ЧӦРТ ПӦЛЯН

Коркӧ поп сёркни кӧдзис. Зэв эськӧ бура сёркниыд быдмис, да кодкӧ сылысь сёркнитӧ мӧдіс гусявлыны. Ӧти вой поп караулитчис, мӧд вой караулитчис, вӧрӧс эз аддзыв, а сёркни быд вой вошӧ и вошӧ. Коймӧд войнас поп ыстіс караулитчыны казаксӧ.

Босьтіс казак сьӧрсьыс палич да водіс град бӧрӧздаӧ. Вот войнас воис поп град вылӧ чӧрт да кутіс поплысь сёркни лупӧшитны. Казак уськӧдчис чӧрт вылӧ, босьтіс сійӧс шошаӧдыс да мӧдіс паличӧн дубитны. Дубитіс да дубитіс, дубитіс да дубитіс. Чӧрт кутіс кевмысьны сылы:

— Эн ви, Иван, прӧстит первой мыжысь! Прӧститан кӧ, аслыд ыджыд бур вӧча.

Сетіс чӧртыд Иванлы пӧлян да шуӧ:

— Тайӧ пӧляннас быдӧнӧс позьӧ йӧктӧдны.

Вот коркӧ поп ыстіс Иванӧс мӧс видзны.

Иван мӧсъяссӧ вӧтліс медся турунаинас. Мӧсъяс сэтшӧма сёйисны — муртса вермӧны гортаныс локны, гашкӧ, ведра йӧлӧн сетісны ӧти лысьтӧмас. Поплы нимкодь:

— Со ӧд кутшӧма дӧзьӧритӧ миян казакыд кӧзяйскӧй мӧсъястӧ.

Мӧд луннас Иван сійӧ местаас жӧ вӧтліс мӧсъясӧс, лэдзис найӧс йирсьыны, а ачыс мӧдіс пӧлянӧн ворсны. Ворсӧ Иван, а сы ворсӧм бӧрся став жуг-жагыс йӧктӧны, и мӧсъяс тшӧтш йӧктӧны.

Лунтыр Иван ворсіс, мӧсъяс эз и вевъявны йирсьыны.

Вайӧдіс Иван мӧсъясӧс. Лэччис попаддя мӧсъясӧс лысьтыны, а мӧс вӧраяс тыртӧмӧсь.

Ӧти лун, мӧд лун дай коймӧд лун мӧсъяс локтӧны тыртӧм вӧраӧн, ни ӧти войт йӧв оз вайны. Поп и шуӧ:

— Час ме муна казак бӧрся да кыйӧда, кыдзи сійӧ видзӧ менсьым мӧсъясӧс.

Мӧд луннас Иван бара нуӧдіс мӧсъясӧс йирсьыны, а поп гусьӧн вӧтчис казак бӧрся да сук бадь костӧ дзебсис, кутіс кыйӧдны казаклысь мӧсъяс дорын вӧдитчӧмсӧ.

Казак пуксис да мӧдіс пӧлянӧн ворсны. Став мувыв жуг-жагыс йӧктӧ казак ворсӧм вылӧ, мӧсъяс йӧктӧны, и поплӧн кутіс тшӧтш йӧктыссьыны. Поп оз кӧсйы йӧктыны, но кокъясыс асьныс и йӧктӧны. Эрдаинын кӧ нинӧм, а сійӧ пукалӧ понӧльникын: йӧктӧмысла сылӧн став пӧдрасникыс оръясис и чужӧмыс быдсӧн парсассис.

— Тырмас нин, Иван, тэд ворснытӧ! — понӧль пӧвстсянь горзӧ сылы поп. А Иван кыліс поплысь гӧлӧссӧ да ещӧ ёна кутіс пӧлясьны. Тадзи казак йӧктӧдіс попӧс ныр вылас усьтӧдз. Став паськӧмыс лестукӧдз оръясис, пӧшти пасьтӧг гортас воис.

Скӧрмис поп мӧсъясӧс да асьсӧ тешитӧмысь, казакӧс судӧ сетіс. Коркӧ поп да казак мӧдӧдчисны суд вылӧ. Туй вылас паныдасис вӧла купеч, дозмук-тӧвар карысь вайӧ. Купеч сылысь и юалӧ:

— Кытчӧ, батюшко, мӧдӧдчин?

— Ме казакӧс судитны карӧ нуӧда. Менӧ сійӧ ас окотатӧг йӧктӧдіс.

Купеч кутіс шензьыны:

— Кыдз нӧ мортӧс позьӧ мырдӧн йӧктӧдны? Верман кӧ, Иван, вай менӧ йӧктӧд.

Поп повзис да шуӧ:

— Эн бара, Иван, йӧктӧд! Он кӧ йӧктӧд, судитчыны ог мӧд.

Поп водзвылысь асьсӧ потшӧсӧ кӧрталіс, медым оз йӧктыссьы. Вот заводитіс Иван ворсны пӧлянӧн. Став матігӧгӧрса жуг-жагыс йӧктӧ, купеч йӧктӧ, поп потшӧснас йӧктӧ, купечлӧн вӧвъясыс и тӧвар додьясыс тшӧтш йӧктӧны. Став дозмук-тӧварыс жулльысис. Поплӧн став пӧдрасникыс бара оръясис.

Вот Иванӧс ӧні поп да купеч ӧтвылысь судӧ сетісны. Воисны суддя ордӧ да висьталӧны, мый сідзи и сідзи, Иван найӧс мырдӧн йӧктӧдіс. Суддя шензьӧ:

— Ме ог верит, мый мортӧс позьӧ мырдӧн йӧктӧдны. Вай, Иван, петкӧдлы меным, кыдзи попӧс да купечӧс йӧктӧдін.

Поп да купеч водзвылысь кытчӧ сюрӧ кӧртасисны, а суддя пукалӧ пызан саяс.

Заводитіс Иван пӧлянӧн ворсны. Поп йӧктӧ, купеч йӧктӧ и суддя йӧктӧ. Суддя пызанас шашаритчис да пызаннас и быдсӧн йӧктӧ. Ставнысӧ усьтӧдз бара йӧктӧдіс Иван.

Вот ӧні куимӧн нин — поп, купеч да суддя — нуӧдісны Иванӧс судитчыны сар дінӧ. Норасисны царлы, мый сідзи и сідзи, Иван найӧс мырдӧн йӧктӧдіс. Царлы дивӧ лои да шуӧ:

— Ог верит, мый мортӧс позьӧ мырдӧн йӧктӧдны.

Сэсся сар став семьянас и свитанас петіс кильчӧ вылас да Иванлы шуӧ:

— Вай жӧ, Иван, петкӧдлы, кыдзи попӧс, купечӧс да суддяӧс йӧктӧдін. Верман кӧ йӧктӧдны, ог судит, а он кӧ вермы, юртӧ керышта.

Поп, купеч да суддя водзвылысь асьнысӧ столбӧ домалісны. Заводитіс Иван ворсны ас пӧляннас. Став матігӧгӧрса жуг-жагыс йӧктӧ, поп йӧктӧ, купеч йӧктӧ, суддя йӧктӧ, царлӧн став слугаыс, свитаыс йӧктӧ и ачыс сар семьянас йӧктӧ. Бара ставнысӧ йӧктӧдіс усьтӧдз. Сар горзӧ:

— Тырмас, Иван, йӧктӧмысла став гырк пытшкӧсӧй менам пыркаліс.

— Ме дор кӧ судитан, дугда ворсӧмысь, а он кӧ — водзӧ понда йӧктӧдны, — шуӧ Иван.

Сар повзис да быть лоис сэсся Иванӧс оправдайтны.