МУЖИК ДА БАРИН


Оліс-выліс ӧти барин. Ӧтчыд барин муніс базар вылӧ да ветымын шайтысь ньӧбис ӧти мужиклысь жонь. Мӧд мужик аддзис, мый барин жонь вылӧ ветымын шайт мынтіс да мӧдіс дивуйтчыны. Локтіс тайӧ мужикыс гортас да гӧтырыслы и шуӧ:

— А тӧдан, баба, мый талун аддзылі?

— Мый? Базар вылын ӧти барин ньӧбис жонь да ичӧтик жоньыс вылӧ дзонь ветымын шайт мынтіс. Вай жӧ ми нуам да сійӧ бариныслы вузалам ыджыд петуктӧ. Жонь серти кӧ, уна и сьӧм сетас.

— Ну, ну, — шуӧ бабаыс.

Локтіс мужик барин ордӧ, сьӧрсьыс петукӧс вайис.

— Босьт, — шуӧ, — барин, петукӧс вузала.

— А донысь-ӧ нӧ вузалан? — юаліс барин.

— Сё шайтысь сета.

— Ак тэ бӧлбан! Сё шайт та вылӧ?

— А мый нӧ, дона али мый? Тӧрыт тай нӧ базарын ичӧтик жонь вылӧ ветымын шайт сетін? Жонь сертиыд кӧ, та вылӧ сё шайтыд этша на лоӧ.

Скӧрмис барин, кучкаліс мужиксӧ да вӧтліс, а петуксӧ мырддис.

— Но ладнӧ, коркӧ казьтыштлам тэд петук мырддьӧмтӧ, — шуис дядьӧ да гортас мӧдӧдчис.

Воис гортас, вежис ассьыс паськӧмсӧ, пасьтасис плӧтникӧ, босьтіс сьӧрас чер, пила да мӧдіс барин ӧшинь увті ветлыны да горзыны:

— Кодлы колӧ шоныд керка вӧчны! Вӧча сэтшӧмӧс, мый тӧвшӧр-тӧлын ломтытӧг лоӧ шоныд.

Кыліс барин да чукӧстіс мужикӧс:

— А сямман кӧ, — шуӧ, — сэтшӧм шоныд керка вӧчны, вӧч меным.

— Кыдз нӧ ог сяммы... Эстӧн быдмӧ шоныд вӧр. Сэсь кӧ керкатӧ стрӧитан, тӧвбыд керка пытшкӧсыд ломтывтӧг лоӧ шоныд.

Барин дивуйтчӧ:

— Кӧні збыль сэтшӧм шоныд вӧрыс быдмӧ? Меным он петкӧдлы?

— Мый нӧ огыс?

Пуксисны вӧв доддьӧ да вӧрӧ пырисны.

Вӧрын мужик пӧрӧдіс зэв ыджыд пожӧм. Первой увйис, ӧтар помсӧ пуыслысь поткӧдыштіс да потассӧ пу тувйӧн паськӧдіс.

Барин видзӧдіс-видзӧдіс да сюйис кисӧ пу потасӧ: кӧсйис видлыны, збыльысь-ӧ пу пытшкӧсыс шоныд. Мыйӧн барин сюйис сэтчӧ кисӧ, мужик чеччӧдіс тувсӧ чер тышкӧн, и баринлӧн киыс топаліс кер потасас.

Мужик уськӧдчис сы вылӧ да мӧдіс лупитны кучик плетьӧн.

— Водзӧ нӧйтан он мужикӧс, нӧйтан он? Мыйла менсьым петуксӧ босьтін?

Лупитіс баринӧс сьӧлӧм бурмытӧдзыс да медбӧрын эновтіс. Мунігмозыс мужик шуӧ баринлы:

— Вот барин. Ӧтчыд лупиті нин тэнӧ. Он кӧ сет меным ассьым петукӧс да содтӧд сё шайт, мӧд пӧрйӧ на нӧйта да таысь на ёнджыка.

Коркӧ гортсаыс кватитчисны, корсисны баринӧс да перйисны кисӧ пу тшемилӧ костысь.

Водіс барин вольпасьӧ да висьны мӧдіс.

Сэк кості мужик вежис паськӧмсӧ да мӧдіс барин керка дорын ветлӧдлыны да горзыны:

— Коді висьӧ? Кодӧс колӧ лечитны, быд висьӧмысь бурдӧда!

Кыліс барин мужиклысь гӧлӧссӧ да тшӧктіс гортас чукӧстны.

— Кутшӧм морт тэ лоан?

— Ме доктор: быд висьӧмысь верма бурдӧдны.

— Сідзкӧ, вай менӧ бурдӧд, ме зэв ёна вися.

— Мый нӧ ог бурдӧд. Тшӧкты пывсян ломтыны.

Ломтісны баринлы пывсян.

— Но, барин, пывсяныд гӧтов. Лэччам пывсянӧ. Сӧмын мукӧдъяс медым некод оз лэччыны. Йӧз син улӧ веськалан да бара тшыкӧдасны.

Барин да мужик кыкӧн лэччисны пывсянӧ. Барин пӧрччысис. Мужик сылысь юалӧ:

— Мый нӧ, барин, татшӧм жаринас кӧ мӧда мавтны тэнӧ мазьӧн, терпитан-ӧ? Медым он мӧд ёна пессьыны, ог-ӧ ки-коктӧ кӧртыштлы?

— Позьӧ кӧртыштлыны.

Ки-коксӧ баринлысь мужик кӧрталіс гезйӧн, а сэсся, мазьӧн мавтӧм пыдди, пыртіс кучик плеть да мӧдіс баринӧс пасьтӧм яй вылас кучкавны.

Лупитіс да лупитіс, лупитіс да лупитіс. Ачыс нӧйтӧ да шуалӧ:

— Водзӧ мӧдан он мужикӧс нӧйтны? Мыйла мужиклысь петуксӧ мырддин?

Бара сьӧлӧм бурмытӧдзыс да ки мудзтӧдзыс нӧйтіс баринӧс да мунігас сылы и шуӧ:

— Но, барин. Кык пӧрйӧ нин тэнӧ лупиті. Он кӧ бӧр сет менсьым петукӧс да содтӧд кыксё шайт кӧ он мынты, нӧйта коймӧдысь.

Баринлӧн ӧдва лолыс коли. Казяліс, мый мужиккӧд ворсны оз позь, мужикыд и коймӧдысь нӧйтас. Сетіс барин мужиклысь мырддьӧм петуксӧ да содтӧд кыксё шайт.


Гижӧд
Мужик да барин
Жанр: 

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1