ТЕЛЕФОН
— Этадзи мӧжган! А керка тыр семьянас нӧ кыдзи бергӧдчылін? Татшӧм нюжмасьӧмтӧ менам Сава Ӧльӧшӧй терпитны оз вермы. Лок нін, лок, кытчӧ эся сибдін?
Педӧр Степан Анна талун асывсяньыс дӧзмӧма пӧчук вылас. Чеччӧмсяньыс кималасӧн легӧдыштіс мыссян чумансӧ, тяпкӧдчыштіс моньпунас лышкыда выялӧм да песокалӧм манка рокӧн, а сэсся пыр на со ропкӧдчӧ. Во куим нин сійӧ нинӧм оз аддзы. Кыдзкӧ зэв ӧдйӧ синтӧммис. Некутшӧм ӧчки эз отсав, да и операцияыс лои весьшӧрӧ, кӧть эськӧ пиыс и ас кадӧ быттьӧ нуліс карас. Ӧні бедь отсӧгӧн тапъялыштӧ на керкаын, а ывлаӧ петкӧдны колӧ киӧдыс нин. Ывлаас вӧзйысьлӧ луннас куимысь-нёльысьӧдз. Кыдзи сӧмын оз дышӧд моньпусӧ помся пасьтӧдӧм-пӧрччӧдӧмыс? И ӧшинювса лабич вылас пукалӧмсӧ на колӧ кыйӧдны: беддьыс век нуӧдӧ-кыскӧ кытчӧкӧ. То суседъяс йӧрӧдз пыртӧма олӧма морттӧ, то мир туй вылӧдз пышйӧдӧма. Дерт, дзик кагакӧд моз ноксьыны кадыс некодлӧн абу жӧ: пиыс лун кост мысьт стӧрӧжалӧ, моньпуыс яслиын завхоз, быд здукӧ вермасны чукӧстны. Бӧръя кадас ёнджыкасӧ Анна ӧтнасӧн и олӧ. Стӧчджыка кӧ, пӧчукыскӧд. Гажтӧмысла ли, кодкӧдкӧ сёрнитны коланлунысла ли, лӧсьӧдіс тыдавтӧм вомъёртсӧ кольӧм воын. Иван локтіс удж вывсьыс и керкаас пыртӧдз на кыліс мамыслысь кодкӧдкӧ гораа сёрнитӧмсӧ. «Ӧдзӧсыс таса, выльӧн усьӧм небыд лымъя пос помыс кок туйтӧм. Кодкӧд нӧ тадзсӧ варгӧ?» — шензис том мужичӧй. А пырис да, мамыс аслас жырйын койка вылас пукалӧ, ӧти киӧн вом дорсӧ сайӧдӧмӧн зэв гылыда варовитӧ. А мӧд кинас ӧвтыштлӧ на: «Локтан ӧд? Но, лок, лок. Ме ӧшинь улын кута виччысьны. Да ӧдйӧджык, эн ылав бара. Парась Агниясӧ менӧ петкӧдлы. Нылыс пӧ локтӧма. Видзӧдлыны колӧ. Сійӧ пӧ апарация жӧ син пӧлас вӧчӧма». Иван ӧтилаӧ кыйкнитліс, мӧдлаӧ, но некод абу. Вӧлисти гӧгӧрвоис: мамыс вошласьӧ нин. Ачыс аскӧдыс сёрнитӧ. Со ӧд пӧрысьлуныд кутшӧм. А сідзсӧ ӧд, кор гортынӧсь ставӧн, кывйыс оз пышъявлы. Тыр вежӧрӧн юасяс-висьтасяс, велӧдыштас на ичмонь гозъятӧ.
Сэксянь пӧчуккӧд эз нин торъявлыны. Кодкӧд нӧ коллявны дзурс пемыд лун-войсӧ, кор орччӧн лов шы оз кыв? Кодлысь юасьыштны сиктса выльторъяссӧ, кодлы бӧрдыштны шог-дойнас юксигмоз?
Кор дыр висьӧм бӧрын кувсис верӧсыс, шуштӧм лои быдтор на вермысь-керысь Педӧр Степан Анналы кык вежӧса ыджыд короминаын. Узьтӧм войясӧ лыддьӧдлӧмӧн лимзалӧмысь, петтӧм нин синвасӧ пычкӧмысь, гашкӧ, и ваймисны синъясыс. А ӧд сюсьӧсь вӧліны. Кер пилитанінад примитчис да, он, небось, нинӧм сыысь дзеб. Баланс, «капрон», фанера, — ставсӧ торйӧдны ӧти видзӧдлас тырмыліс. Сісь пипутӧ лента вывсьыд ӧдйӧ и тшӧктас йӧткыштны, ачыс кӧть сулалӧ транспортёр помас. И вотчигӧн сыысь сюсьыс эз вӧв: мырпом-чӧдъя, тшака-пувъя наберушкаыд Анналӧн дасысь нин пӧрлӧма дозъяс-пестерас, а мукӧдлӧн и пыдӧсыс на абу бердлӧма. Либӧ со верӧсыскӧд кыбны ветлывлісны. Анна бӧжалӧминсяньыс бурджыка аддзис черисӧ яръюгыд биа «кӧза» дорын азьласа Сава Ӧльӧшысь. Индас вӧлі: «Тонӧ, тонӧ, кокора бердас! Сир кӧ-а. Сатшкы нін, сатшкы!» А верӧсыс пыж ӧтар боксьыс видзӧдӧ, оз казяв. «Бара на лэдзин», — мукӧддырйиыс чуткыштлас на бӧжалысь ань мужиксӧ. Мӧдыс дзӧрнясьыштас чужӧмтӧ сотысь югӧрыс водзас, а сэсся и мыжа моз йӧткыштас азьлас мӧдар помнас пыж нырсӧ: «Куръяас пыравлам. Дашкӧ, пӧдьпи сэні эм».
Ӧтлаын нэм джынтӧ олігӧн гозъя гӧгӧрвоисны ӧта-мӧдсӧ кыв джынсянь. Сы мында сьӧкыдлун вуджӧдлісны шӧрипельӧ юксьӧмӧн. Олӧм джынсӧ Ӧльӧш трактористаліс колхоз-совхозлы. Анна век кер дорын, то улыс, то вылыс складын. Челядьыс, Иванысь ӧтдор, нӧшта нёльӧнӧсь на, но некод орччӧн абуӧсь нин, ставныс разӧдчисны карӧ-юрсиктӧ. Найӧс быдтіг-велӧдігӧн мыйтакӧ майшасьӧмсӧ гозъя и тӧдлісны, мыйтакӧ уджӧдісны асьнысӧ! Анна тай дурпоп моз и бергаліс лесопункт да горт овмӧс костын: и нажӧвитчыны колӧ, и семьятӧ син улын кутны. Кытчӧдз аддзис тай, гортас ставыс на гӧгӧрбок дзим-дзурк вӧлі. Кӧть и пенсия вылӧ во дасысь унджык сайын петӧм бӧрын шуліс аслыс: «Эсся шабаш. Кыккирудз кута пукавны. Заслуженнӧя шойччыны. Мед ныв-пи эсся менӧ видзӧдасны». Видзнысӧ ӧтнаслы Иванлы мойвиис, сійӧ ӧтнас эз мун бокиӧ да. Оз лёка старайт. Да и сылӧн гӧтырпуыс, Анналӧн моньпуыс, коді колян гожӧмсянь нин олӧ кӧзяйка туйӧ, нинӧмӧн оз ӧтдорт. Мамӧс моз удӧ-вердӧ, пывсьӧдӧ и пасьтӧдӧ. Мыйлакӧ тай Иваныскӧд оз гижсьыны-а. Ӧнія том йӧзыд, гашкӧ, тадзи и гозйӧдчылӧны. Со тай шӧркодь нылыс Степан Анналӧн, Ира, тадзи жӧ кӧнкӧ ылі Вӧркутаас жыкруйтӧ. Верӧсӧн шуысьыс, мӧд ногӧн кӧ, сожительыс, шахтаын биа из перйӧ, ачыс автобусын кондукторалӧ. Мый-мый, а деньгатӧ мамыдлы оз жалитны. Да и волігъясас мыйсӧ сӧмын оз вайлыны! «Тарелкаа» телевизорыс да автомат-песласяныс налӧн жӧ. Жаль сӧмын, гежӧда тай артмылӧ волӧмныс. Гожӧм кежлас кӧ пышйыласны, и то бур. Таво тай кӧсйысисны жӧ деревняын отпускалыштны лунвылас мунтӧдз. Курортӧдз пӧ кӧть картупельтӧ мудйыны отсалам. И со лун-лун виччысьӧ карсаяссӧ пӧрысь мам. Кадысь кадӧ юасьӧ Иванлысь: «Эз на звӧнитлыны? Кор нӧ таладор туяс мӧдасны?» Пиыслӧн, оз дӧзмӧм ради, а шмонитігмоз петлывлӧ: «А тэ ачыд звӧнитлы. Менам телефонӧй оз босьт. Пӧчуктӧ тай асладнад вой и лун верман кыйны. Сы пыдди ӧтчыд кӧть нылыдкӧд ачыд сёрнитышт».
Смена бӧрас Иван телевизорводзса креслӧас и вугыртіс: кӧть и стӧрӧж, а мудзыд тай шедӧ. Садьмӧдіс сійӧс мамыслӧн ньӧжйӧник броткӧм шы: пӧчуксӧ бара видіс волытӧмсьыс. Вунӧдін пӧ дзикӧдз. Пӧдругаӧн пӧ шусян, а видлыны весиг он пыравлы. А сэсся мамыслӧн гӧлӧсыс гораммыштіс, небзьыштіс. Ӧні сійӧ думнас сёрнитіс нылыскӧд нин: «Ирук, мися, некутшӧм «Ерисон» ни «Симсон» оз кол меным. Аслам эм наысь бурджык. Со тэкӧд сёрнитам, да быттьӧ ӧдзӧс сайын сулалан. Пӧчуккӧд вой кӧть лун верма йитчылны. Нинӧм, мися, оз кол, асьныд локтанныд кӧ, медбур пӧдарки! — быттьӧ кывкӧрталіс олӧма ань да чӧв олыштӧм-кывзысьыштӧм бӧрын содтіс: — Да, пӧлинӧ, машинаад пуксьытӧдз меным татчӧ быть тринькнитлӧй. Стречайтам».
Мамыслысь ас кежысь сёрнисӧ кывзігӧн Иванлӧн гӧрддзасис горшыс. А ӧд водзті ставсӧ вуджӧдліс шмонь вылӧ.
