ПОП ДА ИВАН КАЗАК


Олісны-вылісны гозъя. Налӧн вӧлі куим пи: Педӧр, Василей да Иван.

Коркӧ налӧн няньныс быри. Старик и шуӧ пияныслы:

— Гортын ті весь оланныд, ветлӧ кытчӧкӧ нажӧвитчыны. Пудъясисны вокъяс, кодлы нажӧтка корсьны мунны. Пуд уси Педӧр вок вылӧ.

Муніс Педӧр да медасис поплы казачитны. Попыд лёк вӧлӧс моз уджӧдіс Педӧрӧс, пӧшти дзонь во сійӧс прамӧя эз вердлы. Тшыгъялӧм вӧсна Педӧрлӧн ӧдва лолыс гортас воис.

Мӧд вонас поплы казачитны пуд уси Василей воклы. Поп сійӧс сідз жӧ дзонь во чӧж лёк вӧлӧс моз тшыгйӧн уджӧдіс: ӧдва Василейлӧн гортас лолыс воис.

Сэсся черӧд воис Иванлы казачитны мунны.

Босьтіс Иван кос нянь мешӧк да мӧдӧдчис нажӧтка корсьны. Муніс-муніс да сійӧ жӧ попыс паныдасис.

— Кытчӧ нӧ, Иван, мӧдӧдчин?

— Ме нажӧтка корсьны мӧдӧдчи.

— Лок мем казакӧ, — шуӧ поп.

Медасис поп ордӧ Иван уджавны, ӧти во кежлӧ.

Воис ужнайтан кад. Поп пуксис ужнайтны, а Иванӧс ужнайтны оз пуксьӧд.

— Тэ, Иван, регыдджык вод. Аски колӧ водз турунла мунны.

Вой шӧр гӧгӧр поп чуксаліс Иванӧс да тшӧктіс вӧвъяс доддявны. Ачыс пуксис да завтракайтіс, а казакӧс пызан сайӧ эз чукӧстлы.

Иван доддяліс кык вӧв: ӧтисӧ поплы, а мӧдсӧ аслыс. Поплысь вӧвсӧ водзӧ лэдзис, а ачыс бӧрынджык гӧнитӧ. Мыйкӧ мында сиктысь гӧнитісны да Иван мӧдіс поплы горзыны:.

— Сувтлы, батюшко, менам ӧд бӧж гезъясӧй вуні босьтны: додьястӧ зэлӧдны лоӧ нинӧмӧн.

А поп сылы и шуӧ:

— Сиктыс абу на ылын. Ӧдйӧджык котӧртлы да кыкнан бӧж гезсӧ и вай.

Иван котӧрӧн локтіс да шуӧ попаддялы:

— Няньным вунӧма да батюшкоыд корис кык черинянь да вина бутылка.

Попаддя сетіс кык черинянь, вина бутылка да Иван котӧртіс попӧс суӧдны.

— На, — шуӧ, — батюшко, гезъясыд, — а чериняньяс да вина бутылкасӧ сюйис аслас питшӧгӧ.

Воисны зорӧд дорӧ, турун додьяс сӧвтісны да бӧр гортлань мӧдӧдчисны. Мӧдіс нин пемдыны, а налы уна на колӧ мунны. Иван пукалӧ турун додь вылын, вина юӧ да чериняньӧн закусывайтӧ. Мунісны, мунісны, поп и шуӧ Иванлы:

— Тэ, казак, видзӧд, медым вӧлыс менам туйсьыс оз кеж. А ме ачым недыр кежлӧ водыштла.

Водіс поп турун додь вылӧ дай унмовсис. Поплӧн вӧлыд вӧлі водзынджык. Кор воис кежан туй вожыс, Иван нарошнӧ поплысь вӧвсӧ кежӧдіс гортӧ мунан туй вылысь да мӧдӧдчисны тӧдтӧм туй вожӧд. Мунісны тайӧ туй вожӧдыд верст нелямын кымын да поп коркӧ и садьмис. Гӧгӧр видзӧдліс да гӧгӧрвоис, мый мӧд туй вожӧ веськалӧмаӧсь. Сэсся мӧдіс видны казакӧс.

А казак сылы и шуӧ:

— Кыдз нӧ ме кежӧді? Ачыд водзын мунан, а ме тэ бӧрся муна. Ачыд тэ кежӧдін.

Вӧчны нинӧм, колӧ кыськӧ узянін корсьны да вӧвъяс шойччӧдыштны. Воисны найӧ кутшӧмкӧ деревняӧ. Поп и ыстӧ казакӧс узьны юасьны:

— Мун, — шуӧ, — пырав, оз-ӧ лэдзны шойччыны.

Пырис Иван ӧти купеч ордӧ дай шуӧ:

— Лэдзӧй миянӧс попкӧд шойччыны, шонтысьны.

— Милости просим, — шуӧ кӧзяин.

А казак и шуӧ кӧзяинлы:

— Ужнайтны пуксянныд да попӧс ужнайтны эн пуксьӧдӧ. Йӧз нянь вылад попыд миян йӧймӧ. Ужнайтӧданныд кӧ, дзикӧдз дурмас да ставнытӧ кучкалас.

Лэдзаліс казак вӧвъясӧс, додьяс дінӧ домаліс да пырисны керкаӧ. Кӧзяин пуксис ужнайтны дай шуӧ:

— Пуксьы, Иван, пуксьы, батюшко, да ужнайтыштамӧй.

Ӧтчыд тшӧктӧмӧн йӧз пызан сайӧ пуксьыны абу лӧсьыд.

Поп мӧдіс виччысьны, кор сійӧс мӧд пӧв чукӧстасны, а кӧзяин мӧдысь сійӧс эз и чукӧстлы.

А зэв окота попыдлы вӧлі сёйыштны. Казак да кӧзяин зэв топыда ужнайтісны. Сэсся казак кайис пӧлатьӧ, а поп сы бӧрся пӧлатьӧ жӧ.

Казак унмовсис, а поплӧн тшыг кынӧм вылад оз узьсьы. Вот сійӧ казакӧс мӧдіс чуксавны:

— Эй, Иван, менам кынӧмӧй сюмалӧ.

А казак сы вылӧ скӧралӧ:

— Кор вӧлі сёйнысӧ пуксьӧдӧны, мыйла эн пуксьы? Тані ӧд абу матушка дінад.

Сэсся Иван и шуӧ:

— Эстӧн, залавка вылас, рок кашник сулалӧ. Мун гусяв да сёй.

Лэччис поп, залавка вылысь аддзис рок кашник, но паньыс эз сюр. Сэсся бара норасьӧ Иванлы:

— Казак, паньыс эз сюр. Кыдзи нӧ паньтӧгыс мӧда сёйны?

— Пудж пӧдрасник состӧ да кинад сёй.

Поп кинас пырис гырничӧ да киыс и сибдіс. Котравны кутіс поп.

— Ой, казак, мезды, киӧй сибдіс.

Казак сылы и шуӧ:

— Ак тэ, чӧрт! Войбыд тай узьны он сет?

Войыс вӧлі тӧлыся. Иван и шуӧ поплы:

— Аддзан, кӧтшас улас со тӧчила куйлӧ, сэтчӧ кучкы да гырничыс и жугалас.

Поп кучкис гырничӧн югъялан тӧчилаӧ. А сэні вӧлӧма абу тӧчила, а кӧзяинлӧн батьыс узьӧ да плешыс сылӧн тӧлысь вылас югъялӧ. Аддзӧ поп, мый делӧыд лои неладнӧ, да пышйис.

Чеччисны асывнас да казак и шуӧ кӧзяиныслы:

— А попыс кӧні? Кытчӧ ті менсьым попӧс воштінныд? Он кӧ пырысь-пыр корсьӧ, судӧ сета. Сетанныд кӧ куимсё шайт деньга да сир бӧчка — став делӧсӧ вевття и судитчыны ог понды.

Иванлы сетісны куимсё шайт да сир бӧчка. Сэсся сійӧ кыкнан вӧвсӧ доддяліс, ӧти турун додьсӧ путкыльтіс да сир бӧчкасӧ доддяс пуктіс, а мӧд додьсӧ эз ректы.

Турун додьсӧ водзӧджык лэдзис, а ачыс сир додьнас мӧдіс бӧрвылас мунны. Тадзи Иван мӧдӧдчис попӧс корсьны. Воис сикт помӧ да аддзис: попыс рынышъяс сайӧ дзебсьӧма.

— Но, — шуӧ, — батюшко, делӧтор вӧчыштін? Ӧні тюрьмаын пукавтӧг он мын. Мыйла кӧзяинсӧ виин?

Поп мӧдіс кевмысьны Иванлы:

— Мезды, Иванушко, судӧ сюрӧмысь... Куимсё шайт деньга сета.

Босьтіс Иван поплысь куимсё шайт дай шуӧ:

— Мезда, колӧкӧ, но куимсё шайт вылад, гашкӧ, оз мӧдны миритчыны.

Муніс казак сиктӧ, поплы видзӧдны быттьӧкӧ деньга нуны. А ачыс воліс сӧмын сикт помӧдзыс, сулыштіс рыныш пельӧсын да локтіс бӧр поп дінӧ:

— Оз, — шуӧ, — батюшко, куимсё вылад миритчыны, ещӧ куимсё шайт содтӧд корӧны.

Поп бара сетіс куимсё шайт. Иван ветліс сикт помӧдз, бара рыныш пельӧсын сулалыштіс да локтіс поп дінӧ.

— Но, — шуӧ, — батюшко, тэнад деньгаыд эз нин коль, а найӧ пыр на содтӧд корӧны. Вай жӧ пуксям вӧв доддяд да ӧдйӧджык гортлань гӧнитам.

Водіс поп додь пыдӧсӧ, казак вӧвъясӧс тэрмӧдлӧ. Поп сылысь и юалӧ:

— Оз на, Иван, вӧтчыны?

— Вӧтчӧны, — шуӧ, — батюшко!

А поп сылы кевмысьӧ:

— Дзеб менӧ, Иванушко!

Додь пыдӧсас вӧлі тыртӧм мешӧк. Иван сылы и шуӧ:

— Пыр вай, батюшко, тыртӧм мешӧк пытшкас да эн шыась. А шыасян кӧ, тэнад и менам юрным вошӧ.

Кӧрталіс Иван попӧс мешӧк пытшкӧ да вожалаӧн пуксис мешӧк вылас. Ачыс сэсся разнӧй гӧлӧсӧн ӧтнас мӧдіс сёрнитны, быттьӧ кодъяскӧ суӧдісны, а збыльысьсӧ эськӧ некод на бӧрся эз и вӧтчы.

Поп кылӧ, кыдзи вӧтчысьяс Иванлысь скӧрысь юалӧны:

— Кӧні тэнад кузь юрсиа другыд? А тэ он висьтав?

Пондіс Иван беддьӧн кучкавны поп тыра мешӧкӧ. Кучкаліс да кучкаліс, кучкаліс да кучкаліс.

Коркӧ Иван разис мешӧксӧ.

— Пет, — шуӧ, — батюшко, найӧ водзлань котӧртісны тэнӧ суӧдны. Бӧр кӧ бергӧдчыны оз слӧймыны, ми пышъям наысь,

Поп бокъяссӧ ассьыс гыжъялӧ да ымзӧ.

Сэсся муныштісны неуна, да поплы казак и шуӧ:

— Тэнӧ корсьысьясыд, батюшко, бӧр нин со локтӧны, колӧкӧ дзебсьы. Пыр вай татчӧ сир бӧчкаас. Некод тэнӧ тась корсьны оз куж. Сӧмын чӧв пукав да мый тшӧкта, менсьым кывзы.

Пырис поп сир бӧчкаӧ, а налы паныд локтӧ купеч, дас кык додь тӧвар вайӧ.

— Мый нӧ, Иван, бӧчкаад ваян?

— Ме турунла ветлі да турун зорӧд дорысь чӧртӧс куті. Ӧні вузавны нуа.

— Оз-ӧ позь тэнсьыд чӧрттӧ видзӧдлыны?

— Кыдз нӧ оз позь. Позьтӧмтор нинӧм абу. Вай сё чӧлкӧвӧй да петкӧдла.

Сэсся Иван восьтіс бӧчка вевтсӧ да шӧпнитіс поплы:

— Веськыда купеч вылас и котӧрт!

Петіс сир бӧчкаысь поп, дзик чӧрт кодь. Иван кучкис сылы плетьнас бок кузяыс, поп чепӧсйис веськыда купеч вылӧ.

А купеч чегсис да юртӧг-садьтӧг котӧртіс, кытчӧ кокыс нуис. Сідзи став тӧварсӧ и эновтіс.

Иван босьтіс поплысь медасьлӧм дон да дас кык додь тӧварӧн мӧдӧдчис гортас.

А попыд пывсис да мыссис, пывсис да мыссис, некыдзи сылӧн сирыс оз мын. И ӧні на кӧнкӧ пывсьӧ да мыссьӧ да Иван казакӧс казьтылӧ.


Гижӧд
Поп да Иван казак
Жанр: 

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1