ПӦЧУК
— Этадзи мӧжган! А керкатыр семьянас нӧ кыдзи бергӧдчылін? Татшӧм нюжмасьӧмтӧ менам Сава Ӧльӧшӧй терпитны оз вермы. Лок нін, лок, кытчӧ эсся сибдін?
Педӧр Степан Анна талун асывсяньыс дӧзмис пӧчук вылас да пыр на ропкӧдчӧ. Во куим нин нинӧм оз аддзы. Кыдзкӧ зэв ӧдйӧ синтӧммис. Некутшӧм ӧчки эз отсав, да и операцияыс лоис весьшӧрӧ, кӧть эськӧ пиыс ас кадӧ быттьӧ нуліс карас. Бедь отсӧгӧн тапъялыштӧ на керкаын, а ывлаӧ петкӧдны колӧ киӧдыс. Вӧзйысьлӧ луннас куимысь-нёльысьӧдз. Дышӧдмӧн, кӧнкӧ, моньпуыслы помся пасьтӧдӧм-пӧрччӧдӧмысь. Ӧшинювса лабич вылас пукалӧмсӧ на колӧ кыйӧдны: беддьыс век нуӧдӧ-кыскӧ кытчӧкӧ. То суседъяс йӧрӧдз пыртӧма олӧма морттӧ, то миртуй вылӧдз пышйӧдӧма. Дерт, дзик кагакӧд моз ноксьыны кадыс некодлӧн абу жӧ: пиыс лун кост мысьт стӧрӧжалӧ, моньпуыс яслиын завхоз. Бӧръя кадас Анна ёнджыкасӧ ӧтнасӧн и олӧ. Стӧчджыка кӧ, пӧчукыскӧд.
Тыдавтӧм вомъёртсӧ лӧсьӧдіс кольӧм воын. Иван локтіс удж вылысь да керкаӧ пыртӧдз на кыліс мамыслысь кодкӧдкӧ гораа сёрнитӧмсӧ. «Ӧдзӧсыс таса, выльӧн усьӧм небыд лымъя поспомыс кок туйтӧм. Кодкӧд нӧ тадзсӧ варгӧ?» — шензис том мужичӧй. Пырис да, мамыс аслас жырйын койка вылас пукалӧ, зэв гылыда ӧти киӧн вом дорсӧ сайӧдӧмӧн варовитӧ. А мӧд кинас ӧвтыштлӧ на: «Локтан ӧд? Но, лок, лок. Ме ӧшинь улын кута виччысьны. Да ӧдйӧджык, эн ылав бара. Парась Агниясӧ менӧ петкӧдлы. Нылыс пӧ локтӧма. Видзӧдлыны колӧ. Сійӧ пӧ апарация жӧ син пӧлас вӧчӧма». Иван кыйкнитліс ӧтилаӧ, мӧдлаӧ, но некод эз вӧв. Вӧлисти гӧгӧрвоис: мамыс вошласьӧ. Ачыс аскӧдыс сёрнитӧ, кӧть эськӧ, кор гортынӧсь ставӧн, юасьӧ и висьтасьӧ, велӧдыштӧ на том гозъяӧс.
Кор дыр висьӧм бӧрын кувсис верӧсыс, шуштӧм лоис быдтор на вермысь-керысь Педӧр Степан Анналы кык вежӧса ыджыд короминаын. Узьтӧм войясын лыддьӧдлӧмӧн лимзалӧмысь, петтӧм нин синвасӧ пычкӧмысь, гашкӧ, и ваймисны синъясыс. А ӧд сюсьӧсь вӧліны. Кер пилитанінад примитчис да, он, небось, нинӧм сыысь дзеб. Баланс, «капрон», фанера — ставсӧ торйӧдіс ӧти видзӧдласӧн. Сісь пипутӧ лента вывсьыд ӧдйӧ и тшӧктыліс йӧткыштны, ачыс кӧть сулаліс транспортёр помын. И вотчигӧн вӧлі медсюсь. Мырпома-чӧдъя, тшака-пувъя наберушкаыд Анналӧн некымынысь пӧрлас пестерас, а мукӧдлӧн и пыдӧсыс на абу бердлӧма. Верӧсыскӧд кыбны ветлігӧн Анна бӧжаланінсянь бурджыка аддзис черисӧ яръюгыд биа «кӧза» дорын азьласа Сава Ӧльӧшысь. Индыліс: «Тонӧ, тонӧ, кокора бердас! Сир кӧ-а. Сатшкы нін, сатшкы!» А верӧсыс оз казяв. «Бара на лэдзин», — чуткыштліс мукӧддырйиыс верӧссӧ. Мӧдыс дзӧрнясьыштліс чужӧмсӧ сотысь югӧр водзын, мыжа моз йӧткыштліс азьлас мӧдар помнас пыж нырсӧ: «Куръяас пыраллам. Дашкӧ, пӧдьпи сэні эм».
Ӧтлаын нэм джын олігӧн гозъя гӧгӧрвоисны ӧта-мӧднысӧ кыв шутӧг. Ӧльӧш олӧм джынсӧ трактористаліс колхоз-совхозлы, Анна век вӧлі кер дорын. Быдтісны-велӧдісны челядьӧс. Иванысь кындзи ставныс разӧдчисны карӧ да юрсиктӧ. Кытчӧдз аддзис, гортас ставыс дзим-дзурк вӧлі. А аддзытӧгыд пиыс да моньыс асьсӧ видзӧны. Оз лёка. Моньыс нинӧмӧн оз ӧтдорт, мамӧс моз удӧ-вердӧ, пывсьӧдӧ и пасьтӧдӧ. Оз вунӧдны и мукӧд ныв-пи, торйӧн нин Воркутаса Ира, коді олӧ из шом перйыськӧд. Деньга мамлы оз жалитны да и воліганыс быдтор вайӧны. «Тасьтіа» телевизор да автомат-песласян налӧн жӧ. Сӧмын тай гежӧда волӧны. Таво кӧсйысисны жӧ волыны лунвылӧ мунтӧдз картупель мудйыны. Найӧс и виччысьӧ лун-лун пӧрысь мам. Кадысь кадӧ юасьӧ Иванлысь: «Эз на звӧнитлыны?» А пиыс шмонитігмоз шулӧ: «А тэ ачыд звӧнитлы. Менам телефонӧй оз босьт. Пӧчуктӧ тай асладӧн лун и вой кыян».
Смена бӧрын Иван телевизорводзса креслӧын и вугыртіс: кӧть и стӧрӧж, мудзыд шедӧ. Садьмӧдіс мамыслӧн броткӧм. Бара видіс волытӧмысь пӧчуксӧ. Вунӧдін пӧ дзикӧдз. Пӧдругаӧн шусян, а видлыны весиг он пыравлы. Вочасӧн гӧлӧсыс гораммис. Орчча жырсянь бура кыліс: «Ирук, мися, некутшӧм «Ерисон» ни «Симсон» оз кол меным. Аслам эм наысь бурджык. Со тэкӧд сёрнитам да быттьӧ ӧдзӧс сайын сулалан. Пӧчуккӧд вой кӧть лун верма йитчылны. Нинӧм, мися оз кол, асьныд, локтанныд кӧ, медбур пӧдарки! Да, пӧлинӧ, машинаад пуксьытӧдз меным быть тринькнитлӧй. Стречайтам».
Мамыслысь ас кежысь сёрнисӧ кывзігӧн Иванлӧн гӧрддзасис горшыс. А ӧд водзті ставсӧ вуджӧдліс шмонь вылӧ.
