӧлі мукӧдтор йылысь и мӧвпыштлыны. Муртса на и уджыштіс мортыс газетын, а локтӧны то ӧти, то мӧд, кодсюрӧӧс весиг асьным огӧ тӧдӧй. Корӧны мыйӧнкӧ отсыштны, сетны сӧвет, либӧ вӧзйӧны прӧстӧ пукалыштны гӧрд румка сайын. Ёна коддзӧдчӧм, дерт, эз вӧв, кӧть ӧткымынӧн и чайтӧны, мый журналистъяс век юӧны. Ӧд аскинас коліс вӧчны газет, петны йӧз дорӧ. Да и сэкся «партийнӧй дисциплинаыд» миянӧс, томуловӧс, повзьӧдліс: газетыс партия райкомлӧн, и веськавны сӧмын кодлыкӧ син улас шатлалысьнад — бюро вылӧ редакторыдкӧд пыр и корасны... А йӧз дорас ветлӧмыс ёна лои. Туйяс омӧльӧсь, транспорт оз письт, но гежмалім ставнас районсӧ. Ӧтчыд Помӧсдінсянь лэччим подӧн. Жар, горшным косьмӧ, кынӧмыд сюмалӧ, а удж вылӧ аски кежлӧ колӧ воӧдчыны быть — материал виччысьӧны. Пожӧг туйвеж вуджӧм бӧрын сэсся некутшӧм сикт ни грезд нин абу, он небось вӧзйысь кодлӧнкӧ пызан саяд... Ветлӧм-мунӧмыд и таӧ велӧдіс. Сӧмын Юдорын суис доддя «Беларусь», сійӧн сэсся и воӧдчим Кулӧмдінӧдзыс. А аскинас, гижӧдъяс сдайтӧм бӧрын, бара материалла — Донса АВМ (турун пызь вӧчан агрегат) кыдзи уджалӧ, петкӧдлыны. И бара подӧн.
Газетыд ӧбжӧра кодь: он на вевъяв сетны ӧти гижӧд, виччысьӧ нин мӧдӧс. Та вӧсна помся колӧ котравны-корсьысьны, выльысь-выль йӧзкӧд аддзысьлыны. Тайӧ аддзысьлӧмъясыс, дерт, лоисны сюрӧсӧн и кывбуръяслы, а бӧрынджык и висьтъяслы. Кыкнанным азыма йӧзӧдчим ас газетын, корсюрӧ «Войвыв кодзулын», «Чушканзіын», «Югыд туйын».
А сэсся Эдикӧс босьтісны армияӧ. Бӧрынджык унатор висьтавліс Свердловск обласьтса танкӧвӧй часьтын служитӧм йылысь. Вӧвлӧм салдат зэв бура казьтывліс погон да сапӧг новлан кадсӧ. И збыльысь, армия ёна вежис коми зонмӧс. Локтіс олӧм вылас вежсьӧм видзӧдласа верстьӧ мужичӧйӧн. Кык воыс сылы лоис сӧвман школаӧн, аслыссяма экзаменӧн: коляс-ӧ воддза муслуныс чужан кыв, гижан удж дорӧ, оз-ӧ ыкшаӧн либӧ кӧдзыдӧн вӧч роч муӧ ветлӧмыс, быдсяма йӧзыдкӧд ӧтгудырын олӧмыс? Эз, эз вузав ассьыс музасӧ поэт.
Гартлӧ лымсӧ турӧб,
Шутьлялӧ зэв скӧрысь,
Ёна жӧ и дурӧ,
Дзебсис том и пӧрысь...
Турӧбыслы воча
Мӧдӧдчи ме сэки.
Чужӧмӧй кӧть сотчӧ,
Он на вензьы мекӧд.
Тадзи кывкӧрталіс сійӧ «Турӧб» кывбурын, коді петіс подборкаын локтӧм мыстиыс регыд, 1984 воын, «Парма гор» ӧтувъя небӧгын, том коми гижысьяслӧн антология сямаын. Тайӧ лоис гижысьлӧн медводдза тӧдчана йӧзӧдӧмторйӧн.
Бӧрынджык сылысь кывбуръяссӧ сетлісны эз на ӧти сборникын, а сэсся, кӧкъямыс во мысти, лоис позянлун лэдзны и медводдза асшӧр небӧг, «Ёрта сёрниӧн» шусьӧ. Сэк кежлӧ нин Эдуард Тимушев шедӧдіс журналистикаын ним, босьтчис видлыны вынсямсӧ и прозаын. Ыджыдджык висьтӧн, коді, позьӧ шуны, тырвыйӧ нин артмис, вӧлі «Гу», сійӧс йӧзӧдліс районса газетын. Гоз-мӧд посни висьт гижӧм бӧрын Эдик дасьтіс прозаа мӧд ыджыд удж, нимтіс «Крестӧн». Ачыс чукӧртіс сьӧм да лэдзис ичӧтик небӧгӧн райтипографияын. Уджвывса ёртъясыс шмонитісны, ӧні пӧ ещӧ оз тырмы «Горт» нима висьт. И збыльысь, кувсьӧм-дзебӧм йылысь мӧвпъясӧн кутіс йиджтысьны поэтлӧн вель уна гижӧд. Мый водзын?
...Менлы чуктӧм муслунӧс да дойӧс
Сӧмын тэкӧд юка, чужан му.
Вежа ваӧн Енмыс медым кояс
Пожӧм ягысь менсьым шойна гу...
* * *
...Гулыд яг вылӧ кежа,
Кӧні чӧсмася гӧрд вина кӧрӧн.
Бур, мый некод эз пежав
Ӧнӧдз мусаӧс да сьӧлӧмшӧрӧс.
Быттьӧ ойбырысь ловзя,
Сямӧй тырмис кӧ, сьыланкыв пані,
Мыйӧн му вылас овсяс,
Менӧ гуалӧй буретш тані.
Татшӧм сяма темаыс гижысьӧс мыйлакӧ кыскис. Ог дзеб, но пырмунігмоз некымынысь весиг шулывліс, бать пӧ оліс нелямын арӧсӧдз, а ме пӧ сыысь унджыксӧ, кӧнкӧ, ог жӧ ов. Эн, мися, сӧр нинӧм абусӧ, Эдик, ми тэкӧд олам на бурпӧт и гижӧдъяснаным уна сідз шусяна «народнӧйӧс» на парскам. И век жӧ, коліс тайӧ ли эз, но ӧти рытӧ сёрнитчим, ме кӧ пӧ дугда овнысӧ, быть дзебӧй Керчомъяӧ, а менӧ, мися, шуи сэки, гуалӧй Немдінӧ, Ягшор кыр йылӧ.
Батьсяньыс вуджӧм варовлуна, сибыдлуна, писькӧслуна морт, сійӧ кужис венны жугыль думъяссӧ. Пыр збодераліс, корсис олӧмас ассьыс туй, эз кӧсйы сетчыны конъялысьяслы. А найӧ вӧліны. Ӧтияс помся крукасьлісны гижӧдъяс дорас, мӧдъяс грӧзитчисны удж вылысь вӧтлӧмӧн, коймӧдъяс нырсӧ сюйисны горт овмӧсас. Дзик нин бӧръя тӧлысьясас Эдик весиг косьмывліс-рушмывліс.
Эдик матӧ сьӧлӧм бердас примитіс и ошкӧм, и кулитӧм. Эз вӧв веськодьӧн олӧмыслӧн быд гы, быд вежсьӧм дорӧ. Зэв ёна висис ас район понда. Материалсӧ сійӧ, кыдзи пыр, корсис йӧз пӧвстысь. Кужис, майбыр, сёрнитӧднытӧ. И гижис зэв ӧдйӧ, талы уна журналист завидьтіс. Бӧръя кадас, республикаса радиоын да «Коми му» газетын уджалігӧн, повтӧг гындіс идӧртӧм да кийывсӧн уджалысь юралысьясӧс, эз кытшлав ёсь темаястӧ и литературнӧй творчествоын.
Республикаса гижысьяслӧн чукӧртчывлӧм вылын, кор мукӧдкӧд тшӧтш Э. Тимушевӧс примитісны Россияса писательяс Союзӧ, Геннадий Анатольевич Юшков юаліс, кытысь пӧ тэ босьтан гижӧдъясыдлы сюрӧсъястӧ, шуам, сійӧ жӧ «Крестас»?.. «Кытысь нӧ, олӧмсьыс!» — падъявтӧг вочавидзис Эдуард.
И «Крестас», и «Шатинъяс» новеллаас, и «Пыж» висьтас, кодӧн сійӧ петіс вермысьӧн «Войвыв кодзулӧн» йӧзӧдлӧм конкурсын, Э. Тимушев гижис сійӧс, мый вуджӧдіс ас пырыс, мый ёна вӧрзьӧдіс сьӧлӧмсӧ. И тайӧ вӧрзьӧданторсӧ кужис казявны орччӧн олысьясыслысь. Художествоа кыв отсӧгӧн писатель петкӧдліс геройясыслысь аслыспӧлӧслунсӧ кыдзи бокисянь видзӧдысь, но лыддигад кылан, мый быд лоӧмторйын гартчӧма и ачыс. Быд геройкӧд — наркодиспансерын куйлысь зэккӧд, Эжва вылын кынӧмпӧт шедӧдысь уджтӧмалыськӧд, быдтор тӧдысь, быдтор кужысь, но кувны нин лӧсьӧдчӧм суседкӧд — сійӧ тшӧтш быттьӧ юкӧ ловкылӧмъяссӧ, тшӧтш быттьӧ корсьӧ гудыр олӧмсьыс петан туй.
Бӧръя небӧгас, «Видзӧдласас», поэт сетіс «Гӧрӧд» кывбур:
Разьны эськӧ сійӧс,
Да оз сибав киӧй.
Разьны эськӧ колӧ,
Тадзи тшӧктӧ олӧм.
Сӧмын гӧрӧд дорыс
Нӧшта зэлыд лоис.
Ог тӧд, мый и торкӧ...
Ачыс разьсяс коркӧ.
Да, разьсьывліс кор гӧрӧдыс, ёртӧй асьсӧ кыліс збыльысь шудаӧн. Эз и зіль сайӧдны тайӧс. «Прозаа выль небӧг дасьта, а сэсся, гашкӧ, роман гижны пуксьывла», — кыпыд лолӧн висьтасис ӧтчыд. «Норвегияӧ корӧны, кӧть ас синъясӧн саридзсӧ аддзывла», — писательяс Союзсянь тайӧ юӧрсӧ кывлӧм бӧрын ошйысис. «Нылӧй филологӧ лӧсьӧдчӧ мунны, батьлысь кок туйсӧ талялысь лоӧ», — эз дзеб радлунсӧ Таняыслы 17 арӧс тыран лунас. И татшӧм ичӧтик радлунъяссьыс, лов ышӧданторъяссьыс сійӧ аддзис лӧдсӧг югыд лачаа билы, кодӧс эз вермы кусӧдны завидьтысьясӧн резан няйтыс.
Дерт, быд лунъя тӧжд-майшӧгсӧ лӧньӧдны ёна отсаліс вӧр-ваӧ петавлӧм. Прӧстджык здук сюрас да, пызнитӧма нин «Минск» мотоциклнас радейтана Кадамӧдзыс. Унаысь сэтчӧ ветлывлім ӧтлаын, тӧвнас и гожӧмнас, и быд пӧрйӧ, кор пукалім бипур дорын, кор кыскалім сьӧд ёкышъясӧс, эз дугдыв любуйтчыны чужаніныслӧн татчӧс мичнас. Кывбуръясас тай помся сы йылысь и казьтывлӧ. Людмила гӧтырыслӧн кывъяс серти, Эдик вочасӧн снимайтіс Кадамсӧ видео вылӧ волӧн быд кадӧ — тулысын, арын, тӧлын, гожӧмын, и пӧшти нин пӧ артмис быдса фильм. Шыладсӧ да сёрнисӧ лӧсьӧдны эз удит.
Тӧвнас ветлӧдліс налим кыйны Эжваӧ вӧйталӧм крукъясӧн, да и тӧвся шатинсьыд эз лэдзчысьлы. Буретш Эдиклӧн водзмӧстчӧмӧн районын куим пӧрйӧ муніс йи улысь кыйсян конкурс — кулӧмдінса Кӧджтыын, Керчомъяын, Мысын. Ставсӧ ачыс котыртіс-нуӧдіс, 200–300 мортӧдз чукӧрмылісны быд сиктысь-посёлокысь. Таво конкурссӧ урчитлісны Донӧ — некодлы лои дасьтысьнысӧ...
Менӧ виччысьӧ медмуса юӧй,
Лок пӧ, вуграсьышт ме дорын, морт.
Таысь радӧйла сьӧлӧмӧй пуӧ,
Сідзкӧ, збыльысь ме сылы бур ёрт.
Пета ю вылас, чӧв-лӧньсӧ торка,
Оз жӧ кылӧд мед, горувсӧ ну.
Ог, ог эскы, мый торъялам коркӧ,
Тэкӧд, Эжваӧй, медмича ю.
Эз и торъяв. Дзебим Эдуард Алексеевич Тимушевӧс, кыдзи коркӧ ачыс корис, Керчомъяӧ, Эжвасянь неылӧ яг бердӧ. Сідзи лоис, мый бать-мамыскӧд торъяліс бӧръя оланінъяснас: батьыс — Нёбдінын, мамыс — Немдінын.
...Гортса архивысь аддзи Эдуардсянь 18 письмӧ, кодъясӧс гижлӧма меным Немдінас олігӧн, Сыктывкарын велӧдчигӧн да армияын служитігӧн. Сэсся абу, сы вӧсна мый мукӧд кадсӧ эгӧ и торъявлӧй.
Бӧрйӧмӧн да ёна дженьдӧдӧмӧн некымын письмӧ йӧзӧдігӧн кадсӧ ог урчит ни некутшӧм комментарий ог вӧч. Мортыс, творческӧй оланногыс наын сідзи ясыда тыдалӧ.
«Чолӧм, ёртанӧй. Лӧсьӧдчам пуктыны пьеса. Ог на висьтав, кутшӧмӧс. Волы, он каитчы. Гижан газетад тшӧтш. Весиг репетицияяс дырйи клуб тыр йӧз. Эг чайт, мый немдінсаяс тадзи радейтӧны коми спектакль».
* * *
«Славикушко, чолӧм! Субӧтаӧ, март 21 лунӧ, ми Лужиковкӧд мунім налӧн общежитиеӧ, а сэні буретш пасйӧны нимлун. Пукыштім.
Талун лыдди тэнсьыд статьятӧ Льӧмъюса семинар йывсьыд «Ленин туйӧдысь». Бур, мый гижӧмыд. Ме ӧні ысті жӧ сэтчӧ ӧти гижӧдтор да ещӧ «Югыд туйӧ». Заметка шуи, ог тӧд сетасны-ӧ. «Чушканзіӧ» пыравлі, кык кывбур вӧзйи: ӧтиыс пьянник йылысь, мӧдыс ош да кыйсьысь йылысь. Щукин шуис, уджалышт на пӧ. Тэнад сэні ӧти кывбур петӧ. Тӧдан?
Лыдди кывбуръястӧ блокнотсьыд. Кувмӧн сералі. Ме вылын смекайтчан? Водзӧстӧ ӧд босьта...»
* * *
«Кыдзи-мый нин ёртыс олӧ? Письмӧсӧ «аддзысьлӧм» вылын гижа, дышӧдіс кывзынысӧ, мунӧ кутшӧмкӧ
Гижан удж кузя кывбуръяс парсала, неуна заметкаяс «Ленин туйӧдад». Кадамын збыль вӧвлӧмтор, тані олӧм да немдінса лёк туй йылысь. «Югыд туйӧ» некымын информация нуи, но газетсьыс эг на аддзыв.
Да, войдӧрлун звӧнитісны телевидениесянь. Корисны лыддьыны кывбуръяс, но сёрми. Видзӧді рытнас: первой Васютов выступитіс, семинар йывсьыд висьталіс, сэсся диктор кывбуръяснымӧс, кодъяс вӧлім Льӧмъюас, лыддис. Менсьым — «Батьлӧн сӧвет» да «Мамлы».
Чолӧм тэныд Лужиковсянь, сійӧ ёна жӧ гижӧ. Да, збыль ӧмӧй Лютоевыд гымӧдӧма В.Л.-ӧс? Но тіян и делӧяс редакцияын...»
«Приветӧн тэ дорӧ Эдик. Ола бура, велӧдча шӧркодя. Шыд кӧ сюрас — паньышта, шом кӧ сюрас — юышта. Висьталісны, В. пӧ кутшӧмкӧ казахкӧд ветлӧдлӧ, Лужиков Сашкалы висьталӧма, комякъясыд пӧ надоедитісны нин. Весиг паспортас национальносьтсӧ кӧсйӧ вежны. А, мися, ещӧ кывбуръяс гижалӧ. Тадзи ӧмӧй вузасьлӧны?
«Югыд туйын» кык гижӧдтор петавліс.
Есевыс да Ульяновыс тіянӧ збыльысь кӧсйӧны локны уджавны? Дзикӧдз?
Ӧні ӧти висьт гижи, ещӧ уджалышта да газетад мӧдӧда. Библиотекаын пӧшти быд лун, Дж. Лондонӧс да Есенинӧс занимайтчӧм пыдди лыддя.
Тӧдмаси Евгений Козловкӧд, тӧдан ӧд, кӧнкӧ. Удитім юыштны нин. Гитараӧн мукӧддырйи на дорын велӧдчывла, сійӧ муртса ворсӧ жӧ да. «Войвыв кодзулӧ» эг нин ветлыв. Апрельскӧй номерас петӧны (Козлов вӧлі вайӧма) поэма Ванеевлӧн, повесьт Васютовлӧн, кывбур Сер. Поповлӧн, а сэсся публицистика».
* * *
«Бара на ме тайӧ. Тӧрыт паныдаси Ӧлексей Тарабукинкӧд, Андрей Тарабукинлӧн пиыс (Кӧрткерӧс районса завроно вӧлі, ӧні абу нин ловъя, гижис жӧ, батьлӧн зэв бур друг). Сыкӧд зэв сьӧлӧмсянь сёрнитім. Ӧні велӧдчӧ ЛГУ-ын, журналистикаын. Май 9 лун кежлӧ ветлам сы ордӧ Кӧрткерӧсӧ, сэні пӧ, гортын, батьӧлӧн зэв уна фото.
Гижан удж кузя. Ӧні нинӧм на эг вӧч. «Югыд туйӧ» нуи ӧти пасйӧд да мыйкӧ тай, шуисны, петас пӧ-а. Аскомысь выступита универын, тшӧктісны висьтавны семинар йывсьыд».
* * *
«Сьӧлӧм вылын шог, ёртӧй. Общежитиеысь вӧтлыны кӧсйӧны. Лэдзчыси велӧдчӧмсьыс, йӧйыд.
Фольклор практика мунӧ кутшӧмкӧ Ямалӧ (ме сэтчӧ жӧ муна); Пермӧ да Немдінӧ мӧдӧдчӧны. Дзик Немдінас. Ме сэтчӧ сӧглас эг сет. Гортад и сідз воа».
* * *
Домой не тянет. Пока.
Как у тебя в редакции? Что нового вышло в «Войвыв кодзув»? Вышли последний номер «Эжвы», привет бывшим сотрудникам — Борису, Кирушеву, Лютоеву, Буткиной».
* * *
«Чолӧм, Славик-Блавик! Тані, армияад, тыдалӧ, быд лешакас велӧдасны: ӧні уджала сӧмын автомобильяс кузя. Век на лыддьысся БТ техника дзоньталысь мастерӧн, а уджала КТП-са начальниклы отсасьысьӧн.
Тайӧ бӧръя кык тӧлысяс мыйкӧ прамӧйджыка гижан удж вылӧ личкывлі. «Комс. правдаысь» воис письмӧ В. Песковсянь, радейтана натуралистсянь, кодлӧн тай неважӧн
Ыста ещӧ кывбуръяс, шогмасны кӧ, бурджыкъяссӧ ас газетад сет. «Войвыв кодзулад» ыстывлі, но кыдзи и тэныд — ӧтвет ни привет».
* * *
«Друганӧй, чолӧм! Бара на сьӧлӧмӧс радлыштӧдін аслад письмӧнад, тшӧтш и ыстӧм газетнад. Занятиеяс дырйи нинӧм эгӧ керӧй: кодкӧ узьӧ, кодкӧ вурсьӧ, а ме — гижа. Видзӧдан мукӧд курсантыс вылӧ да жальыд петӧ: нинӧм оз кужны, няргӧны. А меным, коми мортыдлы, терпитана ставыс. Неважӧн лыйсим. Меным кажитчӧ, ӧд ичӧтдырсянь эг лёка колскӧдчыв ружьеысь, мелкоысь, автоматысь. Неважӧн пушкаысь да пистолетысь гындыси. Ошкисны».
* * *
«Видза дай олан, ёртӧй! Нинӧм вылӧ ог элясь: ме армияын. Со ӧні письмӧ гижа, и висьталісны, рытнас пӧ бара кутам лыйсьыны. А тӧдан, кутшӧм мичаа войнас трассеръясыд лэбалӧны!
Тӧрыт пывсьыны ветлім, но кутшӧм нӧ пывсян корӧсьтӧгыд! Гажӧй нин бырис коми пывсянысь, ме ӧд сиктса морт, душыд абу ме серти.
Кыдзи гижан удж кузяыд? Газетлысь выль номеръяссӧ, пӧжалуйста, ысты».
* * *
«Бара гижа письмӧтор. Оз-оз дай усьлас дум вылӧ редакцияын олӧмӧй, юлӧмӧй да гуляйтӧмӧй.
Мый тай газетад тшӧктӧмыд гижны, прӧст кадӧ видла.
Чолӧм висьтав Вова Шаховлы, Вася Кирушевлы, Коля Лютоевлы, Миша Елькинлы да мукӧд ёртлы».
* * *
«Муӧдз копырӧн, став рӧдвуж котырӧн тэ дорӧ Эдик. Вӧлисти воис письмӧыд. Радӧй! Тані политподготовка кузя экзаменсӧ примитіс татчӧс типографияса майор (полкын эм жӧ «Звезда» газет, лэдзӧны сӧмын кык полоса). Вочавидзи «5» вылӧ. Помас юаліс, кӧні уджавлі армияӧдз. Мися, редакцияын. Вот сэки менӧ и пинялыштіс: мыйла пӧ эн пыравлы ӧнӧдз, ме пӧ эськӧ тэнӧ уджавны босьті. Тшӧктіс гижны зарисовка агитатор йылысь. Гижи да сеті, регыд петас. Сідзсӧ содержание кузяыс тайӧ газетас петӧны слабиник материалъяс, да 2 лист бок вылад нӧ мый тӧрас. Думайта тшӧтш босьтчыны сотрудничайтны редакцияыскӧд. Тіянлы век на жӧ мӧжга мыйкӧ мӧдӧдны.
Эм нӧшта выльтор! Менӧ кольӧдӧны татчӧ уджавны полкса пропагандистлы отсасьысьӧн. Ӧні менам аслам кабинет, печатайтчан машинка (велавны нин куті), а главнӧйыс, лӧнь, позьӧ ас кежысь пукалыштны, некод оз дэльӧд. Гиж да гиж сӧмын.
Тэ шуан, бара семинар лоӧ. Жаль, мый ме ог вермы локны, ок жаль. Эськӧ варовитыштім-трайгыштім да. Ставсӧ подробнӧя гиж, кыдзи муніс семинарыс, кодъяс волісны, кодъяс нуӧдісны».
* * *
«Славиканӧй Светбатисовичӧй! Аттьӧ, абу вунӧдӧмыд — письмӧыд воис. Ме неуна висьмыштлі, санчастьын кык кывбур гижлі да вошті кытчӧкӧ, а сэсся нинӧм на эг парсавлы, мыйкӧ нинӧм юрӧ оз пыр. Газеттӧ ыстӧмыд мый, зэв бур: быд шыпасӧдз лыдди, интереснӧ ӧд. Век кутшӧмкӧ номер ысты, любӧйӧс.
Мый выльыс Усть-Немын? Редакцияын? Мый петіс «Войвыв кодзулын»? Лужиковсянь кык письмӧ воис жӧ. Ӧні тшӧтш вочавидза».
* * *
«5 тӧлысь чӧж нин эз вӧв тэсянь письмӧ. Мыйыськӧ скӧрмин? Помкаыс кӧ эм — гиж честнӧя. Ми ӧд ӧта-мӧдысь нинӧм эгӧ дзеблӧй.
Декабр тӧлысяс медся уна кывбур гижи, кутшӧмкӧ вын воліс да. А мый выльыс тіян редакцияын?
Гиж. Другтӧ кӧ вунӧдан, ерӧмакань, ме тэныд...»
* * *
«Зиль-зёль! Коркӧ-некоркӧ и слӧймӧмыд гижыштны. Сідз и чайті: тэ отпускын, быд тулыс тай та кадын петавлан, кыйсьынытӧ, кыдз тӧда, радейтан.
Кымын этшаджык кад кольӧ служба помӧдз, сымын «йирӧ» менӧ велӧдчӧм кузя мӧвп: мый водзӧ керны? И воча кывсӧ ог аддзы.
Та йылысь ме нӧшта тэныд гижа на. Ӧні гожӧм, и мукӧддырйи прамӧякодь гортӧ кыскӧ. Ок, ӧні, кӧнкӧ, редакцияад гажа! Ме кӧсъя вӧлі сэні уджалыштны, Лодыгин кӧ быттьӧ босьтас.
Тэ вот вояснад прамӧя нин велалін-а. Ме гожӧмнад сэки «временнӧя» уджалі да эз жӧ став вынӧс ло сетӧма, кӧть жаль ӧні.
Эз кӧ тӧвзьывлы — бипурӧй чусмис,
Ӧгыр кӧдзаліс, жарыс эз вӧв.
Гашкӧ, сы вӧсна меным и мусмис
Бӧръя бушколӧн омлялысь тӧв.
Гижи письмӧсӧ май 31 лунӧ. Аски —
* * *
«Гижа бара на ме, Эдик. Ӧні, бӧръяпомыс, тані 3 морт пышйывлісны. Ӧти 2 сайӧ тӧлысь «гуляйтіс». 7 во грӧзитӧ. Гӧгӧрвоны ог вермы, мыйла пышйӧны, кор позьӧ зэв бура да тӧлкӧн ассьыд сроксӧ служитны.
Мый выльыс редакцияын, гиж ставсӧ. Ыста Кадам йылысь гижӧдтор газетӧ. Ысты и ачыд газетъяссӧ. Мӧдӧда и татчӧс «Звездаын» петавлӧм пасйӧдӧс».
* * *
«Ерӧмакань, мыйкӧ он гиж и он гиж. Талун тэныд и редакцияӧ ысті гижӧдъяс. Вочавидз, эн дышӧдчы, меным ставыс интереснӧ. Служба вылысь воа да медым «сьӧд вӧр шӧрӧ» эг жӧ веськав».
Чинталӧмӧн сетӧм письмӧясыс — сӧмын юкӧн миян гижасьӧмысь. Но, чайта, Эдуард Тимушевлысь шань ӧбичасӧ, морттуйсӧ, литература дорӧ ыджыд муслунсӧ бура позьӧ казявны наысь. Мед татшӧмӧн и кольӧ миян паметьӧ.
