КЫДЗИ АСЛЫД И КАЗНАЛЫ БУР ВӦЧНЫ

Ёна ӧні ставным быдлаын босьтчим выль олӧм лӧсьӧдны. Ставыс важыс киссьӧма, уналаӧ колӧ Сӧветскӧй власьтлы видзӧдлыны, выльысь стрӧитны. Уна мунӧ сы вылӧ рӧскод. Прӧста ӧд эта мында налог быдлаысь оз босьтны. Видзӧдлам кӧ бӧрӧ олӧмад — дивуйтчины он вермы. Сар дырйи уджалысь йӧзтӧ озыръяс вӧсна мый чирсісны! Эз вермы терпитны сійӧс рабочӧй да крестьянин. Босьтіс 1917 воӧ да шыбитіс озыръясӧс ас вылысь, восьтіс аслыс права, сӧветскӧй власьт. Сы бӧрын сэсся и мӧдіс быдсяма притчаыс уджалысь йӧз вылӧ.

Босьтісны озыръяс да баринъяс би кытшӧ — «виалам пӧ ставсӧ!» Эз вермыны. Ён вӧлӧма гаддя уджалысь киыд, збой вӧлӧма мужиклӧн сьӧлӧмыд. «Босьтамӧ пӧ тшыгйӧн», — шуӧны озыръяс. Кысь бара! Крепыд ӧд уджалысь йӧзлӧн гыркныс. Терпитіс и тшыглун, быдсяма висьӧм, нӧйтӧм. Сісьмыны асьныс кутісны озыръяс, а видзӧдан да, сӧветскӧй власьтыд ӧтарӧ ёнмӧ да мичаммӧ. Мыйла нӧ? — Сы понда, мый ӧтвыв сы дор ставным сулалам. Сӧветскӧй власьтыд — ми асьным, рабочӧй да крестьянин.

Мыйӧн ми озырӧсь — сійӧн и власьтыд озыр, мыйӧн ми висям — сійӧн и власьтыд висьӧ.

Ӧні, Мӧскуаын, миян юралысьяс, олӧм нуӧдысьяс шуӧны: «Колӧ пӧ деньгатӧ казналы удждыны».

Удждӧмнад пӧ казналы бур вӧчад, дай аслыныд барыш босьтад, вермас на и чассьӧавны.

Петӧма выль закон — «государственнӧй зӧлӧтӧй выигрышнӧй заём» — рочӧн шусьӧ. Тайӧ закон серти, быдӧнлы вермас со мый лоны: 1) зэв уна деньга воны; 2) ӧнія деньга дон усьӧмысь ассьыд нажӧткатӧ видзны; 3) быд во барыш (квайт прӧчент) босьтны; 4) деньга кӧ ковмас — любӧй лунӧ деньгаӧ бӧр пӧртны.

Казна лэдзӧ дас во кежлӧ сё миллион зӧлӧтӧй чӧлкӧвӧй дон облигацияяс (бумага деньга модаа). Сійӧ облигацияяс сулалӧ витсянь кызь вит чӧлкӧвӧйӧдз. Доныс сылӧн лыддьыссьӧ важ ногӧн (зӧлӧтаӧн) ӧнія сӧветскӧй деньга донӧ пӧртӧмӧн. Сійӧ облигацияясӧн казналы позьӧ мынтысьны быдсяма вот пыдди, либӧ любӧйлы вузавны. Быд во сы вылӧ воны кутас прӧчент (сё чӧлкӧвӧй вылӧ квайт чӧлкӧвӧй).

Быд во кыкысь лоны кутас лотерея, и тэнад босьтӧм облигация вылӧ вермас усьны со мыйта деньга (важ донӧн жӧ):

— 1 воӧм 100.000 чӧлкӧвӧй

— 1 — 50.000 —

— 2 — 25.000 —

— 5 — 10.000 —

— 10 воӧм 5.000 чӧлкӧвӧй

— Сюрс воӧм 100 чӧлкӧв.

— Кык сюрс воӧм 50 чӧлкӧв.

— Дас сюрс воӧм 20 чӧлкӧв.

Кымын уна босьтам облигация, сымын казналы выль деньга оз ков лэдзны, да ӧнія деньга дон оз понды усьны. Кымын казналы лӧсьыд лоӧ — сымын уджалысь йӧзлы кокньыд да гажа лоӧ. Облигацияяс вузассьыны кутасны финансӧвӧй отделъясын, позяс корны исполком пыр. Колӧ быдӧнлы та йылысь тӧдны да мӧда-мӧдлы висьтавлыны. Мед войтыр нажӧвитчасны да лӧсьӧдчасны мӧда-мӧд вежӧмӧн босьтавны облигацияяс.

Парма.