КОМИТЕТ КРЕСТЬЯНСКӦЙ ВЗАИМОПОМОЩИ

Му вылын уна сикас йӧз олӧны: озыръяс, гӧльяс, шӧркоддьӧмъяс. Озыръяс, дерт, олӧны лӧсьыда, кокньыда, налӧн быдтор эм, найӧ нинӧмысь оз йӧрмыны. Сэсся найӧ олӧны ӧтувджык мӧда-мӧдныскӧд, мӧда-мӧдлы отсалӧны, боки отсӧгысь оз йӧрмыны. Шӧр олысьяс бара жӧ кыдзкӧ-мыйкӧ кыссьӧны, но налы унаысь нин ковмывлӧ бокисянь отсӧг. Гӧль олысьяслы овны зэв сьӧкыд: судзсьытӧмлуныс найӧс сёйӧ. Абу кӧ налы отсӧг бокисянь, дзик пикӧ воасны. Сэк унаӧн сетчӧны быдсяма омӧльтор вылас: юсьӧны, гусясьӧны, грабитӧны озыръясӧс (овлывлӧ и мӧда-мӧдсӧ), виӧны, сотӧны и мукӧдпӧлӧстор. Мед эськӧ сэтшӧм омӧльторйыс эз вӧв, Сӧвет власьт лӧсьӧдіс «Комитет Крестьянскӧй Взаимопомощи», миян ногӧн кӧ — «крестьяна кост водзӧсӧн отсаланін». Сійӧ водзӧсӧн отсаланінӧ (взаимопомощи комитетӧ) бӧрйӧм йӧз чукӧртӧны деньга, нянь, паськӧм, быдсяма колантор крестьянскӧй олӧмын. Чукӧртӧны ӧктысьӧмӧн — коді мый пуктас бурӧн, вермӧм серти, чукӧртӧны приговорӧн: душ лыдӧ ли, сёйысь лыдӧ ли, уджалысь лыдӧ ли, вотчина лыдӧ ли. Сэсся «Комитет взаимопомощи» вермас сюйны налогъяс тӧргӧвӧйяслы (кодъяс аслыныс тӧргуйтӧны), эндӧм видз-муяс уджавны, став урожайыс сэтысь пырӧ «Комитетӧ»; арендуйтны мельничаяс, сир вӧчан заводъяс и мукӧдтор, мый сетӧ барыш.

Ставыс тайӧ пырас «Комитетлы».

Сійӧ чукӧртӧмторъяссӧ комитетӧ бӧрйӧм йӧз (шленъяс) сетӧны гӧль олысьяслы отсӧг вылӧ, кор найӧ мыйыськӧ матӧ воасны. Сетӧны деньгаӧн, сёянторйӧн, новланторйӧн, кодлы мый колӧ. Шуам, кодлӧнкӧ керкаыс сотчис — комитет сетӧ сылы отсӧг выль керка стрӧитны; мӧс либӧ вӧв кулас — сетӧ отсӧг выльысь лӧсьӧдны; нянь жугалас шерӧн-ӧ, кынмас-ӧ — отсалӧ няньӧн; кольӧны-ӧ посни сирӧтаяс — отсалӧны быдтыны найӧс: вердӧны, кӧмӧдӧны, пасьтӧдӧны, велӧдӧны грамотаӧ, мастерствоӧ; отсалӧны быд ногӧн красноармейскӧй и война вылын кулысь-вошысь семьялы; отсалӧны китӧм-коктӧмъяслы, уджавны вермытӧмъяслы (пӧрысьяслы); отсалӧны школаяс, библиотекаяс и мукӧд велӧданінъяс кутны. Сы вӧсна и шуӧма «взаимопомощ» — «водзӧсӧн отсасьӧм». Войдӧр сэтчӧ асьным чукӧртамӧй быдсяма сикас запассӧ, сэсся, кор мыйыськӧ йӧрмам — миянлы жӧ аслыным бӧр сетасны сэсь чукӧртӧмторсӧ, отсаласны, пикысь мездасны миянӧс.

Тайӧ комитет кӧ бур туй вылӧ воас: чӧжас уна деньга, нянь и мукӧдтор, сэк олӧмыд лоас зэв лӧсьыд, ӧнія моз огӧ пондӧй повны корысьӧ воӧмысь.

Сӧвет власьт эськӧ зэв жӧ ёна тӧждысьӧ гӧль йӧзлысь олӧмсӧ кокньӧдны да, оз на вермы ӧні — выныс оз судзсьы. Сылы отсалӧм кузя колӧ восьтавны комитетъястӧ гӧль йӧзлы отсавны.

Миян Роч республика кузя газет гижӧд серти, восьталӧма нин сельскӧй комитет взаимопомощи ветымын сюрс дорысь унджык и вӧлӧстнӧй — вит сюрс дорысь унджык. Уна комитетын чукӧртӧмаӧсь нин зэв уна деньга, нянь и мукӧдтор.

Миян Коми обласьтын сэтшӧм комитетъясыс зэв на этша, уджалӧны омӧля: шленъяс оз зільны чукӧртны. Сы вӧсна некутшӧм отсӧг некодлы абу. Дерт на, буракӧ, коми йӧзыд оз тӧд да оз гӧгӧрво, кутшӧм ыджыд буртор вермӧ вӧчны «комитет взаимопомощиыд». Сы вӧсна колӧ быд вӧлӧсьтӧ, быд деревняӧ восьтавны сэтшӧм комитетъяссӧ.

Неважӧн, декабр тӧлысьын, Мӧскуаын вӧлі став рочмувывса съезд комитет взаимопомощъяслӧн. Сэн шуисны кыпӧдны став уджалысь йӧзсӧ да крестьянасӧ восьтавны унджык комитет взаимопомощи. Сӧвет власьт мый вермӧ мырсьӧ, тӧждысьӧ быд ногӧн отсавны комитет взаимопомощияслы. Первойтӧ, комитет лӧсьӧдігад, тӧдам, сьӧкыд лоӧ, унаӧн пондасны шуавны: «Оз на пӧ немтор артмы, весь пӧ вошӧ чукӧртӧмным». Оз ков кывзыны сэтшӧмъясыслысь. Дырӧн асьныс быдӧн гӧгӧрвоасны бурсӧ комитетъяслысь, пондасны шуавны: «Важӧн пӧ нин колӧма тадз вӧчны». Пыр ӧд сідзи овлывлӧ крестьяна костын — пыр бӧрвылас казялӧны бурсӧ.

Ӧти Мӧскуаса газетын гижӧма вӧлі Сибырса вӧлӧсьт йылысь. Сійӧ вӧлӧсьт зэв ыджыд. Керкаыс сэн дас сюрс, олысьыс — кызь нёль сюрс. Гӧль мортыс ньӧти абу. Мый понда? Со мый понда: найӧ ньӧжйӧникӧн воысь воӧ чукӧртӧмаӧсь сы мында деньга (мирскӧй капитал), мый быдӧнлы, быд пикӧ воӧм мортлы вермӧны отсавны сувтӧдны кок йылас, овмӧдны сійӧс важ моз жӧ. Сы вӧсна сэн олӧны ставныс бура, шы ни тӧв, шоча овлӧ мӧда-мӧдлы омӧльтор вӧчӧм.

Коми пи.