ПИ МӦДӦДЧӦ АРМИЯӦ
Видзӧда ӧтчыд. Менам пиукӧй ёртъясыскӧд мач чужъялӧ. Зэв зіля уджалӧны. Абу дивӧ, думайта, мачыд зилькнитас кодлыськӧ ӧшиньсӧ да и шнёпкысяс шыд тыра тасьтіас.
— Коля! — чукӧсті форточка пыр. Пырис, пошиктӧ, пӧсялӧма: ворснытӧ, вӧлӧм, абу жӧ кокни. Мися, мачтӧ чужъялӧмнад мортӧдзыд он на во — мыйсюрӧ вӧчны колӧ кужны. А пиӧй витӧд классын нин велӧдчӧ, а гугӧн жель эз на бергӧдлы. Да мый и вӧчнысӧ? Кургам-олам райцентрын, коммунальнӧй керкаын, пес ни ва оз ков вайны. Став скӧтыс — ӧти кань.
— Мый, тятьӧ?
— Мыссьы, пӧсялӧмыд тай...
Сульк-сольк — гӧтов.
— Сійӧн и корин?
— Быд лун со лымъялӧ, а ӧшинь ув чышкыны нинӧмӧн. Мися, гашкӧ, вевъялан кӧ, гӧлик росла ветлан...
Пи чӧв оліс, мӧвпаліс, буракӧ.
— Быдман — армияӧ ковмас мунны. Салдатлы ставсӧ колӧ кужны вӧчны, тэ мый сямман? Мач чужъявны?
— А ме ракетчикӧн лоа! Сэні некутшӧм гӧлик оз ков!
— Гӧликыд и сэні ковмас, — ышловзи ме. Пи эскытӧма видзӧдліс ме вылӧ, но гӧлик росъясыдла ветліс. Ми вӧчим сыкӧд некымын гӧлик, шыбитім ӧтар-мӧдар посводзьясӧ суседъяслы, дай аслыным на вичмис.
Гӧликӧн, дерт, делӧыс эз помась. Мӧд шойччан лунӧ ме асывсяньыс тӧждысьӧмпырысь броткышті:
— Зыр пу чегӧма, ӧшинь улысь нинӧмӧн лым зыртыштны. Труд нӧшта велӧданныд. Зыр вӧчны он кужӧ. Ракетчикъяс!
— Коді оз куж?!
Чӧв олыштім. Ме ышловзи:
— А мыйысь эськӧ и вӧчнысӧ? Фанера торйыс эськӧ и эм, но пуыс ӧд вӧрын! Ветлыны ковмас, корсьны, керавны, увйыны, кырссьыны, косьтыны, стружитны, шыльӧдны-мольӧдны — ой-ой-ой... А лӧсалӧмӧн кӧ вӧчны, важся моз, пипуысь — эн нин и сёрнит: тэа-меалы тӧлысь ковмас уджавны. Кыдзи тэ думайтан, пиук, ковмас оз ракетчиклы зырйыс?
— А турӧбъяс бӧрад вермас ковмыны!
— Но вот и вӧч зырсӧ.
— Тэ, тятьӧ, кӧсъян менӧ мӧдӧдны армияас зырйӧн да гӧликӧн? Гашкӧ, ковмас нӧшта и вольпась босьтны да?
Ме нюмъёвті: мися, уджав, сійӧс тӧд.
Кад мунӧ. Пи помаліс квайтӧд класс, унатор нин кужӧ вӧчны, весиг чер пу.
А ӧтчыд, сизимӧд классын нин вӧлі велӧдчӧ, ёнакодь шензьӧдіс менӧ:
— Тять, а тэ блиндаж кужан вӧчны?
— Блиндаж? А мыйла тэныд сійӧ ковмис?
— «Зарницаӧн» кӧсъям ворсны.
Ме весиг рад лои:
— Военнӧй ворсӧмъяс? Отсыштны ковмас! А кужа ог вӧчны — весьшӧрӧ юасян. Война дырйиыд, пиукӧй, не татшӧмторъяс на ковмыліс вӧчны...
— Сӧмын колӧ стрӧитны вӧрӧ, гусяинӧ, мед некутшӧм боксянь эз тыдав и некод та йылысь эз тӧд, — гӧгрӧстіс синъяссӧ Коля. — Сэні миян, «катыдсаяслӧн», штаб лоӧ.
— Штаб кӧ и штаб, меным кутшӧм делӧ...
Протеза кокӧн вӧрті келавны абу зэв кокни, но мыйсӧ он вӧч пи вӧснаыд!
Корсим гусяин. Вежон чӧж быд рыт ноксим штабса войтыркӧд. Зэв зіля уджалісны, нинӧм ог шу. Сералӧны, абу быттьӧ прамӧй йӧз, а неыджыд пуястӧ котӧрӧн ваялӧны. Мукӧдъяс упкӧны-кодйысьӧны, а ми пикӧд стрӧитчам.
Вӧчим ӧд блиндажтӧ! Эг, дерт, куим накатаӧс, а прӧстӧйиникӧс, ичӧтикӧс, но сэтшӧмӧс, мый бур понтӧг он аддзы, кӧть блиндаж вывтіыс мунан. Том йӧз менӧ весиг качайтісны, серамӧс и синваӧс петкӧдісны. Ме ӧти вой блиндажас и узи, ёнакодь мудзсьӧма вӧлі да.
«Зарница» заводитчис велӧдчан во помассьӧм бӧрын.
Пи быд рыт пӧся висьтавліс, кыдз косясьӧны «катыдсаяс» да «кывтыдсаяс». «Кывтыдсаяслӧн пӧ весиг блиндажныс абу, а вӧчӧмаӧсь лыскысь чом. Лун-мӧд мысти, «катыдсаяс» аддзӧмаӧсь штабсӧ азимут серти да пасьвартӧмаӧсь. Пленӧ сюрӧма ӧти «генерал». «Генералыд» бӧрддзӧма вӧлі: лэдзӧй пӧ менӧ гортӧ, бабӧ шогсьыны пондас, вой шӧрӧдз пӧ пленас видзанныд да. Та бӧрын лэдзасны, но дыркодь эльтасны: «Коньӧрӧ да мортӧ, бабыд корис гортӧ!»
— «Кывтыдсаяслӧн» разведкаыс тӧдӧ жӧ, кутшӧм азимут серти колӧ корсьны миянсьыным штабсӧ, — ӧзъяна синъясӧн видзӧдіс менам пиукӧй. — Эскан он, тятьӧ, разведчикъясыс кыкысь нин прӧйдитісны веськыда штаб вывтіным, но эз аддзыны. А сэсся ми, дерт, кыкнаннысӧ босьтім пленӧ.
Пи зэв бура помаліс дасӧд класс и неважӧн муніс армияӧ. Кыдзи-мый служитӧ, ог на тӧд, но тӧда: некӧн оз матайтчы, кужӧ кутны киас зыр и чер, лэбын и коса, стамеска и струж. А ӧружиетӧ кутны метӧг велӧдасны...
