КУРӦГ ПӦЖЫСЬ МУЖИК

Мӧдӧдчис ӧтчыд мужик барин ордӧ могӧн. Восьтіс ворота ӧдзӧссӧ, кӧсйис эськӧ воськовтны, но джӧмдіс подворотинаас да уси. А сэні вӧлӧм баринлӧн курӧгъясыс кокасьӧны да ӧти курӧг и лязаліс. Кутісны мужикӧс да пыртӧдісны барин ордӧ.

Бариныс вӧлі кытчӧкӧ мунӧма, барыняыс ӧтнас. Скӧрмис барыняыд мужик вылӧ:

— Кыдзи, — шуӧ, — лысьтін вины менсьым курӧгӧс? Менам сійӧ вӧлі быд лун кольк вайӧ. Меным мед вӧлі сэтшӧм жӧ курӧгӧс вайӧма!

— Эн шогсьы, барыня, — шуӧ мужик, — виӧм курӧг пыддиыд ме тэныд сё курӧг пӧжа, и ставныс найӧ мӧдасны зэв бура кольк вайны.

Барынялы лои зэв нимкодь:

— Кыдзи, — шуӧ, — тэ сійӧс вӧчан?

— Босьта, — шуӧ, — сё кольк. Пукта ас улӧ да пӧжа, кыдзи курӧгъяс пӧжлӧны. Сӧмын тэд, барыня, рӧскодтор лоӧ ас вылад лэптыны. Меным ковмас дзик торъя керка, медым тӧлысьӧн-джынйӧн чӧж сэтчӧ ни ӧти морт эз пыравлы.

Торъя керка пыдди барыня тшӧктіс сетны пывсян.

Сэсся мужик и шуӧ барынялы:

— Тшӧкты меным вурны шоныд пась, ньӧб шоныд шарф, шоныд валеги да паськыд кушак. Сёян ковмас медся бурыс да медся чӧскыдыс. Оз кӧ кут тырмыны да содтӧд сёян кута корны, быть сетны. Медым сёянсӧ пыр ваялас ӧти морт. Ыджыд дон ог и босьт: курӧг виӧмысь тыр прӧща, став сетӧм кӧм-паськӧмсӧ бӧр не босьтны.

Барыня рад. Ӧти курӧг пыдди дядьӧ кӧсйӧ пӧжны сёӧс, и ставныс мӧдасны кольк вайны.

Сетіс барыня дядьӧлы сё кольк да ыстіс пывсянӧ.

А дядьӧыд абу йӧй: вӧчис пывсян пельӧсӧ турун вылӧ поз, пуктіс сэтчӧ кызь кымын кольк да пуксьӧдіс кольк пӧжны прамӧй курӧгӧс, а ачыс вина юӧ, чайӧн балуйтчӧ да жаритӧм яй сёйӧ, ёртъяссӧ тшӧтш винаӧн гӧститӧдӧ.

Тадзи дядьӧ дарӧвӧй вина да закуска дорын поводнӧя пӧжсис да ассьыс суседъяссӧ вердіс-юкталіс.

Дядьӧ виччысис, кор прамӧй курӧглӧн пияныс пӧжсясны. Пӧжис-пӧжис курӧгыд да позтырысь сӧмын кык пи петіс, а мукӧдыс ставыс гӧлышӧн мунісны.

— Мун, — шуӧ сійӧ барыня служанкалы, — нулы да петкӧдлы барыняыдлы тайӧ кык курӧгписӧ да регыдджык бӧр вай. Дырджык кӧ он вай, менам мам сьӧлӧмӧй шогысла потӧ.

Барыня босьтіс, нимкодясьӧ да дивуйтчӧ, кыдзи мужик ас улас курӧгъясӧс пӧжӧ. Кадыс уна нин прӧйдитіс. Служанка барынялы и шуӧ:

— Мамыс пырысь-пыр жӧ бӧр корис кыкнан писӧ. Тӧдан ӧд, кутшӧма мам сьӧлӧмыд гажтӧмтчӧ ас челядь вӧснаыд.

Тадзи бара прӧйдитіс мыйкӧ дыра кад. Барыня пыр юасьӧ: дыр-ӧ пӧ став чипанпиыс оз пет?

А дядьӧ пыр барскӧй вина юӧ, дарӧвӧй нянь сёйӧ да суседъясӧс гӧститӧдӧ. Но коркӧ воис кад, мый тайӧ делӧсӧ ковмис помавны. Пӧръясьӧмтӧ кӧ казяласны, не чӧскыд кушанньӧяс дон нӧйтасны. Кыдзи эськӧ вӧчны?

Дядьӧ корис ассьыс ёртъяссӧ.

— Но, — шуӧ, — другъяс, кузякодь ме тіянӧс барскӧй нянь-солӧн прӧста верді да чӧскыд сёян-юанӧн гӧститӧді. Ӧні тіян черӧд — менӧ барскӧй плетьысь мездыны. Тавой би тшукӧдӧй тайӧ пывсянас да менӧ кыскӧй ывлаӧ. Кӧть ме мӧда шыбласьны, сотчан пывсянӧ бӧр пырны, ті менӧ кутӧй пась пӧлаӧд. А кор пывсяныс ставнас ӧзъяс да оз мӧд позьны кусӧдны, сэки юӧртӧ барыняӧс пывсян ӧзйӧм йылысь.

Ёртъясыс сідзи и вӧчисны. Кор пывсяныс зэв ёна ӧзйис, юӧртісны барынялы, а курӧг пӧжысь дядьӧӧс кыскисны ывлаӧ. Став йӧзыс кутӧны сійӧс, а сійӧ усьласьӧ ӧзйӧм пывсянӧ, биас веськыда и пырӧ да курӧг моз клуткӧ: «Клут, клут, клут! Клут, клут, клут!»

А барыня сэні сулалӧ да горзӧ:

— Ой, кутӧй, а то биас веськыда пырас! Со ӧд кутшӧма мам сьӧлӧмыд тӧждысьӧ аслас челядь вӧсна!

Ёртъясыс сійӧс ещӧ чорыдджыка кутӧны: коді пась пӧлаӧдыс, коді кушакӧдыс, а сійӧ пыр усьласьӧ да курӧг гӧлӧсӧн клуткӧ.

Сотчис пывсяныс дзоньнас, сӧмын местаыс коли.

Ёна зэв шогсис да жалитіс барыня, мый курӧгъяс сотчисны. Сійӧ эськӧ мӧдысь на вӧлі тшӧктӧ дядьӧлы медасьны чипан пӧжны, но дядьӧ сэсся эз нин кутчысь. Босьтіс сійӧ шоныд пась да валеги, содтӧд сё шайт деньга да гортас мӧдӧдчис.