ӦБРАЗ

— Мылышты, Мезӧсӧй, мылышты... — кымынӧдысь нин вомгорулас артмис Павеллӧн.

И кӧть ачыс тырвыйӧ эз на гӧгӧрво коркӧ важӧн нин тӧдмавлӧмсӧ, сійӧ уси тӧд вылас буретш ӧні, служба дырйи. Киысь киӧ ветлӧмысла вижӧдӧм да сылӧссьӧм нин «Войвыв кодзулыс» сюрис котельнӧй жыр идралігӧн. Пач сайын, пес видзанінын, ӧти чукӧрын вӧліны быдсяма газет-журнал да важ небӧгъяс. Тыдалӧ, вайлӧмаӧсь ломзьӧдчыны, сюмӧдысла дыш петавны да. Тшай шоналігкості, пелькӧдчӧм-мыськасьӧмсьыс шедӧдӧм мудзсӧ веськӧдігмоз, Павел пуксьыштіс еджыдӧдз ниртӧм лабичас, восьтіс киас медводз веськалӧм журналсӧ. Шӧрвыйӧнас кымын син улас усисны Юшковлӧн кывбуръяс. На пиысь ӧти сидзис юрас да лунтыр визъяліс сэні. А сэсся и аскинас, гортас быдлунъя ноксӧ бергӧдігӧн, пӧрысь мамыслысь уджсӧ вӧчигӧн, сира кампет моз някляліс: «Мылышты, Мезӧсӧй...» Коркӧ эськӧ пырмунігмоз кывліс, мый важӧн комияс Енмыслы тадзи кевмысьлӧмаӧсь. «Господи, помилуй» сяма лоӧ, но эз сідзи вӧрзьӧд вежӧртасыс, кыдзи небыдик шуанногыс. Кутшӧмкӧ мелілун да шоныд сӧдзтысисны кывъяссьыс, и тайӧ дженьыдик кевмысьӧмсьыс быттьӧ кокниджык лолі сьӧлӧм вылас. И со ӧні, Ыджыд Айлӧн да Ен Мамлӧн ӧбразъяс вылӧ видзӧдігӧн, ладан дуксьыс гудыртчыштӧм юрас бара локтісны сибыд кывъясыс. Эз йитчыны найӧ вичкоын нэмӧвӧйся сьыланногкӧд, важ славянскӧй вылын ливкйӧдлӧмкӧд. Комиӧн шуӧмыс, мед кӧть и эз жӧ тырвыйӧ вежӧртсьы, вӧлі матынджык. Да ӧд, веськыда кӧ, кырлӧс вывсянь лыддьӧдлӧмсӧ ӧдвакӧ жӧ кодкӧ гӧгӧрвоис тані. Сьылӧны и сьылӧны, мылаа тай артмӧ-а.

Котельнӧйын, кӧні Павел лыддьысис ыджыднас, сыысь ӧтдор ломтысисны нӧшта кыкӧн, Петыр Иван Ӧньӧ да Габов Вань. Томуловыдлы мый, сідз-тадз помаласны сменасӧ, син сайӧд пыдди пыртыштасны заппес, чышкыштасны и — данньӧ. А Дороть Миш пилӧн абу велавсьӧма путкылясьны бусын-няйтын. Локтӧмсяньыс пыркӧдалас вой кежлӧ нар вылас вольсавлан эжӧд да юрлӧс, гӧгӧрбок босьталас бус, меститас ӧтилаӧ-мӧдлаӧ эновтӧм тшай юан дозмук, уджалан кӧлуй — лӧм, ведра, пӧим бак. Ставыс мед вӧлі эз кӧ гортын моз, то морт ногӧн нин. Весиг цехса нывъяслысь корис гоз-мӧд дзоридз дась гырничнас — «Зарни ус», «Мокрӧй Ванька», герань да мый да. Меститіс югыдджыкинӧ, рытнас тані жӧ мастеритӧм джаджъясӧ. А кактуссӧ пуктіс веськыда пызан шӧрас да ӧлӧдіс Ӧньӧӧс и Ваньӧс, онӧ пӧ лысьтӧй вӧрӧдны татысь. Быдмӧгыс пӧ оз радейт, кор сійӧс летӧны. А мед эскӧданаджык вӧлі, содтіс кыськӧ кывлӧмтор: сійӧ пӧ виӧ сынӧдсьыс став лёксӧ. Тшӧтш и кусӧдлытӧм телевизорсьыд да гусьӧн ломтан из шомсьыд пеж югӧръяссӧ. Тайӧс шуӧмӧн Павел быттьӧ кыскыштіс ылӧсас уджалысь другъясӧс ӧтпырйӧ кыкторйысь. Ӧти-кӧ, мый войбыд кино видзӧдӧмӧн найӧ вунӧдлӧны пач йывсьыс, а мӧд-кӧ, из шомӧн жарсӧ кыпӧдігӧн тӧдӧмӧн сотӧны колосникъяс. Кӧсйисны кӧть эз, но Ӧньӧ-Ваньӧлы ковмис пуксьыны усьпаньвыв. Ӧтиыс вит тӧлысь на и кочегаралӧ, а мӧдыс во сайӧ — видлы вензьыны Михайловичыдкӧд. Тадзи пыдди пуктӧмӧн шыасьӧны сы дорӧ оз сӧмын цехса, кодъяскӧд ӧтлаын на восьтісны вый вӧчан заводсӧ, но и сиктса. Тӧдӧны ӧд: кывъяснас оз шыблась, шонъянӧй батьысӧ, Дороть Мишас, мунӧма. Сійӧс тай, колхозса вӧвлӧм предӧс, «Именем закона» нимӧн и тӧдісны. Ноко пӧ, вӧчӧй тайӧстӧ-тайӧс, онӧ кӧ — именем закона... Сэки, Павеллӧн челядьдырйи на, колхозыс нималіс Коми пасьта, шашаритӧмӧн кутіс районлысь гӧрд знамя. Весиг ВДНХ-ӧ ветлісны.

Вочасӧн уль руа, тшын-буса котельнӧй пӧрис буриник шойччан пельӧсӧ. Мастер кӧ сёрмыштас заводсӧ восьтӧмӧн, нывбабаяс виччысьнысӧ татчӧ пырӧны. И пажун дырйи, асъя йӧв лэдзӧм бӧрын, оз брезгуйтны еджыд халатъяснаныс ниртны телевизорводзса лабичсӧ. Ӧти сайын и сиктсьыс став выльторсӧ пожналӧны: коді кулӧма, коді гӧтрасьӧма-юксьӧма — быдторйӧдз воласны. А ӧтчыд чуткисны: тэнад келляын пӧ, Михайлович, медся коланаыс оз тырмы. Кӧть ӧти ӧбразтор по пельӧсад ӧшӧдін, мамыдлысь корин да. Вичкоӧ тай ветлан жӧ, да и ва ваялысь Санюкным ректысьӧм бӧрас эськӧ эз дзик пыр уйкнит татысь. Асьныс дэльӧдана нюмъялӧны. Пес кыскалысь мужикуловӧс Павел куритчан пешны эз лэдзлы, тонӧ пӧ ывлаас та вылӧ пуклӧсыс и пом шыблаланыс. Келля кӧ, мед, сідзкӧ, келля кодь и лоӧ. А ӧбразтортӧ мамыс сетас. Со тай кыдзи кутіс вашъявны, кор пиыс вичкоӧ ӧтчыд кежавлӧм бӧрын эз мӧд кольны ни ӧти служба.

...Кузь ризіа батюшко тшынӧдіс еджыд стенъяссянь дзоргысь вежаясӧс, паськӧдіс кольмӧдыштан русӧ вичкоын сулалысьяс вылӧ. Ӧні «Верую...» ӧтув сьыласны, сэсся коді кӧсйӧ, висьтасяс-даръясяс. Кӧть и эз век ӧтмоза мунлы службаыс, но Павел ылӧсаліс нин, мый кутас водзӧ вӧчсьыны юргысь колаас. Тӧдіс и орччӧн сулалысьяссӧ, копрасьысь-юрбитысьяссӧ. Векджык ӧти и сійӧ жӧ йӧз, кызвыныс нывбаба. Олӧмаяс пӧвстын и томъяс. Талун тай ӧтнас ачыс и эм мужичӧйыс.

Тонӧ кырлӧскӧд орччӧнмоз пыр на сьӧд чышъяна Густа. Сылӧн верӧсыс кольӧм во кувсис ракысь, чепӧлыш кодь куим челядьӧс колис. Павел водзын копрасьӧ Нина суседкаыс. Енкыв лыддьӧ нинӧм абусьыс джагӧдчӧм жӧник-пиыс кузя. Тані жӧ метеоын уджалысь Игнатова Аннушка, физика велӧдысь Вера Степановна, пельшӧр Катя... Кодлыкӧ и нелямыныс на абу. Ветымынсӧ некод на эз тырт, а быдӧнлӧн нин аслас шог, воштӧм, кевмӧм. Пернапассӧ чӧвталӧны да сэтшӧм лача тыдалӧ жугыль чужӧмъяс вылас! Кӧть эськӧ, веськыда кӧ шуны, кутшӧм ускӧттьӧ мед эз вуджны, Енмыд ӧдвакӧ нин отсалас чеччыны гусьыд. Тайӧ мӧвпыс Павеллы воліс жӧ, но сійӧ мукӧд моз кывсӧ песны эз кӧсйы, со пӧ, вӧчнысӧ гортаныс нинӧм да, кадсӧ лотны волывлӧны. Аслас сьӧлӧм бердас ыджыд дой, да вочасӧн тай и аслыс кокньӧдтор кутіс шедны татчӧ пыравлігъясас.

А тайӧ нӧ Саньӧ али мый? Висьтасьысьяс дорын, висьтасьны жӧ кӧсйӧ али мый? Кыдзи нӧ сійӧ висьтасяс, сёрнитӧм да? Батюшкоыс ӧд и роч на, да кӧть и коми, ӧти нога «авӧ-авӧтӧ» ӧдвакӧ эськӧ гӧгӧрвоис. Но Павел эз нин медводдзаысь сійӧс казяв вичкосьыс. Сӧмын тай веськодьпырысь бергӧдчыліс, кӧть и ӧтлаын уджалӧны. Мужичӧйӧс пӧдтіс аслас шог, и синводзса вежа ӧбразъяссьыс да ас кындзиыс сэки быттьӧ некод эз вӧв.

Саньӧ васӧ во-мӧд кыскалӧ. Кор совхоз фермалӧн тіль керйысь лэптылӧм цехын бара вӧчисны ремонт, ӧти сайын сэтчӧ вайӧдісны и ва провод. Но ӧдйӧ вӧчӧмнад ваыс сійӧ жӧ тӧвнас и кынмис. Ковмис важ ногыс кыскасьны сикт шӧрын сулалысь водобашняысь. Тӧвнас флягаяса доддьӧн, гожӧмнас ыджыд лемень бака телегаӧн. Йӧвтӧ ӧд быть примит, мед кӧть и киссьӧм совхозас резйӧдтӧмыс колис сӧмын кык карта. Юрсиктӧдз асыв-рыт новлӧдлӧмнад, кыдз шуласны, гачтӧ ворссян. А ва да пӧсь ру кӧ эм, этшаник лысьтӧм-чукӧртӧмтӧ водзӧ на позьӧ лэдзны тані. Мӧд ногыс джын выйсӧ и нӧк-рысьсӧ юрсиктас и иналасны. Васӧ ваявны чукӧстісны Немӧй Саньӧӧс. Мамыс коркӧ тані жӧ уджавліс, да нывсӧ эз ков велӧдны доддясьны-лэдзасьнытӧ.

Саньӧ ар-мӧдӧн и ыджыд, кӧкъямысӧд классӧдзыс ӧтлаын на велӧдчисны. Кыкысь кымын эськӧ мамыс нуліс кывтӧм-сёрниттӧм быдтассӧ карӧ, но сэні ас коддьӧмъясыскӧд велӧдчӧмыс, тыдалӧ, эз артмы. Бӧр босьтлісны ас школаӧ, сӧмын арлыд сертиыс ичӧтджык классӧ нин. Павел ӧкмысӧдас эз мун, пырис ГПТУ-ӧ, сантехникӧн кӧсйис лоны да. Сэсянь сійӧс дыр сэсся эз аддзывлы. Пырмунігмоз кывсьыліс, мый петӧма жӧ школасьыс, конюкалысь мамыслы отсасьӧ. Аслыс ӧд абу жӧ любӧ лоны челядь пӧвстын еджыд раканад, да и учительяссӧ, кӧнкӧ, эз кӧсйы сьӧктӧдны. Саньӧкӧд найӧ торйӧн на велӧдчӧмнас ноксьывлісны, кӧть и урокъяс вылас сійӧ пукаліс мукӧд моз помсянь помӧдз да велӧдысьлӧн вом сертиыс зілис гӧгӧрвоны быд кыв. Тшӧтшъяясыслӧн дзерӧдӧмыс, буди, и эз ло терпитмӧныс. А вӧвъяс дорад мый? Сэні некод оз серавлы школаын моз. И чибукъяслы, кӧнкӧ, везитіс жӧ, мый налӧн выль конюкыс оз мукӧд моз горзы-матькы да ӧвтчы швунькйысь ньӧрйӧн.

Сулалігас Павел эз-эз дай син бӧжнас кыйкнитліс шуйгаладор ӧшиньлань. Сё мокасьт, кыдзи вермас вежсьыны мортыд, пасьтасяс-вӧччас кӧ! Ывлаас март, чорыда на камнитлӧ, а вичколӧн кык ыджыд вежӧсын сынӧдыс онялӧмӧн онялӧ. Выя борда шоныдсӧ кык кӧрт пачысь ӧтдор нӧшта на содтӧны сэні и тані ломзьысь сисьяс да лампадаяс. Став юрбитысьыс вылыс кышӧдтӧмӧсь. Саньӧ сӧмын ас кыӧм свитера жӧ, пидзӧс горулӧдзыс сьӧд юбкаа, кокньыдик сапожкиа. Бӧрсяньыс зэв на и лӧсьыд статя. Кокньыдик кӧсынка увсянь лэччысь кыз кӧсаыс муртса оз во лайкыд коскӧдзыс. А бергӧдчыштлас, да сэтшӧм джуджыдӧсь синъясыс, вӧйны позьӧ. Нелямын сайӧ нин, а чужӧмас ни ӧти чукыр на. Со тэныд и конюк Саньӧ, со тэныд и утъялӧм гын сапӧга, куйӧдӧсь халата Немӧй. Ыззьӧм вира мужичӧйлӧн гильзьывліс кыткӧ морӧс увтіыс: «Ок эськӧ татшӧмтӧ!» — но Павел пыр жӧ ӧвтыштіс грека мӧвпъяссӧ. Вичкоын он жӧ урсась...

Збыльвылӧ кӧ, мужик вирыд Павелын ворсіс на. Сы мында во нин эсійӧ, рыжӧйыскӧд, торйӧдчӧмлы, а усьлас тӧд вылас да... Оз эськӧ кӧсйы маті берегӧ сибӧдны коркӧ вӧвлӧмасӧ, а вӧтас уськӧдчылӧ на. Ӧні Полинаыс карын ли юрсиктын, оз весиг тӧд. Ныв-пиыс, Печораӧ кыкнанныс мунісны-овмӧдчисны да, оз жӧ нинӧм висьтавлыны звӧнитліганыс. Налы, буракӧ, пӧсь ни кӧдзыд жӧ нин татшӧм мамсьыд. Дерт, мамнас кӧ позьӧ шуны. Ӧтиыслы вӧлі куим, мӧдыслы вит, кор дзикӧдз юсьӧм Полинаӧс ковмис лэччӧдны карса наркодиспансерӧ. Павел чайтіс, мый сайкалас-бурдас да ставыс на ладмас. А сійӧ сэні нювсьыны кутӧма кутшӧмкӧ вӧвлӧм зэккӧд да петӧм бӧртиыс сы ордӧ и кольччис. Мужичӧй некыдз эз кӧсйы эскыны, мый сылӧн авъя дзоридзыс, Полинушкаыс, кодкӧд гӧг сюрӧснас и сьӧлӧмнас йитчывлісны некор торъявлытӧм вылӧ, вежас сійӧс мӧдӧн. Ӧтчыд, ӧтлаасьтӧдзныс на, вольпасьын куйлігӧн мича Поля, педучилищеса студентка, сідзи и шуис: «Тэ менам идеал, тэысь, кыдзи райса яблӧгысь, некор ог пӧтлы». Карад тай велалӧма кывнад мавтны. Медводдза нёль восӧ збыльысь олісны шог ни печаль. Но радейтӧмысла садьсӧ воштӧм Павел эз казяв, кыдзи пӧлыс вочасӧн кутіс вӧйны ас кокнас жӧ и корсьӧм зыбучӧ. Садиксьыс, кӧні воспитателяліс, воліс вой шӧр гӧгӧрыс, нывсӧ сы пыдди сэтысь вайліс суседкаыс. То репетиция, то нимлун, то ещӧ мыйкӧ — век сюрис помка. А сэсся ветлыны мӧдіс и войковъясӧн. Сэки кынӧма нин вӧлі пинас. А вайис да, нӧшта нин быттьӧ мыніс чеп йылысь. Кымынкӧ узьтӧм вой и колляліс Павел нёньӧдтӧм бӧрдысь кага дорын! Мамыслӧн тӧдлытӧг и воис пиыс детсадйӧдзыс.

Кыкӧн нывсӧ босьтӧмӧн, нюкыртчӧм да другӧн пӧрысьмӧм Павел ветліс на карӧдзыс, корсис зэкнас нӧйтӧм да вӧтлӧм нин гӧтырсӧ, но сійӧ быттьӧ некодӧс нин тӧдны эз кӧсйы. Нывка дорас весиг эз матыстчывлы. Кӧрт туй вокзал дорын аддзысисны, но пратьӧсь сыла юрсиа, пыкталӧм чужӧма Поляыс сӧмын нуза-наза мыйкӧ нурбыльтіс да вошис автобус виччысьысьяс пӧвстӧ. Кывсьыліс, пӧдвалъясын пӧ олӧ...

Ок и сьӧкыда сэки висьмыліс Дороть Миш пи! Ныж пурт моз пилитіс-вундіс дойыс инас ӧшйывтӧм сьӧлӧмсӧ. Сы дыра нин торйӧдчӧмыслы, а и ӧні на, мамыс дорын олігӧн, уджӧ юрнас вӧйӧмӧн, син водзас тшӧкыда сувтлӧ мича рыжӧйыс. «Бӧр кӧ локтас, прӧстита али ог бара?» — юавліс ассьыс Павел. И вочавидзнысӧ эз куж. Да и эз тӧд, ловъя-ӧ нин кӧнкӧ вӧвлӧм гӧтырыс. Сиктса аньяс эськӧ унаӧн синмалісны ӧтка пӧрнӧй мужичӧйӧс, торйӧн нин йӧзтӧм улич вылын воигӧн. Орчча керкаысь Дуся весиг босьтчыліс волывлыны гортӧдзыс, быттьӧ мамыслы отсасигмоз. Но Павеллӧн доя пӧртйын пусьысь, вурысъяссӧ бурдӧдысь сьӧлӧмыс некод дорӧ эз катовтӧд. Ӧтлаын уджалысь аньяс сылысь вийсьӧм-мырсьӧмсӧ казявтӧг эз овны. Кӧть и уджӧ сунӧм мужикын нинӧм эз вӧв крукыштанторйыс, ӧтчыд, пажун дырйи сылӧн «келляын» кыв песігмоз, кодкӧ и шняпкис: «Тэныд, Михайлович, абу-ӧ пӧра гӧтрасьны? Бӧрйы миян пӧвстысь любӧйӧс, вый пиын кутан туплясьны. Эн видзӧд, кодкӧ кӧ пиньтӧм либӧ вӧсни кока, немӧй либӧ коймӧдысь дӧва. Кужам на меліавны этатшӧм молодечтӧ!» Саньӧ сэки васӧ вӧлі вайӧма да сулаліс ӧдзӧс дорын, видзӧдіс таргысь-баргысьяслӧн вомъяс вылӧ, зілис гӧгӧрвоны, мыйла тадзсӧ ваксьӧны.

Нинӧм эз вочавидз Павел, пач уськӧдчис гудравны да эз и тӧдлы Сандралысь вошӧмсӧ. Эз сыӧдз вӧв, медся вӧсни сӧнсӧ кор дзенӧбтісны кока туисъясыд. Бабаяс эз жӧ казявлыны, кыдзи петігмозыс мышнас пӧдлаліс ӧдзӧссӧ синвасӧ чышкалысь Саньӧ.

* * *

Кор дзикӧдз руз-пазмуніс совхоз, вый вӧчан завод воліс тупкан выйӧдз жӧ. Сӧмын ас овмӧсъяссьыд чукӧртӧм йӧвнад он пет. Донтӧм донсьыд примитӧны да, оз на унаӧн тай и сдайтны, бурджык, скӧтсӧ вердасны. Аттьӧ мастерлы, сюсь нывбабаыд кужӧма сёрнитчыны орчча овмӧсысь директорыскӧд, коді быд ногыс зілис кутны скӧтлысь юр лыд, мукӧд моз гусьӧн и явӧ эз таргайт эмбурсӧ, техникасӧ да му-видзсӧ. Районса чиновникъяслысь кывзысьтӧг, ӧтувъя собранньӧ чукӧртӧмӧн сійӧ вӧзйис: «Некутшӧм пайяс вылӧ эмбурнымӧс огӧ юкӧй. Котыртам колхоз, кутшӧм тай вӧлі водзті. Эскӧда, сувтам кок йылӧ». Выль колхоз и босьтіс ас борд улас важиник, но дась оборудованиеа заводсӧ. Сэсся гоз-мӧд фермер на аддзисны места вылын йӧв иналӧмысь выгӧдатӧ. Ас вӧчӧм выйысь налы позис дорны «ловъя» сьӧм, а эз донтӧм донысь инавны йӧвсӧ 80 верстсайса МТС-ӧ.

Сусед-веськӧдлысь збыльысь вӧлӧма водзӧ видзӧдысь мортӧн. Гожӧмнас заптӧдіс бура уна турун да силос. Веж луд вылысь пырӧм скӧтлӧн рӧмидзтаныс и нурыс лоис лясни тыр. Водзті кӧ, ас совхоз дырйи, бӧръясьыс йӧвсӧ трактор вайліс 3–4 флягаӧн, ӧні лысьтаныс кутіс воны асыв-рыт, машина кузов тыр. Матысса сикт-грездысь лавкаясын мӧдісны вӧзйыны эз сӧмын ас вый, но и сыр, шомйӧв, рысь. Лэччӧдлісны чӧскыд вӧлӧгасӧ ярманга вылӧ юрсиктӧ да весиг карӧ. Ӧти кывйӧн, завод эз сувт, эз киссьы, кыдзи тайӧ артмис сиктса сы ыджда овмӧскӧд. Цехса аньяс ни кочегаръяс эз воштыны уджнысӧ. Водзӧ вылӧ кӧ воштас сійӧс, то сӧмын ӧти морт — ва ваялысь. Таво лым сылӧм бӧрын пӧ локтасны медалӧм буритчысьяс, лоӧ ас скважина. Оз нин ковмы кольӧм нэмын моз кыскасьны вӧлӧн.

Некодлы делӧ эз вӧв, уна-ӧ коліс ваыс заводса пыдӧстӧм пельсаясас, уна-ӧ пакталӧ котельнӧйсянь пӧсь ру лэдзигас. Лунтыр тай гежмаліс башняӧдз да бӧр южмӧм туйсӧ Саньӧлӧн пегана Каркоыс. Ньӧжмыдика, юрсӧ лэдзӧмӧн тапиктӧ сійӧ, карса лавкаысь неважӧн ньӧбӧм сийӧса, седелькиа, выльысла еджыд на шлеяа. Уличвывса чӧвсӧ торкӧ сӧмын бакъясын валӧн солькъясьӧм, додь вожлӧн дзуртӧм да кӧзяйкаыслӧн «Алло! Алло!» кадысь кадӧ ӧлӧдӧм. Карко эськӧ сідз нин тӧдӧ, мый колӧ сувтыштлыны туй вуджанінын, видзчысьны машинаясысь, ордйӧдны ӧти и сійӧ жӧ гуранъяссӧ, но пельсӧ век чошкӧдлӧ кӧзяйкасӧ кылігӧн.

Гожӧмнас кӧ вайӧм васӧ котельнӧйса чанӧ лэдзисны ӧшинь пырыс нюжӧдӧм шлангӧн, тӧвнас кильчӧ помсьыс пыртлісны асьныс кочегаръяс нин. Векджык вайысьыскӧд кыкӧн и кыскалӧны сьӧкыд дозмукъяссӧ котёл бокӧдзыс. Ӧтиыслы колӧ шуйга кинас кутчысьны вугъяс, мӧдыслы веськыднас. Медым мунны ӧтарӧ-мӧдарӧ лётйысьтӧг, прӧст кинас кодныскӧ мыджсьӧ орччаыслӧн пельпомас. Код тӧдас, кыдзи пыртлысисны Ӧньӧ да Ваньӧ, но Павел тай пыр тадзи-а. И ӧні сылы усис дум вылас, кыдзи коркӧ сійӧ нем виччысьтӧг инмӧдчыліс Саньӧлӧн морӧсӧ. Уль руа шоныдінад пыртлысигӧн Сандра пӧсяліс, разис лӧз халатыслысь да сы улын фуфайкаыслысь вылі кизьяссӧ. Павел сэтшӧм ӧдйӧ нетшыштіс пӧсь яй вылас веськалӧм кисӧ, быттьӧ биа ӧгыр сотыштіс. Вир-яй кузялаыс визнитіс коркӧ важӧн нин, томдырйися кодьыс, быттьӧ медводдзаысь на тӧдмалӧм би кинь. Кӧкъямысӧд класслӧн колльӧдчан рытӧ пӧттӧдз йӧктӧм бӧрын ныв-зон ворсісны «сулеяысь». Куш дозсӧ Пашка бергӧдіс мый вынсьыс, да сулея юрыс сувтігас индіс бӧръя партаса кузь Аля вылӧ. Первойысьтӧ ныв вом дорад ляскысьлӧмсьыд весиг бергӧдчис юрыс. Ӧти окыштчӧмысь.

Ӧні сӧмын муртса кежлӧ жӧ вочаасьлісны видзӧдласъяснаныс Саньӧкӧд, кыкнанныслы эз ло лӧсьыд сійӧ здуксӧ казьтылӧмысь. Саньӧ пыр жӧ вештіс смоль сьӧд синъяссӧ. Шыльыд бандзибъясас петкӧдчис кисьмӧм ӧмидз рӧм. Кӧть сэки, инмӧдчылігас, Павел петкӧдліс, быттьӧ нинӧм эз и ло. Горӧдыштіс на: «Эстчӧ, эстчӧ колӧ пуктыны, мед став бидоныс тӧрӧ!» Тӧдіс эськӧ, мый нывбаба сылысь оз кыв, но индыны некоднан киыс эз вӧв прӧст — ӧтиыс вугйын, мӧдыс Саньӧлӧн пельпом вылын. И мыйла буретш тайӧ люкасьлӧмыс локтіс син водзас ӧні, вичкоын сулалігӧн?

Служба матыстчис помлань. Батюшко лыддис проповедь, мавталіс-бласлӧвитіс. Вичкоысь петігӧн Павел нӧшта ӧтчыд бергӧдчыліс царскӧй пырталань, чӧвтіс пернапас да кӧсйис нин воськовтны сьӧкыд кӧрт ӧдзӧс сайӧ, но тӧдлытӧг бара на синнас крукасис тӧдса мыгӧрӧ. Саньӧ, юрсӧ копыртӧмӧн, сулаліс дзик на выль, ыджыдсьыс-ыджыд Вежа Пантелеймонлӧн ӧбраз водзын. Козьнавліс сійӧс приходлы карса кутшӧмкӧ художник. Вайӧм бӧрас вичкоыс быттьӧ нӧшта на югдіс-ловзис. Сы водзын юрсӧ копыртӧмӧн пыр сулавліс кодкӧ да кодкӧ. Эз любуйтчы — кевмысис. Ӧнтай на пидзӧс вылас сувтӧмӧн юрбитіс арлыдсӧ вунӧдӧм пӧч. Служба пансьытӧдз вель унаӧн жӧ инмӧдчылісны ӧбразас. «Этша ӧмӧй вичкоас мукӧд вежаыс? Мыйла тадзисӧ эскӧны му вылас коркӧ овлӧм да юрбитанторйӧ пӧртӧм том мортыслы?» — юасис ассьыс Павел. «Святой целитель Пантелеймоне, моли Бога о нас...» — ӧні тшӧкыда юргывлӧ кырлӧс, и унаӧн синва сорӧн дӧжналӧны тайӧ кывъяссӧ.

Мамыс общинаас абу бӧръя морт да тӧдӧ, кыдзи воис выль ӧбразыс налы. Коркӧ пырмунігмоз висьтавліс, серпасасьысьыскӧд батюшконым пӧ ӧтлаын велӧдчылӧма. Сэсся на пӧ и сылӧн тані, сиктас, рӧдвуж эм. Со и шуӧма козьнавны вичкоыслы ассьыс ӧти удж. Художникыс водзті волігъясас пыр вӧлӧма ӧчкиа, а ӧбразсӧ помалігӧн сійӧс шыбитӧма нин. Вына, вына пӧ Пантелейыд, быд висьӧмысь отсалӧ, таргис мамыс. Сӧмын пӧ колӧ кужны корны сылысь, мед Ен могысьӧн кисӧ нюжӧдас. Павел сэки эз пукты пыдди тайӧ кывъяссӧ. А ӧні вежӧртіс: «Да Саньӧыс ӧд бурдӧдан вын корӧ ӧбразыслысь! Ок эськӧ, сьӧлӧм дойтӧ кӧ мукӧд висьӧм моз сійӧ босьтіс! Лун и вой кевмысьӧмысь ог мудзлы. Морӧс бердын век кута новлӧдлыны вежаыслысь ӧбликсӧ».

Асъя служба помасьӧм йылысь юӧртіс неважӧн на ӧшӧдӧм выль кӧлӧкӧл. «Дінь-донь, дінь-дінь-донь», — клёнгис газ баллонысь вӧчӧм жыннянӧ том послушник. «Тёп-тёп-тёп», — содтіс мича гор дорӧ ассьыс лӧниник шыяссӧ вичко вевтсянь чепӧсйӧм войтва.

«Тив-чив, чив-чив-тив», — нимкодясисны лун сьӧмӧснас шаньмӧм ывланас варов пышкайяс. Радліс ичмонь моз яндысьысь, но пӧсь нин ловшыа шонділы и Павел.

— Тулысыд тай босьтӧ ассьыс, — гортланьыс восьлалігмоз апаліс сійӧ кыпыд сынӧдсӧ. — Да, выльысь эськӧ панны олӧмӧс, и мед сійӧ вӧлі юр весьтын талунъя енэж кодьыс кымӧртӧм. Мед некутшӧм дой ни висьӧм эз кӧвъясь.

Но сэк жӧ и вомаліс асьсӧ. «Дороть Миш Павел кодь няргысьыд Енмыдлӧн сойборд улад тшӧт ни лыд. Быдӧн ас ногыс нёрпалӧ, виччысьӧ вылісянь отсӧг. Но отсӧгыд ачыс оз лэччы-лок, кӧть мыйдыра виччысь вом паськӧдӧмӧн. Колӧ и аслыд тшӧтш тышкасьны лёкыскӧд, кутны ас вылад лача!.. А мӧд ногыс сӧмын корысялӧм и артмӧ», — быттьӧ трибуна вывсянь артмис виччысьтӧм кывкӧртӧд.

Кокъясыс, гортас пыдди, асьныс кежӧдісны вичко чурк йылӧ. Джуджыд-джуджыд кыркӧтшсянь ылӧдз-ылӧдз тыдалӧ ставыс: лӧня руньгысь Эжвалӧн кузь вомыныс, мӧдлапӧвса помтӧм-дортӧм вӧр, куръябокса бадьсялӧм нин оль. Мича жӧ нин места бӧрйылӧмаӧсь вичколы важ йӧзыс! Еджыд юсь моз кыпӧдчӧ сійӧ му-ва весьтас, и сылӧн бордъяс улын лӧнь, кокни, кыпыд.

Вель дыр лои сулалӧм-любуйтчӧмыс. Ӧні гортас лэччигмоз пыралас уджаланінас, видзӧдлас, кыдзи-мый, а сэсся пажун бӧрас позяс и горт гӧгӧрас мыйкӧ вӧчны. Тадзсӧ овлывлӧ мукӧддырйи и войяснас, кор быттьӧ эськӧ и абу сылӧн сменаыс, а волӧ видзӧдлыны котельнӧйӧ, ставыс-ӧ ладнӧ. Кывкутысьыс ӧд сійӧ. Томуловыд дыр оз мӧжгыны, шойччан лунад ёна ломтыны оз ков да, ӧдйӧ шутёвтасны пивоасьны.

Ломтысян жыръяс пырӧмӧн Павел джӧм сувтіс. Гӧгӧрбок быттьӧ тӧдчымӧн югдӧма, и сынӧдыс быттьӧ мӧд жӧ. И аддзис кактускӧд орччӧн ичӧтик, зарни ӧкӧлыша ӧбразтор. Сэтшӧм, кутшӧм тай вичкоас вӧлі. Ловъя рӧмъясӧн лӧсталӧ, и ачыс Пантелеймоныс ловъя. Шань синъяссьыс позис лыддьыны: «Кевмысь да эскы! Ме тэкӧд».

— Кытысь нӧ тайӧ, коді вайис? — бергӧдчис шензьысь мужичӧй пач ломтысь Ӧньӧлань, коді чӧла сулаліс коколюка вылӧ мыджсьӧмӧн.

— Немӧй Саньӧ неважӧн на пыравліс. Мыйкӧ ӧвтчис-ӧвтчис, увӧ-авӧкайтіс. Эг и тӧдлы, кольӧма тай... Кывзы, Михайлович, а ӧні и миянлы тшӧтш тшӧктан пернапасасьны, «алилуйя» сьывны? — друг шӧпкӧмӧдз чинтіс гӧлӧссӧ том кочегар.

— Тшӧктӧм али мый колӧ? — нюмсорӧн воча артмис Павеллӧн. — «Мылышты, Мезӧсӧй, мылышты» тшӧкыдджыка шуав дай, ачыс кутас петны сьӧлӧмсьыд. И ставыс тэнад артмас! Эскы да кевмысь. Да сӧмын бур вылӧ кут лача...

Бӧръя кывъяссӧ югдӧм чужӧма Павел шуис здукӧн югдӧм жырйысь ывлаӧ петігмоз нин. Вылі-вылісянь, енкӧласянь лэччисны жӧ сы юр вылӧ му пуксьӧмсяньыс шонтысьыслӧн лышкыд югӧръяс...