| КОМИ РЕСПУБЛИКАСА ОЛАНПОДУВ | КОМИ РЕСПУБЛИКАСА КОНСТИТУЦИЯ |
| Коми Республикаса Медвылыс Сӧвет, | Коми Республикаса Верховнӧй Сӧвет, |
| вояс чӧжӧн артмӧм канлун видзӧмын республика мутасын олысь войтырлысь кӧсйӧм тӧдчӧдӧмӧн, | историческӧя артмӧм государственность видзӧмын Коми Республикаса йӧзлысь вӧлясӧ петкӧдлӧмӧн, |
| ас гражданалӧн тыр-бур олӧм вӧсна кывкутӧмӧн, | ас гражданалӧн бур олӧм да дзоридзалӧм вӧсна кыв кутӧмӧн, |
| мортлысь инӧдъяс да вӧля, граждана костын мир да ӧтсӧгласа олӧм, бурӧ да веськыдлунӧ эскӧм ёнмӧдӧмӧн, | мортлысь правояс да вӧля, граждана костын мир да ӧтувъялун, бурӧ да веськыдлунӧ эскӧм ёнмӧдӧмӧн, |
| сійӧс пыдди пуктӧмӧн, мый Коми Республикаын олысь йӧз лоӧ Российскӧй Федерацияса уна национальностя войтырлӧн торйӧдны позьтӧм юкӧнӧн, | |
| Россияса канмулысь ӧтувъялунсӧ видзны зільӧмӧн, | Российскӧй государстволысь ӧтувъялунсӧ кольны зільӧмӧн, |
| вынсьӧдӧ Коми Республикалысь Оланподув. | примитӧ Коми Республикалысь Конституция. |
| І ЮКӦД. | 1 ЮКӦН |
| 1 юрпас. ОЛАНПОДУВ ТЭЧАСЛӦН МЫДЖӦДЪЯС | 1 ГЛАВА. КОНСТИТУЦИЯ ТЭЧАСЛӦН ПОДУВЪЯС |
| 1 статья | 1 статья |
| Коми Республика (канму) Россия Федерациялӧн ӧткодь инӧда субъект. | Коми Республика — Российскӧй Федерацияын демократическӧй правӧвӧй государство. |
| 2 статья | 2 статья |
| Коми Республикалысь асшӧрлунсӧ да государственнӧй властьсӧ кутӧны сылӧн уна национальностя йӧз. | |
| Войтыр ассьыс власьтсӧ збыльмӧдӧ веськыда, а сідзжӧ канму власьт органъяс да меставывса асвеськӧдлан органъяс пыр. | Коми Республикаса войтыр асьныс збыльмӧдӧны ассьыныс властьсӧ веськыда, а сідзжӧ государственнӧй органъяс да ас кежся веськӧдлан органъяс пыр. |
| Войтырлысь медвылысса власьтсӧ веськыда петкӧдлӧны референдум да ас вӧляысь бӧрйысьӧмъяс. | Йӧзлысь медвылысса властьсӧ веськыда петкӧдлысьясӧн лоӧны Коми Республикаса референдум да бӧрйысьӧмъяс. Референдум вылын примитӧм решениеяс оз ков некӧн вынсьӧдны, найӧс колӧ быть пӧртны олӧмӧ Коми Республика пасьта. |
| Коми Республикалӧн Конституция серти индӧм бӧрйысьӧмъяс нуӧдсьӧны некодӧс дзескӧдтӧг, быдӧнлы ӧткодь правояс сетӧмӧн, веськыда да гусьӧн гӧлӧсуйтӧмӧн. | |
| 3 статья | 3 статья |
| Коми Республика котыртӧмыс да сылӧн нимыс йитчӧма сылӧн мутасын коми войтырлӧн нэмӧвӧйся олӧмкӧд. | Коми войтыр — Коми Республика государственностьлӧн подув. Государстволысь политикасӧ веськӧдӧма сы вылӧ, медым видзны да сӧвмӧдны коми войтырлысь кыв, культура да оланног международнӧй нормаяс да принципъяс серти, кодъяс инмӧны кӧреннӧй войтырлы. |
| Коми Республика сетӧ тыр позянлун видзны да сӧвмӧдны коми войтырлысь да республикаын олысь мукӧд войтырлысь кыв, традиционнӧй культура да оланног Россия Федерацияса Оланподув, федеральнӧй оланпастэчас, Коми Республикаса оланпастэчас, а сідзжӧ ставӧн пыдди пуктана юрподувъяс да войтыркостса инӧдлысь да Россия Федерациялӧн войтыркостса сёрнитчӧмъяслысь нормаяс тӧд вылын кутӧмӧн. | |
| 4 статья | 4 статья |
| Морт, сылӧн инӧдъяс да вӧля – меддонаторйыс. Мортлысь да гражданинлысь инӧдъяссӧ да вӧлясӧ ладмӧдӧ, вынсьӧдӧ да дорйӧ Россия Федерация. Мортлысь да гражданинлысь инӧдъяссӧ да вӧлясӧ пыдди пуктӧм, збыльмӧдӧм да дорйӧм – Коми Республикалӧн мог. | Морт, сылӧн правояс да вӧля лоӧны меддонаторйӧн. Государстволӧн мог — пыдди пуктыны, збыльмӧдны да дорйыны быд мортлысь правояссӧ да вӧлясӧ. |
| 5 статья | 5 статья |
| Коми Республикалӧн государственнӧй асшӧрлуныс паськалӧ ставнас сылӧн территория вылӧ. | |
| Коми Республика ас мутасын тырвыйӧ кутӧ канму власьт Россия Федерациялӧн веськӧдланторъяс кузя да Россия Федерациялӧн да Россия Федерацияса субъектъяслӧн ӧтувъя веськӧдланторъяс кузя уджмогъясысь ӧтдор, кодъясӧс пыртӧма Россия Федерациялы веськӧдлӧм улӧ. | Коми Республика аслас му вылын кутӧ став властьсӧ, сійӧ полномочиеясысь ӧтдор, кодъясӧс сетӧма Российскӧй Федерациялы. |
| 6 статья | 6 статья |
| Коми Республикаын позяна политика, экономика да идеология юкӧнын унапӧлӧслун, унаютыралӧм. | Коми Республикаын позяна политическӧй, экономическӧй да идеологическӧй унапӧлӧслун, уна партиялӧн удж. |
| Некутшӧм идеология оз вермы лоны урчитӧма канмусаӧн либӧ ставлы инманаӧн. | Некутшӧм идеология оз вермы лоны государственнӧйӧн либӧ бытьӧн. |
| Ӧтйӧза котыръяс ӧткодьӧсь оланпас водзын. | Общественнӧй котыръяс ӧткодьӧсь закон водзын. |
| Оз позь лӧсьӧдны да уджавны сэтшӧм общественнӧй котыръяслы, кодъяс зільӧны мырдӧн вежны конституционнӧй стройлысь подувъяссӧ, торкны Коми Республикалысь да Российскӧй Федерациялысь ӧтувъялунсӧ, государстволысь безопасностьсӧ, кӧсйӧны лӧсьӧдны вооружитчӧм котыръяс, пӧльтны социальнӧй, расӧвӧй, национальнӧй да енлы эскысьяс костын вен. | |
| 7 статья | 7 статья |
| Коми Республикалӧн веськӧдланторъяс кузя Коми Республикаса Оланподувлӧн эм медвылыс юридическӧй вын, пӧртсьӧ олӧмӧ веськыда да вына Коми Республика пасьтала. Коми Республикаын вынсьӧдӧм оланпасъяс да мукӧд инӧда акт оз вермыны мунны паныд Коми Республикаса Оланподувлы. | Коми Республикаса Конституциялӧн — медвылысса юридическӧй вын, сійӧ пӧртсьӧ олӧмӧ веськыда да уджалӧ Коми Республика пасьтала. Законъяс да мукӧд правӧвӧй актъяс, кодъясӧс примитӧны Коми Республикаын, оз вермыны сувтны паныд Коми Республикалӧн Конституциялы. |
| Коми Республикалӧн канму власьт органъяслы, меставывса асвеськӧдлан органъяслы, чина йӧзлы, гражданалы да налӧн котыръяслы быть колӧ пыдди пуктыны Коми Республикаса Оланподув да Коми Республикаса оланпасъяс. | Коми Республикалӧн государственнӧй власть органъяслы, ас веськӧдлан органъяслы, должностя йӧзлы гражданалы да налӧн котыръяслы быть колӧ збыльмӧдны Коми Республикалысь Конституция да Коми Республикалысь законъяс. |
| Коми Республикаса канму власьт органъяслы асланыс уджын колӧ кутны тӧд вылын Коми Республикалысь историческӧй да национальнӧй аслыспӧлӧслун. | |
| Коми Республикаса Оланподув да Коми Республикаса оланпасъяс вынсялӧны найӧс официальнӧя йӧзӧдӧм бӧрын. Коми Республикаса инӧда быд нормативнӧй акт, коді йитчӧма мортлӧн да гражданинлӧн инӧдъяскӧд, вӧлякӧд да могъяскӧд, вынсялӧ официальнӧя йӧзӧдӧмсянь дас лунысь оз водзджык. | Коми Республикалысь законъяс быть колӧ официальнӧя йӧзӧдны. Йӧзӧдтӧм законъяс олӧмӧ оз пӧртсьыны. Коми Республикалӧн став мукӧд сикас нормативнӧй да правӧвӧй актъяс, кодъяс торкӧны мортлысь да гражданинлысь правояс, вӧля да могъяс, оз вермыны пӧртсьыны олӧмӧ, абу кӧ найӧс официальнӧя йӧзӧдӧма ставлы тӧдмасьӧм могысь. |
| 8 статья | 8 статья |
| Коми Республикаын канму власьт збыльмӧдсьӧ оланпас пыртысь, олӧмӧ пӧртысь да ёрд власьт вылӧ юкӧм подув вылын. | Коми Республикаын государственнӧй власть юксьӧ законодательнӧй, исполнительнӧй да судебнӧй вылӧ да пӧртсьӧ олӧмӧ на подув вылын. |
| Коми Республикаын канму власьт пӧртӧны олӧмӧ Коми Республикаса Каналан Сӧвет, Коми Республикаса Юралысь, Коми Республикаса Веськӧдлан котыр да Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьтлӧн мукӧд орган, Коми Республикаса Оланподув Ёрд да мирӧвӧй ёрдысьяс. | Коми Республикаын государственнӧй власть кутӧны Коми Республикаса Государственнӧй Сӧвет, Коми Республикаса Юралысь да Коми Республикаса Конституционнӧй Суд, а сідзжӧ сэтшӧм суд органъяс, кодъясӧс лӧсьӧдӧма Российскӧй Федерацияса Конституция серти. |
| Коми Республикаса канму власьт органъяс тайӧ Оланподулӧн да оланпастэчасӧн урчитӧм тыр инӧд серти уджалӧны ас кежысь. | Коми Республикалӧн государственнӧй власть органъяс уджалӧны ас кежысь, сідзи, кыдзи урчитӧма тайӧ Конституцияӧн да законъясӧн. |
| 9 статья | 9 статья |
| Коми Республикаын пыдди пуктӧны да сетӧны тыр позянлун меставывса асвеськӧдлӧмлы. | Коми Республикаын пыдди пуктыссьӧ йӧзлӧн ас кежся веськӧдлӧм. Сэтчӧ, мый инмӧ ас кежся веськӧдлӧмлы, некод оз суитчы. |
| Коми Республикаын меставывса асвеськӧдлӧм лоӧ войтырӧн ассьыс власьт збыльмӧдан ногӧн, коді оланпастэчасӧн урчитӧмтор серти сетӧ позянлун олысьяслы ас кежысь да ас кыв кутӧмӧн пӧртны олӧмӧ аслыныс да (либӧ) меставывса органъяс пыр меставывса тӧдчанлуна юалӧмъяс, олысьяслысь кӧсйӧмъяс, историческӧй да меставывса мукӧд традиция тӧд вылын кутӧмӧн. | Коми Республикаын ас кежся веськӧдлӧмыс лоӧ гражданалысь вӧлясӧ веськыда олӧмӧ пӧртан туйӧн да сетӧ позянлун войтырлы аслыныс решитны сэтшӧм вопросъяс, кодъяс инмӧны сӧмын налы, да та дырйи кутны тӧд вылын историческӧй да мукӧд традицияяс. |
| Коми Республикаса граждана пӧртӧны олӧмӧ ас кежас веськӧдлӧмсӧ гӧлӧсуйтӧмӧн, бӧрйысьӧмӧн, собраниеяс (скодъяс) вылын да мукӧд ногӧн, мый лӧсялӧ законлы. | |
| Меставывса асвеськӧдлӧм аслас уджмогъясын асшӧрлуна. | Ас кежся веськӧдлан бӧрйӧм органъяс да наӧн индӧм йӧз уджалӧны ас кежысь закон серти да гражданалысь вӧлясӧ тӧд вылын кутӧмӧн. Ас кежся веськӧдлан органъяслӧн закон серти нуӧдан уджӧ оз позь суитчыны некодлы. |
| Меставывса асвеськӧдлан органъяс оз пырны Коми Республикаса канму власьт органъяслӧн тэчасӧ. | Ас кежся веськӧдлан органъяслы вермӧны сетны кутшӧмсюрӧ государственнӧй полномочиеяс да найӧс збыльмӧдӧм могысь колана материальнӧй средствояс да сьӧм. Сетӧм полномочиеяс збыльмӧдӧм бӧрся видзӧдӧны лӧсялана государственнӧй органъяс. |
| 10 статья | 10 статья |
| Коми Республикаын дорйӧны мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля. | Коми Республикаса гражданство сетӧны да бӧр босьтӧны Коми Республикаса закон серти, гражданствоыс лоӧ ставлы ӧткодь, кӧть мый могысь сійӧс босьтӧма. |
| Коми Республикаса быд гражданин федеральнӧй закон серти ӧттшӧтш Российскӧй Федерацияса гражданин. | |
| 11 статья | 11 статья |
| Коми Республикалысь социальнӧй да экономическӧй политика веськӧдӧма быд мортлӧн тыр-бура олӧм да ас вӧляысь сӧвмӧм вылӧ. | Коми Республикалысь социальнӧй да экономическӧй политика веськӧдӧма сы вылӧ, медым тыр-бура оліс да ас вӧляысь сӧвмис быд морт. |
| 12 статья | 12 статья |
| Коми Республикаын ӧтмоза дорйӧны аспом, канму, муниципальнӧй да мукӧд сикас эмбур. | Коми Республикаын ӧткодя позяна да дорйыссьӧ аспом, государственнӧй, муниципальнӧй да мукӧд сикас эмбур. |
| 13 статья | 13 статья |
| Муӧн, ваӧн, вӧрӧн да ывласа мукӧд озырлунӧн Коми Республикаын вӧдитчӧны да найӧс видзӧны республика мутасын олысь войтырлӧн олан да уджалан подув пыдди. | Муӧн, ваӧн, вӧрӧн да природалӧн мукӧд сикас озырлунӧн Коми Республикаын вӧдитчӧны да найӧс видзӧны кыдзи Коми Республикаса войтырлысь олан да уджалан подув. |
| Му да вӧр-васа мукӧд озырлун вермас лоны аспом, канму, муниципальнӧй да мукӧд сикас эмбурӧн Россия Федерацияса да Коми Республикаса оланпасъясӧн индӧм ног да корӧмъяс серти. | Му да природалӧн мукӧд сикас озырлун вермасны лоны аспомӧн, государственнӧйӧн, муниципальнӧйӧн да мукӧд сикасӧн, сетӧма кӧ найӧс сідз, кыдзи тшӧктӧны Коми Республикаса законъяс. |
| 14 статья | 14 статья |
| Оланподувлӧн тайӧ юрпасса шуӧмъясыс лоӧны Коми Республикаса оланподув тэчаслы мыджӧдӧн, найӧс позьӧ вежлавны сӧмын тайӧ Оланподулӧн урчитӧм ногӧн. | Конституциялӧн тайӧ главасьыс мӧвпъясыс лоӧны конституционнӧй тэчаслы подулӧн да найӧс позьӧ вежлавны сӧмын сідз, кыдзи урчитӧма Конституцияас. |
| Тайӧ Оланподувса некутшӧм мукӧд шуӧм оз вермы мунны Коми Республикаса оланподув тэчас мыджӧдъяслы паныд. | Тайӧ Конституциялӧн некутшӧм мукӧд положение оз вермы паныд сувтны Коми Республикаса конституционнӧй тэчас подувъяслы. |
| 2 юрпас. МОРТЛӦН ДА ГРАЖДАНИНЛӦН МЕДШӦР ИНӦДЪЯС, ВӦЛЯ ДА МОГЪЯС | 2 ГЛАВА. МОРТЛӦН ДА ГРАЖДАНИНЛӦН МЕДШӦР ПРАВОЯС, ВӦЛЯ ДА МОГЪЯС |
| 15 статья | 15 статья |
| Коми Республикаын мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля дорйӧны ставӧн пыдди пуктана юрподувъяс да войтыркостса инӧдлӧн нормаяс серти, Россия Федерацияса Оланподув серти, инӧдъяссӧ да вӧлясӧ тшӧтш зумыдмӧдӧма тайӧ Оланподулӧн. | Коми Республикаын пыдди пуктӧны да видзӧны мортлысь да гражданинлысь правояс да вӧля, кодъясӧс сетӧма ставӧн примитӧм международнӧй праволӧн принципъяс да нормаяс, Российскӧй Федерацияса Конституция серти, а сідзжӧ вынсьӧдӧма тайӧ Конституциянас. |
| Мортлӧн медшӧр инӧдъяс да вӧля сыысь торйӧдны позьтӧмӧсь, найӧ эмӧсь быдӧнлӧн чужӧмсяньыс. | Мортлысь медшӧр правояссӧ да вӧлясӧ оз позь мырддьыны, найӧ быдӧнлӧн эмӧсь чужӧмсяньыс. |
| Инӧдъяс да вӧля олӧмӧ пӧртігӧн мортлы да гражданинлы оз позь торкны мукӧдлысь инӧдъяссӧ да вӧлясӧ, сэк жӧ тайӧ оз мезды мортӧс ассьыс могъяссӧ олӧмӧ пӧртӧмысь. | Торъя мортлысь правояс да вӧля олӧмӧ пӧртігӧн оз позь торкны мукӧд йӧзлысь правояссӧ да вӧлясӧ, да та дырйи тайӧ мортыс оз мездыссьы аслас могъясысь. |
| 16 статья | 16 статья |
| Мортлӧн да гражданинлӧн инӧдъяс да вӧля пыр вынаӧсь. На серти лӧсьӧдӧны оланпасъяслысь вежӧртас, сюрӧс, найӧс олӧмӧ пӧртанног, оланпас пыртысь да олӧмӧ пӧртысь власьтлысь, меставывса асвеськӧдлӧмлысь удж, найӧс могмӧдӧ ёрд. | Мортлӧн да гражданинлӧн правояс да вӧля веськыда пӧртсьӧны олӧмӧ. Найӧ урчитӧны законъяслысь вежӧртас, сюрӧс, олӧмӧ пӧртӧм, законодательнӧй да исполнительнӧй властьлысь, ас кежся веськӧдлӧмлысь удж да дорйысьӧны правосудиеӧн. |
| 17 статья | 17 статья |
| Оланпас да ёрд водзын ставӧн ӧткодьӧсь. | Ставӧн ӧткодьӧсь закон да суд водзын. |
| Канму сетӧ ӧткодь инӧдъяс да вӧля мортлы да гражданинлы, айловлы кӧть эньловлы, сылӧн раса, войтырсикас, кыв, рӧд, озырлун да чин, оланін, видзӧдлас, енлы эскӧм, ӧтйӧза котыръясӧ пырӧм, а сідзжӧ мукӧдтор вылӧ видзӧдтӧг. Гражданалысь инӧдъяссӧ некыдзи оз позь дзескӧдны налӧн социальнӧй, расӧвӧй, войтырсикас торъялӧм серти, кыв либӧ енлы эскӧм серти. | Государство сетӧ ӧткодь правояс да вӧля мортлы да гражданинлы, мужичӧйлы и нывбабалы, кӧть кутшӧм сылӧн раса, национальность, кыв, рӧд, озырлун да должность, оланін, видзӧдлас, эскӧ кӧть оз енлы, пырӧ-ӧ общественнӧй котыръясӧ, а сідзжӧ мукӧдтор вылӧ видзӧдтӧг. Оз позь некыдзи дзескӧдны гражданалысь правояссӧ налӧн социальнӧй, расӧвӧй, национальнӧй торъялӧм, кыв либӧ енлы эскӧм серти. |
| Мужичӧйлӧн да нывбабалӧн инӧдъясыс да вӧляыс, найӧс збыльмӧдан позянлуныс ӧткодьӧсь. | Мужичӧйлӧн да нывбабалӧн правоясыс да вӧляыс, найӧс олӧмӧ пӧртӧм вылӧ позянлунъясыс ӧткодьӧсь. |
| 18 статья | 18 статья |
| Коми Республикаса Оланподулын медшӧр инӧдъяс да вӧля лыддьӧдлӧмсӧ оз ков гӧгӧрвоны кыдзи мортлысь да гражданинлысь ставӧн пыдди пуктана мукӧд инӧд да вӧля киритӧм либӧ омӧльтӧм. | Коми Республикаса Конституцияын медшӧр правояс да вӧля лыддьӧдлӧмсӧ оз ков гӧгӧрвоны кыдзи мортлысь да гражданинлысь ставӧн пыдди пуктана мукӧд правояс да вӧля бырӧдӧм либӧ чинтӧм. |
| Коми Республикаын оз позь лэдзны мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля киритысь либӧ омӧльтысь оланпасъяс. | Коми Республикаын оз позь лэдзны законъяс, кодъяс бырӧдӧны либӧ чинтӧны мортлысь да гражданинлысь правояс да вӧля. |
| Мортлысь да гражданинлысь инӧдъяссӧ да вӧлясӧ вермӧ дзескӧдны федеральнӧй оланпас сӧмын сы выйӧдз, мыйта колӧ дорйыны оланподув тэчаслысь мыджӧдъяссӧ, мукӧд йӧзлысь мывкыдлунсӧ, дзоньвидзалунсӧ, инӧдъяссӧ да оланпасӧн урчитӧм кӧсйӧмъяссӧ, могмӧдны канму дорйӧм да ӧпастӧмлун. | Мортлысь да гражданинлысь правояс да вӧля позьӧ дзескӧдны законӧн сӧмын сы выйӧдз, мыйта тайӧ колӧ, медым дорйыны конституционнӧй тэчаслысь подувъяс, мукӧд йӧзлысь мывкыдлунсӧ, дзоньвидзалунсӧ, правояссӧ да законнӧй интересъяссӧ, видзны государстволысь оборона да безопасность. |
| 19 статья | 19 статья |
| Быд гражданин вермӧ ачыс тырвыйӧ збыльмӧдны ассьыс инӧдъяс да могъяс 18 арӧссянь. | Коми Республикаса гражданин вермас ачыс тырвыйӧ збыльмӧдны ассьыс правояс да могъяс 18 арӧссянь. |
| 20 статья | 20 статья |
| Суйӧрсайса граждана, гражданствотӧм йӧз вӧдитчӧны инӧдъясӧн да збыльмӧдӧны ассьыныс могъяссӧ Коми Республикаын олысь Россия Федерацияса граждана моз жӧ, оланпасӧн либӧ войтыркостса сёрнитчӧмӧн урчитӧмаысь ӧтдор. | Иностраннӧй граждана, гражданствотӧм йӧз да найӧ, кодъяслӧн абу Коми Республикаса гражданство, пӧльзуйтчӧны правоясӧн да збыльмӧдӧны ассьыныс могъяссӧ Коми Республикаса граждана моз жӧ, сійӧ случайясысь ӧтдор, кодъясӧс урчитӧма законӧн либӧ международнӧй договорӧн. |
| 21 статья | 21 статья |
| Быдӧнлӧн эм олӧм вылӧ инӧд. | Быдӧнлӧн эм право овны. |
| Ёрдӧн шуӧм серти мортлысь лов босьтӧмсӧ, сійӧс водзӧ вылӧ дзикӧдз кириттӧдз, федеральнӧй оланпас вермӧ индыны кыдзи медся чорыд мыждӧм, вӧчӧма кӧ олӧмлы паныд торъя ыджыд лёктор, та дырйи мыждана мортлӧн эм инӧд сылысь делӧсӧ ёрдын присяжнӧй заседательясӧн видлалӧм вылӧ. | Смертнӧй казнь сійӧс бырӧдтӧдз вермӧ индыссьыны федеральнӧй законӧн кыдзи медся чорыд мыждан мера, кор вӧчӧма олӧмлы паныд торъя сьӧкыд преступление, та дырйи мыждӧм мортлы сетсьӧ право, мед видлалісны сылысь делӧсӧ судын присяжнӧй заседательяс дырйи. |
| 22 статья | 22 статья |
| Мортлысь бур нимсӧ видзӧ канму. Нинӧм оз вермы лоны сійӧс омӧльтан подулӧн. | Мортлысь бур нимсӧ видзӧ государство. Нинӧм оз вермы лоны сійӧс омӧльтан помкаӧн. |
| Некодӧс оз позь пытайтны, нартитны, увтыртны сылысь мортлунсӧ, вӧчны сылы лёктор либӧ накажитны. Некод вылын оз позь вӧчавны медицинскӧй, туялан либӧ мукӧд сикас опыт мортлӧн кӧсйытӧг. | Некодӧс оз позь нӧйтны, нартитны, мыждыны, мукӧд сикас лёктор вӧчны, мый омӧльтӧ мортлысь бур нимсӧ. Ас окотатӧгыс некод вылын оз позь вӧчавны медицинскӧй, научнӧй да мукӧд сикас опыт. |
| 23 статья | 23 статья |
| Быдӧнлӧн эм вӧля да сійӧс вӧрзьӧдтӧмлун вылӧ инӧд. | Быдӧнлӧн эм вӧля вылӧ право, да мортӧс некод оз вермы вӧрзьӧдны. |
| Арестуйтны, стража улӧ босьтны да стража улын видзны позьӧ сӧмын суд решение серти. Судӧн решиттӧдз оз позь кутны мортӧс 48 часысь дырджык. | |
| 24 статья | 24 статья |
| Быд мортлӧн эм ас олӧм вӧрзьӧдтӧмлун вылӧ, аслас да аскотырлысь гусятор видзӧм вылӧ, ассьыс бур нимсӧ да мортлунсӧ дорйӧм вылӧ инӧд. | Быдӧнлӧн эм право сы вылӧ, медым некод эз сюйсьы сылӧн олӧмӧ, гусяторъясӧ, медым дорйыны ассьыс бур ним да морт ним. |
| Быдӧнлӧн эм инӧд видзны йӧзасьӧмысь письмӧасьӧм, телепон сёрни, пошта, телеграп пыр да мукӧд юӧр. Тайӧ инӧдсӧ позьӧ дзескӧдны сӧмын ёрдлӧн шуӧм серти. | Быдӧнлӧн эм право, медым эз йӧзась письмӧасьӧм, телефон пыр сёрни, пошта, телеграф пыр сетӧм да мукӧд сикас юӧр. Тайӧ правояссӧ позьӧ чинтыны сӧмын судлӧн шуӧм серти. |
| 25 статья | 25 статья |
| Оз позь чукӧртны, видзны, паськӧдны мортлӧн ас олӧм йылысь юӧръяс да вӧдитчыны наӧн сылысь юасьтӧг. | Мортлӧн кӧсйытӧг оз позь чукӧртны, видзны, вӧдитчыны да паськӧдны сы олӧм йылысь юӧръяс. |
| Канму власьт органъяс да меставывса асвеськӧдлан органъяс, чина йӧз быть сетӧны позянлун быдӧнлы тӧдмасьны сылысь инӧдъяс да вӧля веськыда вӧрзьӧдан кабалаӧн да материалӧн, оланпасын кӧ мӧдтор абу пасйӧма. | Государственнӧй власть органъяслы да ас кежся веськӧдлан органъяслы, должностя йӧзлы быть колӧ сетны позянлун быдӧнлы тӧдмасьны документъясӧн да материалӧн, кодъяс веськыда вӧрзьӧдӧны сылысь правояс да вӧля, мӧдтор кӧ абу индӧма законӧн. |
| 26 статья | 26 статья |
| Мортлысь оланінсӧ оз позь вӧрзьӧдны. Некодлӧн абу инӧд пырны оланінӧ сэні олысьяслӧн кӧсйытӧг, абу кӧ урчитӧма федеральнӧй оланпасӧн либӧ подулалӧма ёрд шуӧмӧн. | Оз позь вӧрзьӧдны оланін. Некодлы оз позь пырны оланінӧ сэні олысьяслӧн кӧсйытӧг, тайӧс позьӧ вӧчны сӧмын сэк, кор урчитӧма федеральнӧй законӧн либӧ шуис суд. |
| 27 статья | 27 статья |
| Быдӧн вермӧ индыны инӧд серти ассьыс войтырсикассӧ. Некодӧс оз позь мырдӧн тшӧктыны петкӧдлыны да индыны ассьыс войтырсикассӧ. | Быдӧн вермӧ бӧрйыны да индыны ассьыс национальность. Некодӧс оз позь тшӧктыны мырдӧн бӧрйыны да индыны ассьыс национальность. |
| Быдӧнлӧн эм инӧд вӧдитчыны чужан кывйӧн, ас вӧляысь бӧрйыны сёрнитан, быдтан-сӧвмӧдан, велӧдчан да творческӧя уджалан кыв. | Быдӧнлӧн эм право сёрнитны аслас чужан кыв вылын, ас окота сертиыс бӧрйыны, кутшӧм кыв вылын сёрнитны, воспитайтны, велӧдны да творческӧя уджавны. |
| 28 статья | 28 статья |
| Коми Республикаын эм ас вӧляысь ветлӧм-мунӧм, овланін да оланін бӧрйӧм вылӧ инӧд. | Коми Республикаын сетсьӧ право ас вӧляысь ветлыны-мунны, бӧрйыны олан места. |
| 29 статья | 29 статья |
| Быдӧнлы сетӧма тыр позянлун овны сӧвесьт серти, ас вӧляысь эскыны енлы, такӧд тшӧтш инӧд эскыны ӧткӧн либӧ мукӧдкӧд ӧтвылысь кӧть кутшӧм енлы либӧ овны енлы эскытӧг, сідзжӧ ас вӧляысь бӧрйыны да паськӧдны енлы эскана да мукӧд сикас видзӧдлас, овны на серти, та дырйи кӧ оз торкавсьы оланпас. | Быдӧн вермӧ овны сӧвесть серти, эскыны кӧть кутшӧм енлы, эм тшӧтш право эскыны ӧтнас либӧ мукӧдкӧд ӧтлаын либӧ не эскыны некутшӧм енлы, ас вӧляысь бӧрйыны, кутны да паськӧдны енлы эскана да мукӧд сикас видзӧдлас да овны на серти, та дырйи кӧ оз торкавсьы закон. |
| 30 статья | 30 статья |
| Быдӧнлы сетӧма тыр позянлун ас вӧляысь мӧвпавны да сёрнитны. | Быдӧн вермас восьсӧн мӧвпавны да сёрнитны. |
| Оз позь паськӧдны социальнӧй, раса, войтырсикас либӧ енлы эскӧм серти лӧгалӧм да лёкалӧм и сідзжӧ ышӧдны та вылӧ. Оз позь паськӧдны социальнӧй торъялӧм, раса, войтырсикас, енлы эскӧм либӧ кыв серти верктуялӧм. | Оз позь паськӧдны социальнӧй, расӧвӧй, национальной либӧ религиознӧй лӧглун да лёкалӧм да ышӧдны та вылӧ. Оз позь паськӧдны сэтшӧмтор, мый кодкӧ бурджык аслас социальнӧй, расӧвӧй, национальнӧй, религиознӧй торъялӧм либӧ кыв серти. |
| Некодӧс оз позь мырдӧн тшӧктыны юксьыны аслас мӧвпъясӧн да видзӧдласъясӧн либӧ эновтчыны наысь. | Некодӧс оз позь мырдӧн тшӧктыны висьтавны ассьыс мӧвпъяссӧ да видзӧдласъяссӧ либӧ ӧткажитчыны наысь. |
| Быдӧнлӧн эм инӧд оланпас вылӧ мыджсьӧмӧн быд ног корсьны, босьтны, сетны, лэдзны да разӧдны юӧр. Канму гусяторъясӧ пырысь юӧръяслысь лыддьӧг урчитӧ оланпас. | Быдӧнлӧн эм право восьсӧн корсьны, босьтны, сетны, лэдзны да разӧдны юӧр закон серти любӧй ногӧн. Мый лыддьыссьӧ государстволӧн гусяторйӧн, урчитӧ закон. |
| Сетсьӧ тыр позянлун йӧзӧс паськыда юӧртан вӧля вылӧ. Цензура оз вермы лоны. | Сетсьӧ массӧвӧй информациялы вӧля. Цензура оз вермы лоны. |
| 31 статья | 31 статья |
| Быдӧнлӧн эм ӧтувтчӧм вылӧ инӧд, такӧд тшӧтш уджсикас серти асьнысӧ доръян котыръяс лӧсьӧдӧм вылӧ инӧд. Ӧтйӧза котыръяслы сетсьӧ тыр позянлун ас вӧляысь уджалӧм вылӧ. | Быдӧнлӧн эм право ӧтувтчыны, сы лыдын право лӧсьӧдны асьнысӧ дорйӧм могысь профессиональнӧй котыръяс. Общественнӧй котыръяслы уджавны сетӧма вӧля. |
| Некодӧс оз позь мырдӧн пыртны кутшӧмкӧ котырӧ либӧ кутны сэні. | Некодӧс оз позь мырдӧн тшӧктыны пырны кутшӧмкӧ котырӧ либӧ лоны сэні. |
| 32 статья | 32 статья |
| Гражданалӧн эм инӧд тыш-косьтӧг, ӧружиетӧг чукӧртчӧм вылӧ, собраниеяс, митингъяс да демонстрацияяс, ӧтувъя мунӧмъяс да пикетъяс нуӧдӧм вылӧ. | Коми Республикаса гражданалӧн эм право мирнӧя ӧружиетӧг чукӧртчывны, нуӧдны собраниеяс, митингъяс да демонстрацияяс, шествиеяс да пикетъяс. |
| 33 статья | 33 статья |
| Гражданалӧн эм инӧд пырӧдчыны канму делӧяс нуӧдӧмӧ кыдзи веськыда аслыныс, сідзи и наӧн индӧм йӧз пыр. | Коми Республикаса гражданалӧн эм право участвуйтны государстволӧн делӧясӧн веськӧдлӧмын кыдзи аслыныс, сідзи и наӧн индӧм йӧз пыр. |
| Гражданалӧн эм инӧд бӧрйыны канму власьт органъясӧ да меставывса асвеськӧдлан органъясӧ, а сідзжӧ пырӧдчыны референдумӧ. Йӧзлӧн, кодъяслӧн Россия Федерацияса да Коми Республикаса оланпастэчас серти эм пассивнӧй бӧрйысян инӧд, эм инӧд лоны бӧрйӧмаӧн канму власьт органъясӧ да меставывса асвеськӧдлан органъясӧ. | Коми Республикаса гражданалӧн эм право бӧрйыны да лоны бӧрйӧмаӧн государственнӧй власть органъясӧ да веськӧдлан органъясӧ, а сідзжӧ участвуйтны референдумын. |
| Бӧрйысьны да лоны бӧрйӧмаӧн инӧдыс абу гражданалӧн, кодъясӧс ёрд шуис ас вӧснаыс кывкутны вермытӧмӧн, а сідзжӧ ёрдшуӧм серти дзескыдінын пукалысьяслӧн. | Абу правоыс бӧрйысьны да лоны бӧрйӧмаӧн гражданалӧн, кодъясӧс суд шуис ас вӧснаныс кыв кутны вермытӧмъясӧн, а сідзжӧ налӧн, кодъяс пукалӧны суд шуӧм серти. |
| Гражданалӧн эм ӧткодь позянлун пырны канму служба вылӧ. | Коми Республикаса гражданалӧн эм ӧткодь позянлун веськавны государственнӧй служба вылӧ. |
| Гражданалӧн эм инӧд пырӧдчыны ёрд уджӧ. | Коми Республикаса гражданалӧн эм право участвуйтны правосудие уджын. |
| 34 статья | 34 статья |
| Быд гражданинлӧн эм инӧд веськыда шыӧдчыны, а сідзжӧ ыстыны шыӧдчӧм канму органъясӧ да меставывса асвеськӧдлан органъясӧ. | Коми Республикаса гражданалӧн эм право веськыда шыӧдчыны, а сідзжӧ ыстыны быдӧнлы торъя да ӧтувъя шыӧдчӧм государственнӧй органъясӧ да ас кежся веськӧдлан органъясӧ. |
| 35 статья | 35 статья |
| Быдӧнлӧн эм инӧд ас вӧляысь вӧдитчыны ас кужанлунӧн да эмбурӧн ас вылӧ уджын да мукӧд сикас экономическӧй уджын, абу кӧ сы вылӧ оланпасӧн индӧм кутӧд. | Быдӧнлӧн эм право ас вӧлясьыс вӧдитчыны аслас кужанлунӧн да эмбурӧн предпринимательскӧй да законӧн лэдзӧм мукӧд сикас экономическӧй уджын. |
| Оз позь вӧчны ӧткӧн ыджыдалӧм да ылӧдчана венласьӧм вылӧ веськӧдӧм экономическӧй удж. | Оз позь вӧчны экономическӧй удж, веськӧдӧма кӧ сійӧс монополизация да яндысьтӧм пӧръясяна конкуренция вылӧ. |
| 36 статья | 36 статья |
| Аспом эмбур вылӧ инӧдсӧ видзӧ оланпас. | Аспом эмбур вылӧ право видзӧ закон. |
| Быдӧн вермас инӧд серти лӧсьӧдны аслыс эмбур, кутны сійӧс, вӧдитчыны сыӧн кыдзи ӧткӧн, сідзи и мукӧдкӧд ӧтвылысь. | Быдӧн вермас лӧсьӧдны ассьыс эмбур, кутны, вӧдитчыны сыӧн кыдзи ӧтнас, сідзи и мукӧдкӧд ӧтвылысь. |
| Некодлысь оз позь мырддьыны эмбурсӧ судлӧн шуӧмтӧг. Мырдӧн позяс босьтны эмбурсӧ государстволӧн могъяс вылӧ сӧмын сэк, кор сійӧ вештысяс водзвыв да колана мында. | |
| Рӧдвужсянь кольӧм эмбур вуджӧм вылӧ инӧдыс тыр позянлуна. | Сетсьӧ наследуйтан право. |
| 37 статья | 37 статья |
| Инӧд серти гражданалӧн да налӧн котыръяслӧн аспом эмбурын вермас лоны му. | Граждана да налӧн котыръяс вермасны босьтны аспом собственностьӧ му. |
| Му да вӧр-васа мукӧд озырлун ас вӧляысь киын кутӧны, наӧн вӧдитчӧны да наӧн веськӧдлӧны эмбуралысьяс, а сідзжӧ му да вӧр-васа мукӧд озырлун ас вӧляысь киын кутӧны да наӧн вӧдитчӧны мукӧд йӧз, кодъяслӧн эм татшӧм инӧдыс, оз кӧ ло таысь лёктор гӧгӧртаслы да оз кӧ тайӧ торк мукӧд йӧзлысь инӧдъяс да оланпасӧн урчитӧм кӧсйӧмъяс. | Муӧн да природаса мукӧд озырлунӧн найӧ вӧдитчӧны да пӧльзуйтчӧны асланыс вӧля серти, оз кӧ вӧчны некутшӧм лёктор вӧр-валы да сынӧдлы да оз кӧ торкавны мукӧдлысь законӧн сетӧм правояс да интересъяс |
| Муӧн вӧдитчанногсӧ урчитӧ оланпас. | Кыдзи вӧдитчыны муӧн, урчитӧ закон. |
| 38 статья | 38 статья |
| Быдӧн уджалӧ ас вӧляысь. Быдӧнлӧн эм инӧд ас вӧлясьыс веськӧдны морттуйсӧ кытчӧ кӧсйӧ, бӧрйыны удж да уджсикас. | Удж быдӧнлӧн ас вӧляысь. Быдӧнлӧн эм право ас вӧлясьыс веськӧдны морттуйсӧ кытчӧ кӧсйӧ, бӧрйыны удж да профессия. |
| Мырдӧн уджӧдны оз позь. | Мырдӧн уджӧдны оз позь. |
| Быдӧнлӧн эм инӧд уджавны сэні, кӧні эм тырвыйӧ лӧсялана видзчысянлун да уджалан сӧстӧмлун, эм инӧд некутшӧм ногӧн кедзовттӧг да оланпасӧн урчитӧм медічӧт удждонысь оз этшаджык удждон босьтӧм вылӧ, а сідзжӧ эм уджтӧмалӧмысь доръян инӧд. | Быдӧнлӧн эм право уджавны сійӧ условиеясын, кодъяс лӧсялӧны безопасностьлы да гигиеналы, некутшӧма кедзовттӧг босьтны удждон да та дырйи законӧн урчитӧм медся ичӧт удждонысь не этшаджык, а сідзжӧ эм уджтӧмалӧмысь дорйӧм вылӧ право. |
| Торъя йӧзлы да котыръяслы сетӧма инӧд удж кузя венъяс вылӧ, кодъясӧс бырӧдан ногыс урчитӧма федеральнӧй оланпасын, такӧд тшӧтш и бастуйтӧм вылӧ инӧд. | Пыдди пуктыссьӧ право торъя йӧзлӧн да коллективъяслӧн удж кузя венъяс вылӧ, кодъясӧс позьӧ решитны федеральнӧй законын индӧм туйясӧн, на лыдын и бастуйтӧмӧн. |
| Быдӧнлӧн эм шойччӧм вылӧ инӧд. Удж йылысь сёрнитчӧм серти уджалысьлы сетсьӧ тыр позянлун федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм уджалан кад вылӧ, шойччан да гажӧдчан лунъяс вылӧ, быд вося мынтана шойччӧг вылӧ. | Быдӧнлӧн эм право шойччыны. Трудӧвӧй договор серти уджалысьлы сетсьӧны федеральнӧй законӧн урчитӧм уджалан кад, шойччан да праздник лунъяс, быд вося мынтысяна отпуск. |
| 39 статья | 39 статья |
| Мамлун, батьлун да челядьдыр, аскотырӧс дорйӧ канму. | Мамӧс, батьӧс да челядьӧс, семьяӧс дорйӧ государство. |
| Челядь вӧсна тӧжд, найӧс быдтӧм-сӧвмӧдӧм — бать-мамлӧн ӧткодь инӧд да кывкутана мог. | Челядь вӧсна тӧжд, найӧс воспитайтӧм — бать-мамлӧн ӧткодь право да мог. |
| Уджавны вермысь челядьлы, кодъяслы тырис 18 арӧс, быть колӧ тӧждысьны уджавны вермытӧм бать-мам вӧсна. | Уджавны вермысь челядьлы, кодъяслы тырис 18 арӧс, быть колӧ тӧждысьны уджавны вермытӧм бать-мам вӧсна. |
| 40 статья | 40 статья |
| Быдӧнлӧн эм тыр позянлун социальнӧя могмӧдӧм вылӧ арлыд серти, висигӧн, вермытӧм вӧсна, вердысьӧс воштӧм бӧрын, челядьӧс быдтӧм-сӧвмӧдӧм могысь да мукӧдтор дырйи, кыдзи урчитӧма оланпасын. | Быдӧнлы сетсьӧ социальнӧй отсӧг арлыд серти, висигӧн, инвалидность дырйи, вердысьӧс воштӧм бӧрын, челядьӧс быдтігӧн да мукӧддырйи, кыдзи шуӧма законын. |
| Канмуса пенсияяс да сьӧма социальнӧй отсӧг урчитӧ оланпас. | Государственнӧй пенсияяс да социальнӧй пособиеяс урчитсьӧны законӧн. Ошкыссьӧ ас вӧляысь социальной страхуйтчӧм социальнӧй обеспечениелысь содтӧд формаяс лӧсьӧдӧм да гӧльяслы бур вӧчӧм. |
| Ошканаӧн лоӧ ас вӧляысь социальнӧя страхуйтчӧм, социальнӧя могмӧдан содтӧд сикас артмӧдӧм да бурвӧчӧм. | |
| 41 статья | 41 статья |
| Быдӧнлӧн эм инӧд оланін вылӧ. Некодлысь оз позь оланінсӧ босьтны помкатӧг. | Быдӧнлӧн эм оланін вылӧ право. Некодлысь оз позь аснаукӧн мырддьыны оланін. |
| Канму власьт органъяс да меставывса асвеськӧдлан органъяс ошкӧны оланін кыпӧдӧм, сетӧны позянлун збыльмӧдны оланін вылӧ инӧд. | Государственнӧй власть да ас кежся веськӧдлан органъяс ышӧдӧны оланін стрӧитӧм вылӧ, сетӧны позянлун збыльмӧдны оланін вылӧ право. |
| Судзсьытӧмаяслы, оланпасын индӧм мукӧд гражданалы, кодъяслы колӧ оланін, сійӧс сетӧны дон босьттӧг либӧ лӧсялана донысь канмуса, муниципалитетса да мукӧд оланін фондысь оланпасӧн урчитӧм муртӧс серти. | Гӧль йӧзлы, законын пасйӧм мукӧд гражданалы, кодъяслы колӧ оланін, сійӧ сетсьӧ дон босьттӧг либӧ лӧсялана донысь государственнӧй, муниципальнӧй да мукӧд оланін фондысь законӧн урчитӧм нормаяс серти. |
| 42 статья | 42 статья |
| Быдӧнлӧн эм инӧд дзоньвидзалун видзӧм да медицина отсӧг вылӧ. | Быдӧнлӧн эм дзоньвидзалун видзӧм да медицинскӧй отсӧг вылӧ право. |
| Канму сетӧ тыр позянлун дон босьттӧг медицина отсӧг вылӧ йӧзлысь дзоньвидзалун видзан канмуса да муниципалитетса учреждениеясын лӧсялана сьӧмкуд, страхӧвӧй мынтысьӧм, мукӧдлаысь воӧм сьӧм весьтӧ. | Государство сетӧ дон босьттӧг медицинскӧй отсӧг здравоохранениелӧн государственнӧй да муниципальнӧй учреждениеясын лӧсялана бюджет, страхӧвӧй взносъяс да мукӧдлаысь воӧм сьӧм тшӧт весьтӧ. |
| Коми Республикаын федеральнӧй уджтасъяс дорӧ сетӧны содтӧд сьӧм йӧзлысь дзоньвидзалун видзан да ёнмӧдан республикаса уджтасъяс вылӧ, корсьӧны туйяс йӧзлысь дзоньвидзалун видзан канмуса, муниципалитетса, аспом тэчасъяс сӧвмӧдӧм могысь; ошканаӧн лоӧ мортлысь дзоньвидзалун ёнмӧдан, физическӧй культура да спорт сӧвмӧдан, вӧр-ва да санитарно-эпидемиологическӧй сӧстӧмлун видзан удж. | Коми Республикаын федеральнӧйяс дорӧ содтӧд финансируйтӧны йӧзлысь дзоньвидзалун видзан да ёнмӧдан республикаса программаяс, сӧвмӧдӧны здравоохранениелысь государственнӧй, муниципальнӧй, аспом системаяс, ошкӧны уджысь, коді отсалӧ ёнмӧдны мортлысь дзоньвидзалун, сӧвмӧдны физическӧй культура да спорт, видзны экологическӧй да санитарно-эпидемиологическӧй сӧстӧмлун. |
| Йӧз олӧмлы да дзоньвидзалунлы лёк вӧчӧмтор да сылысь помкасӧ дзебӧмысь чина йӧз пондасны кывкутны федеральнӧй оланпас серти. | Должностя йӧз кӧ дзебӧны сэтшӧмтор, мый грӧзитӧ йӧз олӧмлы да дзоньвидзалунлы, найӧ кыв кутӧны федеральнӧй закон серти. |
| 43 статья | 43 статья |
| Быдӧнлӧн эм инӧд овны сӧстӧм гӧгӧртасын, тӧдны сы йылысь збыльсӧ да босьтны вештысьӧм, вӧчӧма кӧ лёктор сылӧн дзоньвидзалунлы либӧ эмбурлы гӧгӧртас видзан инӧд торкӧм да омӧль уджаланін вӧсна. | Быдӧнлӧн эм право сы вылӧ, медым овны сӧстӧм матігӧгӧрын, тӧдны олан гӧгӧртас йылысь став збыльсӧ да мед сылы мынтысясны, гӧгӧртаслы кӧ лёктор вӧчӧмысь да омӧль уджалан условиеясысь тшыксис сылӧн дзоньвидзалун либӧ эмбур. |
| Быдӧнлы колӧ видзны вӧр-ва да гӧгӧртас, тӧждысьны вӧр-ва озырлун вӧсна. | Быдӧнлы быть колӧ видзны вӧр-ва, сынӧд да гӧгӧртас, тӧждысьны природаса озырлун вӧсна. |
| 44 статья | 44 статья |
| Быдӧнлӧн эм инӧд велӧдчыны. | Быдӧнлӧн эм велӧдчӧм вылӧ право. |
| Сетӧма тыр позянлун мытшӧдтӧг да мынтысьтӧг велӧдчыны школаӧдзса, ставлы сетана шӧр (тыр) да шӧр тшупӧда уджсикаса тӧдӧмлун сетан канмуса либӧ муниципалитетса велӧдан учреждениеясын да предприятиеясын. | Быдӧнлы дон босьттӧг сетсьӧ школаӧдзса, шӧр (тыр), ставлы инмысь да шӧр профессиональнӧй образование государственнӧй либӧ муниципальнӧй велӧдчан учреждениеясын да предприятиеясын. |
| Быдӧн инӧд серти вермӧ венласьӧм подулын мынтысьтӧг босьтны вылыс тшупӧда тӧдӧмлун канмуса либӧ муниципалитетса велӧдан учреждениеын да предприятиеын. | Быдӧн вермас дон мынтытӧг конкурс серти босьтны высшӧй образование государственнӧй либӧ муниципальнӧй велӧдчан учреждениеын да предприятиеын. |
| Быдӧнлы быть колӧ босьтны ставлы сетана подув тӧдӧмлун. Бать-мам либӧ найӧс вежысьяс могмӧдӧны челядьӧс ставлы сетана подув тӧдӧмлун босьтӧмын. | Ставлы инмысь образование быть колӧ. Бать-мам либӧ найӧс вежысьяс сетӧны челядьлы позянлун босьтны ставлы инмысь образование. |
| Коми Республикаын вынаӧсь канмуса велӧдан стандартъяс, сетсьӧ мыджӧда отсӧг быдсикас велӧдчӧмлы да ас кежысь велӧдчӧмлы. | Коми Республикаын лӧсьӧдӧма государственнӧй образовательнӧй стандартъяс, ышӧдсьӧны став сикас велӧдчӧм, ас кежысь велӧдчӧм. |
| 45 статья | 45 статья |
| Быдӧнлы сетӧма тыр позянлун литература, художество, наука, техника да мукӧд сикас творчество вылӧ, велӧдӧм вылӧ вӧля. Морт вежӧр-мывкыдӧн чужтӧмасӧ видзӧ оланпас. | Быдӧнлы сетсьӧ литературнӧй, художественнӧй, научнӧй, техническӧй да мукӧд творчествоын, преподавательскӧй уджын вӧля. Мортлысь вежӧр-мывкыдсӧ видзӧ закон. |
| Быдӧнлӧн эм инӧд пырӧдчыны культура олӧмӧ да вӧдитчыны культура учреждениеясӧн, сибӧдчыны культура озырлун дорӧ. | Быдӧнлӧн эм право пырӧдчыны культурнӧй олӧмӧ да пӧльзуйтчыны культура учреждениеясын культура озырлунъясӧн. |
| Быдӧнлы быть колӧ тӧждысьны история да культура озырлунъяс вӧсна, видзны история да культура памятникъяс. | Быдӧнлы быть колӧ тӧждысьны история да культура озырлунъяс видзӧм вӧсна, видзны история да культура памятникъяс. |
| 46 статья | 46 статья |
| Киритӧма. | Ставнас Коми Республикаын да ӧткымынлаын, ковмас кӧ, вермас пыртсьыны чрезвычайнӧй положение, кыдзи тайӧс индӧ закон. |
| 47 статья | 47 статья |
| Быдӧнлы быть колӧ мынтыны оланпасӧн индӧм став вотсӧ да ӧктассӧ. Оланпасъяс, кодъяс урчитӧны выль вот либӧ омӧльтӧны вот мынтысьяслысь олӧмсӧ, уджалӧны сӧмын найӧс вынсьӧдан кадсянь. | Быдӧнлы быть колӧ мынтыны законӧн индӧм став сикас вуз-вот да ӧктас. Выныс законъяслӧн, кодъяс урчитӧны выль вуз-вот либӧ омӧльтӧны вуз-вот мынтысьяслысь олӧмсӧ, кольӧм кадлы оз инмы. |
| 48 статья | 48 статья |
| Гражданинлӧн долг да мог дорйыны Айму. | Отечество дорйӧм — Коми Республикаса гражданинлӧн долг да мог. |
| Гражданин нуӧ военнӧй служба федеральнӧй оланпас серти. | Коми Республикаса гражданин нуӧ военнӧй служба федеральнӧй закон серти. Коми Республикаса гражданин, сылӧн видзӧдласыс либӧ енлы эскӧмыс кӧ оз лэдзны нуны военнӧй служба, а сідзжӧ мукӧд случайясын, кодъясӧс урчитӧма федеральнӧй законӧн, вермас вежны сійӧс лӧсялана гражданскӧй службаӧн. |
| Гражданинлӧн, сылӧн видзӧдласыс либӧ енлы эскӧмыс кӧ оз лэдз нуны военнӧй служба, а сідзжӧ федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм мукӧдтор дырйи, эм инӧд вежны сійӧс лӧсялана гражданскӧй службаӧн. | |
| 49 статья | 49 статья |
| Коми Республикаын сетӧма тыр позянлун мортлысь да гражданинлысь инӧдъяссӧ да вӧлясӧ канмуӧн дорйӧм вылӧ. | Коми Республикаын мортлысь да гражданинлысь правояссӧ да вӧлясӧ дорйӧ государство. |
| Быдӧн инӧд серти вермӧ быд ног дорйыны ассьыс инӧдъяс да вӧля, сы вылӧ кӧ абу оланпасӧн индӧм кутӧд. | Быдӧн вермас дорйыны ассьыс правояс да вӧля быд ногыс, кыдзи лэдзӧ закон. |
| 50 статья | 50 статья |
| Быдӧнлӧн эм тыр позянлун дорйыны ёрдын ассьыс инӧдъяс да вӧля. | Быдӧнлы сетсьӧ позянлун дорйыны ассьыс правояс да вӧля суд пыр. |
| Канму власьт органъяслӧн, меставывса асвеськӧдлан органъяслӧн, ӧтйӧза котыръяслӧн да чина йӧзлӧн шуӧм да вӧчӧмтор (либӧ вӧчтӧмтор) вылӧ позьӧ норасьны ёрдӧ. | Государственнӧй власть органъяслӧн, ас кежся веськӧдлан органъяслӧн, общественнӧй котыръяслӧн да должностя йӧзлӧн шуӧм да вӧчӧмтор (либӧ весь олӧм) вылӧ позьӧ норасьны судӧ. |
| Быдӧн инӧд серти вермӧ Россия Федерациялӧн войтыркостса сёрнитчӧмъяс серти шыӧдчыны морт инӧдъяс да вӧля доръян канмукостса органъясӧ, канмуын кӧ абу нин некутшӧм позянлун дорйыны найӧс. | Быдӧн вермас Российскӧй Федерациялӧн международнӧй договоръяс серти шыӧдчыны мортлысь правояс да вӧля доръян государствояскостса органъясӧ, государствоын кӧ абу нин некутшӧм позянлун дорйыны сійӧс. |
| 51 статья | 51 статья |
| Некодлысь оз позь мырддьыны инӧд видлавны сылысь делӧсӧ сэтшӧм ёрдын да ёрдысьӧн, кодъяслы шуӧма видлавны сійӧс оланпас серти. | Некодлысь оз позь мырддьыны право видлавны сылысь делӧсӧ сэтшӧм судын да судьяӧн, кодъяслы шуӧма видлавны сійӧс закон серти. |
| Мыж вӧчӧмысь мыжданалӧн эм инӧд видлавны ёрдын сылысь делӧсӧ присяжнӧй заседательясӧн, кор тайӧс индӧма федеральнӧй оланпасӧн. | Мыж вӧчӧмысь судитан мортлӧн эм право сы вылӧ, медым видлалісны сылысь делӧсӧ судын присяжнӧй заседательяс дырйи, кор тайӧс индӧма федеральнӧй законын. |
| 52 статья | 52 статья |
| Быдӧнлӧн эм тыр позянлуна инӧд босьтны тыр-бур юридическӧй отсӧг. Юридическӧй отсӧгыс сетсьӧ дон босьттӧг, та йылысь кӧ урчитӧма оланпасын. | Быдӧнлы сетсьӧ право босьтны тыр-бур юридическӧй отсӧг. Сэк, кор та йылысь пасйӧма законын, юридическӧй отсӧгыс сетсьӧ дон босьттӧг. |
| Быд кутӧмалӧн, стража улӧ босьтӧмалӧн, лёк вӧчӧмысь мыжданалӧн эм инӧд босьтны отсӧг адвокатсянь (дорйыссянь) сійӧс кутан, стража улӧ босьтан либӧ мыждан кадсянь. | Быд кутӧм, стража улӧ босьтӧм, мыж вӧчӧмысь мыжалана мортлӧн эм право корны отсӧг вылӧ адвокатӧс (дорйысьӧс) сійӧс кутӧмсянь, стража улӧ босьтӧмсянь либӧ мыжалӧмсянь. |
| 53 статья | 53 статья |
| Лёк вӧчӧмысь быд мыждана морт лоӧ мыжтӧм сэтчӧдз, кытчӧдз сылысь мыжсӧ оз ло подулалӧма федеральнӧй оланпасын индӧм ногӧн да урчитӧма оланпас серти вынсялӧм ёрдшуӧмӧн. | Быдӧн, кодӧс мыждӧны мыж вӧчӧмысь, лыддьыссьӧ мыжтӧмӧн, кытчӧдз сылысь мыжсӧ оз ло подулалӧма федеральнӧй законын индӧм ногӧн да вынсьӧдӧма суд приговорӧн. |
| Мыждана мортлы абу быть эскӧдны аслас мыжтӧмлунын. | Мыжалана мортлы аслыс абу быть эскӧдны, мый сійӧ абу мыжа. |
| Мортӧс мыждігӧн кӧ эм бырӧдны позьтӧм падъялӧм, сійӧ бергӧдчӧ мыжданалы бур вылӧ. | Мортӧс мыждігӧн кӧ эм сэтшӧмтор, мый позьӧ гӧгӧрвоны разнӧй ногӧн, тайӧ бергӧдчӧ сылы пӧльза вылӧ. |
| 54 статья | 54 статья |
| Некодӧс оз позь мӧдысь ёрдны ӧти и сійӧ жӧ мыжысь. | Некодӧс оз позь мӧдысь судитны ӧти и сійӧ жӧ мыжысь. |
| Ёрдігӧн оз позь вӧдитчыны федеральнӧй оланпас торкалӧмӧн судзӧдӧм эскӧданторъясӧн. | Правосудие олӧмӧ пӧртігӧн оз позь пӧльзуйтчыны доказательствоясӧн, кодъясӧс судзӧдӧма федеральнӧй закон торкалӧмӧн. |
| Быд мыждӧмалӧн эм инӧд корны выльысь видлавны ёрдшуӧмсӧ вылынджык ёрдын федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм ногӧн, а сідзжӧ эм инӧд корны сійӧс мылыштны либӧ кокньӧдны накажитӧмсӧ. | Мыжысь пуксьӧдӧм быд мортлӧн эм право корны выльысь видлавны приговорсӧ вылынджык судӧн сідзи, кыдзи тайӧс шуӧма федеральнӧй законӧн, а сідзжӧ право корны прӧститны либӧ кокниджыка мыждыны. |
| 55 статья | 55 статья |
| Некодлы абу быть висьтасьны аслыс, гӧтырыслы либӧ верӧсыслы да матысса рӧдвужыслы паныд, кодъясӧс стӧчмӧдӧма федеральнӧй оланпасӧн. | Некодлы абу быть висьтасьны ас вылас, аслас гӧтыр либӧ верӧс вылас да матысса рӧдвуж вылас, кодъяс йылысь шуӧма федеральнӧй законын. |
| Федеральнӧй оланпас вермас и мукӧд ногӧн мездыны быть висьтасьӧмысь. | Федеральнӧй закон вермас мукӧд ногӧн мездыны свидетелялӧмысь. |
| 56 статья | 56 статья |
| Инӧдъяссӧ йӧзлысь, кодъяслы вӧчӧма лёктор да власьтсянь омӧльтор, видзӧ оланпас. Канму сетӧ позянлун налы шыӧдчыны ёрдӧ да босьтны вӧчӧм лёкторсьыс вештысьӧм. | Налысь, кодлы омӧльтор лои мукӧдӧн мыж вӧчӧмысь да властьӧн дзескӧдӧмысь, правояссӧ видзӧ закон. Государство сетӧ налы позянлун шыӧдчыны правосудие дорӧ да вештысьӧ лёкторсьыс. |
| 57 статья | 57 статья |
| Быдӧнлӧн эм инӧд босьтны канмусянь вештысьӧм сійӧ лёкторсьыс, кодӧс вӧчӧма оланпас торкалӧмӧн (либӧ могъясысь эновтчӧмӧн) канму власьт органъясӧн либӧ сэтысь чина йӧзӧн. | Быдӧнлӧн эм право сы вылӧ, медым государство вештысис лёкторсьыс, кодӧс вӧчисны закон торкалӧмӧн (либӧ весь олӧмӧн) государственнӧй власть органъяс либӧ налӧн должностя йӧз. |
| 58 статья | 58 статья |
| Оланпас, коді урчитӧ либӧ чорзьӧдӧ кывкутӧм, кольӧм кадыслы оз инмы. | Выныс законлӧн, коді урчитӧ либӧ чорзьӧдӧ кыв кутӧм, кольӧм кадлы оз инмы. |
| Некод оз кывкут вӧчӧмторйысь, вӧчигас кӧ сійӧс эз лыддьыны инӧд торкӧмӧн. Инӧд торкӧм бӧрын кӧ сыысь кывкутӧмсӧ бырӧдӧма либӧ кокньӧдӧма, сэки вӧдитчӧны выль оланпасӧн. | Некод оз кыв кут сэтшӧмтор вӧчӧмысь, мый вӧчигас эз лыддьыссьы право торкӧмӧн. Право торкӧм бӧрын кӧ сыысь кыв кутӧмсӧ бырӧдӧма либӧ небзьӧдӧма, тӧд вылӧ босьтсьӧ выль закон. |
| 59 статья | 59 статья |
| Коми Республика сулалӧ аслас олысьяс дор, кор найӧ кутшӧмкӧ кадколастӧ олӧны республикаысь бокын. | Коми Республика дорйӧ ассьыс гражданаӧс да отсалӧ налы, кор найӧ республикаысь бокынӧсь. |
| 60 статья | 60 статья |
| Тайӧ юрпасса гижӧдъясыс артмӧдӧны мортлӧн инӧда статуслысь подувсӧ да найӧс позьӧ вежны сӧмын тайӧ Оланподулӧн урчитӧм ногӧн. | Тайӧ главаас гижӧм мӧвпъясыс лоӧны мортлӧн правояс статуслы подулӧн да найӧс позьӧ вежны сӧмын сідз, кыдзи шуӧма тайӧ Конституцияас. |
| 3 юрпас. КОМИ РЕСПУБЛИКАЛӦН КАНАЛАН СТАТУС, АДМИНИСТРАТИВНӦЙ ДА МУТАС ТЭЧАСНОГ | 3 ГЛАВА. КОМИ РЕСПУБЛИКАЛӦН ГОСУДАРСТВЕННӦЙ СТАТУС ДА АДМИНИСТРАТИВНО-ТЕРРИТОРИАЛЬНӦЙ ТЭЧАСНОГ |
| 61 статья | 61 статья |
| Коми Республикалысь – Россия Федерацияӧ пырысь канмулысь – статуссӧ индӧма Коми Республикаса Оланподулӧн да Россия Федерацияса Оланподулӧн. | Коми Республикалысь — Российскӧй Федерацияӧ пырысь государстволысь — статуссӧ индӧны Коми Республикаса Конституция да Российскӧй Федерацияса Конституция. |
| Коми Республикалысь статуссӧ позьӧ вежны оланподула федеральнӧй оланпас серти Россия Федерация да Коми Республика костын сёрнитчӧмӧн. | Коми Республикалысь территориясӧ да статуссӧ оз позь вежны сыкӧд сёрнитчытӧг. |
| 62 статья | 62 статья |
| Коми Республика ас мутасын кутӧ канмулысь став власьтсӧ, сійӧ уджмогъясысь ӧтдор, кодъясӧс сетӧма Россия Федерация веськӧдлӧм улӧ Россия Федерациялӧн веськӧдланторъяс серти да Россия Федерациялӧн да Россия Федерацияса субъектъяслӧн ӧтувъя веськӧдланторъяс серти. | Коми Республика аслас муын кутӧ став государственнӧй властьсӧ сійӧ полномочиеясысь ӧтдор, мый сетӧма Российскӧй Федерациялы. |
| Россия Федерацияса канму власьт органъяс да Коми Республикаса канму власьт органъяс костын веськӧдланторъяссӧ да уджмогъяссӧ юкӧны Россия Федерацияса Оланподув серти, федеральнӧй оланпасъяс серти, веськӧдланторъяс да уджмогъяс юклӧм йылысь Федеративнӧй да мукӧд сёрнитчӧм серти. | Мыйӧн веськӧдлыны да кутшӧм полномочиеяс, Российскӧй Федерацияса государственнӧй власть федеральнӧй органъяслы да Коми Республикаса власть органъяслы урчитӧны Российскӧй Федерацияса да Коми Республикаса Конституцияяс, Федеративнӧй да мукӧд договор, кӧні индӧма, кодлы мыйӧн веськӧдлыны да налысь полномочиеяссӧ. |
| Коми Республика ачыс лӧсьӧдӧ войтыркостса да экономикаын ортсыса йитӧдъяс, Россия Федерацияса мукӧд республикакӧд, дормукӧд, обласьткӧд, асвеськӧдлан обласьткӧд, асвеськӧдлан кытшкӧд сёрнитчӧмъяс, найӧ кӧ оз мунны Россия Федерацияса Оланподувлы паныд. | Коми Республика ачыс лӧсьӧдӧ международнӧй да ортсыса экономическӧй йитӧдъяс, Российскӧй Федерацияса мукӧд республикаяскӧд, крайяскӧд, областьяскӧд, автономнӧй областьяскӧд, автономнӧй округъяскӧд сёрнитчӧмъяс, тайӧ кӧ лӧсялӧ Российскӧй Федерацияса Конституциялы. |
| 63 статья | 63 статья |
| Россия Федерацияса Оланподув серти Россия Федерациялӧн веськӧдлӧм улӧ пырӧны: | Российскӧй Федерация киӧ сетӧма: |
| а) Россия Федерациялысь Оланподув да федеральнӧй оланпасъяс вынсьӧдӧм да вежлалӧм, найӧс збыльмӧдӧм бӧрся видзӧдӧм; | а) примитны да вежлавны Российскӧй Федерациялысь Конституция да федеральнӧй законъяс, видзӧдны найӧс збыльмӧдӧм бӧрся; |
| б) Россия Федерациялӧн федеративнӧй тэчасног да мутас; | б) Российскӧй Федерациялысь федеративнӧй тэчасног да территория; |
| в) мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля ладмӧдӧм да дорйӧм; Россия Федерацияса гражданство; этша лыда войтырсикасъяслысь инӧдъяс ладмӧдӧм да дорйӧм; | в) индыны да дорйыны мортлысь да гражданинлысь правояс да вӧля; Российскӧй Федерацияын гражданство; индыны да дорйыны этша йӧза национальностьяслысь правояс; |
| г) оланпас пыртысь, олӧмӧ пӧртысь да ёрд власьтлӧн федеральнӧй органъяслысь тэчас, найӧс котыртанног да налысь уджаланног лӧсьӧдӧм; канму власьтлысь федеральнӧй органъяс артмӧдӧм; | г) лӧсьӧдны законодательнӧй, исполнительнӧй да судебнӧй властьлӧн федеральнӧй органъяслысь система, налысь котыртчан да уджалан пӧрадок; лӧсьӧдны государственнӧй властьлысь федеральнӧй органъяс; |
| д) федеральнӧй канму эмбур да сыӧн веськӧдлӧм; | д) вӧдитчыны федеральнӧй государственнӧй эмбурӧн да веськӧдлыны сыӧн; |
| е) Россия Федерациялӧн канму, экономическӧй, экологическӧй, социальнӧй, культурнӧй да национальнӧй сӧвмӧдан юкӧнын федеральнӧй политикалысь подувъяс да федеральнӧй уджтасъяс лӧсьӧдӧм; | е) лӧсьӧдны Российскӧй Федерациялӧн государственнӧй, экономическӧй, экологическӧй, социальнӧй, культурнӧй да национальнӧй сӧвмӧмын федеральнӧй политикалы подувъяс да федеральнӧй программаяс; |
| ж) ӧтувъя рыноклысь инӧда подувъяс лӧсьӧдӧм; сьӧмӧн, валютаӧн, кредитӧн, канкерка уджӧн веськӧдлӧм, сьӧм лэдзӧм, дон политика подув; федеральнӧй экономика службаяс, тшӧтш федеральнӧй банкъяс; | ж) лӧсьӧдны ӧтувъя рыноклысь правӧвӧй подувъяс; финансъяс, валюта, кредит, таможнялысь удж, сьӧм лэдзӧм, дон политикалы подувъяс, федеральнӧй экономическӧй службаяс, тшӧтш и федеральнӧй банкъяс; |
| з) федеральнӧй сьӧмкуд; федеральнӧй вот да ӧктас; дінму сӧвмӧдан федеральнӧй фондъяс; | з) федеральнӧй бюджет; федеральнӧй вуз-вот да ӧктас; регион сӧвмӧдан федеральнӧй фондъяс; |
| и) федеральнӧй энергетика тэчасъяс, ядернӧй энергетика, юксян материалъяс; федеральнӧй транспорт, туйяс, юӧртӧм да связь; ентыкола удж; | и) федеральнӧй энергетическӧй системаяс, ядернӧй энергетика, расщепляйтчысь материалъяс; федеральнӧй транспорт, кӧрт туй, информация да связь; космосын удж; |
| к) Россия Федерациялӧн ортсыса политика да войтыркостса йитӧдъяс, Россия Федерациялӧн войтыркостса сёрнитчӧмъяс; война да миркӧд йитчӧм могъяс; | к) Российскӧй Федерациялысь ортсыса политика да международнӧй йитӧдъяс, Российскӧй Федерациялысь международнӧй договоръяс; война да мир йылысь вопросъяс; |
| л) Россия Федерациялӧн экономикаын ортсыса йитӧдъяс; | л) Российскӧй Федерациялысь ортсыса экономическӧй йитӧдъяс; |
| м) дорйысянлун да видзчысянлун; дорйысянторъяс вӧчӧм-лэдзӧм; ӧружие, боеприпас, военнӧй техника да мукӧд военнӧй эмбур вузаланног да ньӧбанног урчитӧм; пагӧданторъяс, дурмӧданторъяс вӧчӧм да наӧн вӧдитчанног; | м) оборона да безопасность; обороннӧй производство; урчитны, кыдзи вузавны да ньӧбны оружие, боеприпас, военнӧй техника да мукӧд военнӧй эмбур; ядӧвитӧй веществояс, наркотикъяс вӧчӧм да наӧн вӧдитчан пӧрадок; |
| н) Россия Федерацияса канму суйӧрлысь, мутас саридзлысь, сынӧдлысь, торъялана экономика зоналысь да континент шельфлысь статус урчитӧм да найӧс дорйӧм; | н) индыны Российскӧй Федерациялӧн государственнӧй границалысь, территориальнӧй морелысь, сынӧдлысь, исключительнӧй экономическӧй зоналысь да континентальнӧй шельфлысь статус да дорйыны найӧс; |
| о) ёрдтэчас; прокуратура; уголовнӧй да уголовно-исполнительнӧй оланпастэчас; амнистия да мылыштӧм; гражданскӧй оланпастэчас; процессуальнӧй оланпастэчас; морт-вежӧр мывкыдӧн чужтӧмтор инӧд серти ладмӧдӧм; | о) суд; прокуратура; уголовнӧй, уголовно-процессуальнӧй да уголовно-исполнительнӧй законодательство; амнистия да йӧзӧс прӧститӧм; гражданскӧй, гражданско-процессуальнӧй да арбитражно-процессуальнӧй законодательство; правӧвӧя веськӧдны вежӧр писькӧслун; |
| п) федеральнӧй коллизионнӧй инӧд; | п) федеральнӧй коллизионнӧй право; |
| р) поводдя тӧдмалан служба, стандартъяс, муртӧг, муртас тэчас да кад арталӧм; мусяр пертас туялӧм да мусерпас тэчӧм; иннимъяс сетӧм; официальнӧй статистика да бухгалтерия серти арталӧм; | р) метеорологическӧй служба, стандартъяс, эталонъяс, метрическӧй система да кад арталӧм; геодезия да картография; географическӧй нимъяс; официальнӧй статистическӧй да бухгалтерскӧй учёт; |
| с) Россия Федерация канму наградаяс да почёт нимъяс; | с) Российскӧй Федерациялысь государственнӧй наградаяс да почётнӧй нимъяс; |
| т) федеральнӧй канму служба. | т) федеральнӧй государственнӧй служба. |
| Россия Федерациялӧн веськӧдланторъяс кузя пыртӧм оланподула федеральнӧй оланпасъяс да федеральнӧй оланпасъяс веськыда пӧртӧны олӧмӧ Коми Республика мутасын. | Мый вӧчны Российскӧй Федерациялы, та йылысь примитсьӧны федеральнӧй конституционнӧй законъяс да федеральнӧй законъяс, кодъяс веськыда инмӧны Коми Республикалы. |
| 64 статья | 64 статья |
| Россия Федерациялӧн да Коми Республикалӧн ӧтвыв веськӧдлӧм улӧ пырӧны: | Российскӧй Федерация да Коми Республика ӧтвылысь: |
| а) Коми Республикаса Оланподувлӧн, Коми Республикаса оланпасъяслӧн да инӧда мукӧд нормативнӧй актлӧн Россия Федерацияса Оланподувлы да федеральнӧй оланпасъяслы лӧсялӧмсӧ могмӧдӧм; | а) видзӧдӧны, мед лӧсялісны Российскӧй Федерацияса Конституциялы да федеральнӧй законъяслы Коми Республикаса Конституция, законъяс да мукӧд нормативнӧй правӧвӧй акт; |
| б) мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля дорйӧм; этша лыда войтырсикасъяслысь инӧдъяс дорйӧм; оланпаслун, инӧда олан кутӧд, войтырлысь ӧпастӧмлун видзӧм; суйӧрбердса зонаясын оланног; | б) дорйӧны мортлысь да гражданинлысь правояс да вӧля; дорйӧны этша йӧза национальностьяслысь правояс; видзӧны законность, правопорядок, общественнӧй безопасность; границадорса зонаясын режим; |
| в) му, му пытшкӧс, ва да ывлавывса мукӧд озырлун кутанног, наӧн вӧдитчанног да веськӧдлӧм; | в) видлалӧны, кыдзи вӧдитчыны муӧн, му пытшкӧсӧн, ваӧн да природаса мукӧд озырлунӧн; |
| г) канмулысь эмбур стӧчмӧдӧм-торйӧдӧм; | г) урчитӧны государственнӧй эмбур; |
| д) му озырлунӧн вӧдитчӧм; вӧр-ва, сынӧд да гӧгӧртаслысь сӧстӧмлун видзӧм да экологиялысь ӧпастӧмлун могмӧдӧм; торйӧн видзана вӧр-ва мутасъяс дӧзьӧритӧм; история да культура памятникъяс видзӧм; | д) вӧдитчӧны природаса озырлунӧн; видзӧны вӧр-ва да сынӧд да экологическӧй сӧстӧмлун; дорйӧны вӧрзьӧдны позьтӧм вӧр-ва пельӧсъяс, видзӧны история да культура памятникъяс; |
| е) челядьӧс быдтӧм-сӧвмӧдӧмын, велӧдӧмын, наукаын, культураын, мортӧс ёнмӧдӧмын да спортын ӧтувъя юалӧмъяс; | е) пӧртӧны олӧмӧ воспитание, образование, наука, культура, физическӧй культура да спорт йылысь ӧтувъя вопросъяс; |
| ж) йӧзлысь дзоньвидзалун видзан удж ладмӧдӧм; аскотырӧс, мамлун, батьлун да челядьдыр дорйӧм; йӧзӧс социальнӧя дорйӧм, тшӧтш и социальнӧя могмӧдӧм; | ж) веськӧдлӧны здравоохранениеӧн; дорйӧны семьяӧс, мамӧс, батьӧс да челядьӧс; социальнӧя дорйӧны йӧзӧс, тшӧтш и социальнӧя могмӧдӧны; |
| з) виччысьтӧм неминучаяслы, ускӧттьӧлы, пӧрӧслы паныд удж котыртӧм, на понда лоанторъяс бырӧдӧм; | з) збыльмӧдӧны катастрофаяслы, стихийнӧй неминучаяслы, эпидемияяслы паныд мераяс, бырӧдӧны наысь лоӧм омӧльторъяс; |
| и) Россия Федерацияын вот да ӧктас индан да чукӧртан ӧтувъя юрподувъяс лӧсьӧдӧм; | и) лӧсьӧдӧны ӧтувъя принципъяс, кыдзи перйыны Российскӧй Федерацияын вуз-вот да ӧктас; |
| к) административнӧй, административно-процессуальнӧй, удж, аскотыр, оланін, му, ва, вӧр, му пытшкӧс оланпастэчас, вӧр-ва да сынӧд видзан оланпастэчас; | к) лӧсьӧдӧны административнӧй, административно-процессуальнӧй, удж, семья, оланін, му, ва, вӧр йылысь законодательство, мы пытшкӧс йылысь, вӧр-ва да сынӧд видзӧм йылысь законодательство; |
| л) ёрд да инӧд видзан органъясын уджалысьяс; адвокатура, нотариат; | л) веськӧдлӧны суд да право видзан органъясса кадръясӧн; адвокатураӧн, нотариатӧн; |
| м) этша лыда этническӧй котыръяслысь нэмӧвӧйся оланін да налысь оласног дорйӧм; | м) дорйӧны этша йӧза этническӧй котыръяслысь нэмӧвӧйся оланін да традиционнӧй оласног; |
| н) канму власьт органъяслысь да меставывса асвеськӧдлан органъяслысь тэчас котыртан ӧтувъя юрподувъяс лӧсьӧдӧм; | н) лӧсьӧдӧны государственнӧй власть органъяслысь да меставывса ас кежся веськӧдлан органъяслысь система котыртан ӧтувъя принципъяс; |
| о) Коми Республикалӧн войтыркостса да экономикаын ортсыса йитӧдъяс ладмӧдӧм, Россия Федерациялысь войтыркостса сёрнитчӧмъяс олӧмӧ пӧртӧм. | о) сӧгласуйтӧны Коми Республикалысь международнӧй да ортсыса экономическӧй йитӧдъяс, збыльмӧдӧны Российскӧй Федерациялысь международнӧй договоръяс. |
| Ӧтвыв веськӧдланторъяс кузя йӧзӧдсьӧны федеральнӧй оланпасъяс, кодъяс серти Коми Республика вынсьӧдӧ ассьыс оланпасъяс да пӧртӧ найӧс олӧмӧ. | Ӧтувъя могъяс кузя лэдзсьӧны федеральнӧй законъяс, кодъяс серти Коми Республика збыльмӧдӧ ассьыс правояссӧ |
| 65 статья | 65 статья |
| Коми Республикаса оланпасъяс да инӧда мукӧд акт оз вермы мунны паныд оланпасъяслы, кодъясӧс канму власьтлӧн федеральнӧй органъяс вынсьӧдісны Россия Федерациялӧн уджмогъяс серти. | Коми Республикаса законъяс да мукӧд правӧвӧй акт оз вермыны не лӧсявны законъяслы, кодъясӧс государственнӧй властьлӧн федеральнӧй органъяс примитісны Российскӧй Федерациялӧн полномочиеяс серти. |
| Коми Республикаса оланпасъяс, кодъясӧс вынсьӧдӧма сылӧн уджмогъяс серти, Коми Республика мутасын пӧртӧны олӧмӧ веськыда да найӧс быть колӧ пӧртны олӧмӧ быд юридическӧй кывкутысьлы да торъя мортлы. Федеральнӧй оланпас да Коми Республикаса инӧда нормативнӧй акт костын кӧ эм паныд мунӧм да сійӧс йӧзӧдӧмыс кӧ оз пыр Россия Федерациялӧн веськӧдлӧм улӧ, Россия Федерациялӧн да Россия Федерацияса субъектъяслӧн ӧтвыв веськӧдлӧм улӧ, сэки уджалӧ Коми Республикаса инӧда нормативнӧй акт. | Коми Республикаса законъяс, кодъясӧс примитӧма сылӧн полномочиеяс серти, Коми Республикаын вынаджыкӧсь да быть колӧ збыльмӧдны найӧс став юридическӧй да физическӧй лицолы. Коми Республикалӧн полномочиеяс серти государственнӧй власть органъясӧн примитӧм законъяс да мукӧд правӧвӧй акт оз кӧ лӧсявны федеральнӧй законъяслы, уджалӧны Коми Республикалӧн правӧвӧй актъяс. |
| 66 статья | 66 статья |
| Коми Республика ачыс лӧсьӧдӧ республикаса канму власьт органъяслысь тэчассӧ оланподув тэчаслӧн мыджӧдъяс серти, Россия Федерацияын канму власьтлысь бӧрйӧм да олӧмӧ пӧртысь органъяс котыртан ӧтувъя юрподувъяс серти да Коми Республикаса оланпастэчас серти. | Конституционнӧй тэчаслӧн подувъяс, Российскӧй Федерацияын государственнӧй властьлысь представительнӧй да исполнительнӧй органъяс котыртан ӧтувъя подувъяс да Коми Республикаса законодательство серти Коми Республика ачыс лӧсьӧдӧ республикаса государственнӧй власть органъяслысь система. |
| Россия Федерациялӧн веськӧдлӧм улӧ пыртӧмторъяс серти да Россия Федерациялӧн да Россия Федерацияса субъектъяслӧн ӧтвыв веськӧдланторъяс кузя Россия Федерациялӧн уджмогъяс серти Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяс пырӧны Россия Федерацияса олӧмӧ пӧртысь власьтлӧн ӧтувъя тэчасӧ. | Российскӧй Федерациялӧн компетенциялы инмысь могъяс кузя Коми Республикаса исполнительнӧй власть органъяс пырӧны Российскӧй Федерацияса исполнительнӧй власть системаӧ да, исполнительнӧй властьлӧн федеральнӧй органъяскӧд сёрнитчӧмӧн, вермӧны сетны налы ассьыныс ӧткымын полномочие, а сідзжӧ босьтчыны збыльмӧдны полномочиеяс, кодъясӧс налы сетӧны исполнительнӧй властьлӧн федеральнӧй органъяс. |
| Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяс олӧмӧ пӧртысь власьтлӧн федеральнӧй органъяскӧд сёрнитчӧмӧн, тайӧ кӧ оз мун паныд Россия Федерацияса Оланподувлы да федеральнӧй оланпасъяслы, вермӧны босьтны ас вылӧ олӧмӧ пӧртысь власьтлӧн федеральнӧй органъясӧн сетӧм уджмогъяс, а сідзжӧ сетны олӧмӧ пӧртысь власьтлӧн федеральнӧй органъяслы ассьыныс ӧткымын уджмог. | |
| 67 статья | 67 статья |
| Коми Республикаса канму кывъясӧн лоӧны коми да роч кывъяс. | Коми Республикаын государственнӧйясӧн лоӧны коми да роч кывъяс. |
| Республикаын олысь войтыръяслӧн Коми Республикаын эм тыр позянлуна инӧд чужан кыв видзӧм вылӧ, сійӧс велӧданног да сӧвмӧданног лӧсьӧдӧм вылӧ. | Коми Республика сетӧ право народъяслы, кодъяс олӧны республикаын, видзны чужан кыв, позянлун велӧдны да сӧвмӧдны сійӧс. |
| 68 статья | 68 статья |
| Коми Республикаса канму канпас, дӧрапас да кып, найӧс серпасалӧм да официальнӧя вӧдитчанног урчитсьӧ Коми Республикаса оланпасӧн. | Коми Республикалысь государственнӧй герб, флаг да гимн, налысь серпас да официальнӧя вӧдитчан пӧрадок урчитӧ Коми Республикаса закон. |
| 69 статья | 69 статья |
| Коми Республикалӧн юркарыс Сыктывкар. | Коми Республикалӧн юркар — Сыктывкар. Юркарлысь статус урчитӧ Коми Республикаса закон. |
| 70 статья | 70 статья |
| Коми Республика артмӧ административнӧй да мутас юкӧнъясысь: | Коми Республикаӧ пырӧны административно-территориальнӧй котыртчӧмъяс: |
| Изьва, Княжпогост, Койгорт, Кӧрткерӧс, Луздор, Сыктывдін, Сыктыв, Мылдін, Удора, Емдін, Кулӧмдін, Чилимдін районъясысь; | районъяс — Емдін, Изьва, Княжпогост, Койгорт, Кӧрткерӧс, Кулӧмдін, Луздор, Мылдін, Сыктыв, Сыктывдін, Удора, Чилимдін; |
| Сыктывкар, Воркута, Вуктыл, Инта, Печора, Сосногорск, Усинск да Ухта республиканскӧй тӧдчанлуна каръясысь да на увса мутасъясысь. | республиканскӧй тӧдчанлуна каръяс — Сыктывкар, Воркута, Вуктыл, Инта, Печора, Сосногорск, Усинск да Ухта налы подчиняйтчысь территорияӧн. |
| Коми Республика ачыс видлалӧ-вежлалӧ республикаса административнӧй да мутас тэчасногсӧ уджалысь оланпастэчас серти. | Коми Республика ачыс решайтӧ республикалӧн административно-территориальнӧй тэчасног йылысь вопросъяс ӧнія законодательство серти. |
| ІІ ЮКӦД. | ІІ ЮКӦН |
| 4 юрпас. ОЛАНПАС ПЫРТЫСЬ ВЛАСЬТ | 4 ГЛАВА. ЗАКОНОДАТЕЛЬНӦЙ ВЛАСТЬ |
| 71 статья | 71 статья |
| Коми Республикаса Каналан Сӧвет лоӧ Коми Республикаса пыр уджалан медвылыс да войтыр нимсянь уджалысь оланпас пыртысь дзик ӧти власьт органӧн. | Коми Республикаса Государственнӧй Сӧвет — Коми Республикаса властьлӧн медыджыд представительнӧй да законодательнӧй орган. |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ пырӧ 30 депутат, кодъясӧс бӧрйӧны Коми Республика мутасын олысь Россия Федерацияса граждана да кодъяслӧн федеральнӧй оланпас серти эм активнӧй бӧрйысян инӧд, ставлы инмана, быдӧнлы ӧткодь да веськыд бӧрйысян инӧд серти гусьӧн гӧлӧсуйтӧмӧн. | Государственнӧй Сӧветын 50 депутат, кодъясӧс бӧрйӧны ӧти мандата бӧрйысян округъяссянь мажоритарнӧй система серти унджык гӧлӧсӧн. Та дырйи 20 депутатсӧ бӧрйӧны тадз: районсянь либӧ республиканскӧй тӧдчанлуна карсянь ӧти депутат, 30 депутатсӧ — ӧти депутатӧн бӧрйысян округсянь, кӧні бӧрйысьысь лыдыс шӧркодя индӧм мында. |
| Коми Республикаса Каналан Сӧвет бӧрйӧны вит во кежлӧ. | Государственнӧй Сӧвет бӧрйыссьӧ нёль во кежлӧ. |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн эмӧсь юридическӧй кывкутысьлӧн инӧдъяс, эм канпаса печат. | |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн депутатӧ вермасны бӧрйыны Россия Федерацияса гражданинӧс, кодлы тырӧма 21 арӧс да кодлӧн эм федеральнӧй оланпас серти, Коми Республикаса Оланподув да Коми Республикаса оланпас серти пассивнӧй бӧрйысян инӧд. | Коми Республикаын Государственнӧй Сӧветса депутатӧн вермасны бӧрйыны Коми Республикаса гражданинӧс) кодлы тыри нин 21 арӧс, олӧ Коми Республикаын вит воысь оз этшаджык да кодлӧн эм бӧрйысян право. |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ бӧрйысьӧм нуӧданног урчитӧ Коми Республикаса оланпас федеральнӧй оланпастэчас серти. | Кыдзи бӧрйысьны Государственнӧй Сӧветӧ, урчитӧ Коми Республикаса закон. |
| Коми Республикаса Каналан Сӧвет аслас уджас ачыс видлалӧ котыртан, инӧда, юӧртан, материалӧн да техникаӧн да сьӧмӧн могмӧдан юалӧмъяс. | |
| Коми Республикаса Каналан Сӧвет удж нуӧдӧм вылӧ рӧскодсӧ урчитӧны Коми Республикаса республиканскӧй сьӧмкудйын торъя визьӧн. | |
| 72 статья | 72 статья |
| Коми Республикаса Каналан Сӧвет ассьыс уджсӧ нуӧдӧ сессияяс пыр, кодъяс артмӧны чукӧртчылӧмъясысь, а сідзжӧ комитетъяслӧн, Каналан Сӧветса мукӧд органлӧн чукӧртчылӧмъяс пыр. | Государственнӧй Сӧветлӧн уджаланногыс — сессияяс, а сідзжӧ Комитетъяслӧн заседаниеяс. |
| Коми Республикаса Каналан Сӧвет чукӧртчӧ медводдза чукӧртчылӧм вылӧ сійӧс бӧрйӧм бӧрын дас витӧд лунӧ, лои кӧ бӧрйӧма депутатъяслӧн урчитӧм лыдысь кык коймӧд юкӧнысь абу этшаджыкӧс. Медводдза чукӧртчылӧмсӧ восьтӧ медыджыд арлыда депутат. | Государственнӧй Сӧвет чукӧртчӧ медводдза заседание вылас сійӧс бӧрйӧм бӧрын дас витӧд лунас, Сӧветас кӧ бӧрйӧма колана лыдысь кык коймӧд юкӧнысь абу этшаджык депутатӧс. Медводдза заседаниесӧ восьтӧ медыджыд арлыда депутат. |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн чукӧртчылӧм лоӧ инӧдаӧн, сылӧн уджӧ кӧ пырӧдчӧ урчитӧм лыдысь кык коймӧд юкӧнысь оз этшаджык депутат. Каналан Сӧветлӧн инӧда чукӧртчылӧмыс нуӧдсьӧ куим тӧлысьнас ӧтчыдысь оз этшаджык. | |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн чукӧртчылӧмъяс мунӧны восьсӧн, сыысь кындзи, мый урчитӧма федеральнӧй оланпасъясӧн, Коми Республикаса оланпастэчасӧн да Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн Уджаланартӧн. | |
| Коми Республикаса Каналан Сӧвет котыртӧ комитетъяс, Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса мукӧд орган. | Государственнӧй Сӧвет лӧсьӧдӧ Комитетъяс. |
| Ас пӧвстысь депутатъяс бӧрйӧны Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн Веськӧдлысьӧс, сійӧс вежысьясӧс, комитетъясӧн да Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса мукӧд органӧн веськӧдлысьясӧс либӧ юрнуӧдысьясӧс да найӧс вежысьясӧс. | Ас пӧвстсьыныс депутатъяс бӧрйӧны Веськӧдлысьӧс, Веськӧдлысьӧс вежысьясӧс, Комитетъясса веськӧдлысьясӧс да найӧс вежысьясӧс, кодъяс пыр уджалӧны Коми Республикаса Государственнӧй Сӧвет штатын. |
| Депутатъяс вермӧны вӧчны депутатлысь уджсӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветын пыр уджалігӧн профессиональнӧй подув вылын либӧ медшӧр уджысь дугӧдчывтӧг. Профессиональнӧй подув вылын пыр уджалысь депутат лыдыс урчитсьӧ Коми Республикаса оланпасӧн. | Выльысь бӧрйӧм Государственнӧй Сӧветлӧн уджсӧ заводитӧм бӧрын водзті бӧрйылӧм властьлӧн медвыліса представительнӧй да законодательнӧй органлӧн полномочиеяс помасьӧны. |
| Коми Республикаса Каналан Сӧвет котыртӧм, лӧсьӧдӧм, сыӧн удж нуӧдӧм, сылӧн уджмогъяс да кывкутӧмыс мыджсьӧны Россия Федерацияса Оланподув вылӧ да ладмӧдсьӧны оланподула федеральнӧй оланпасъясӧн, федеральнӧй оланпасъясӧн, Коми Республикаса Оланподулӧн да на серти вынсьӧдӧм Коми Республикаса оланпасъясӧн да инӧда мукӧд нормативнӧй актӧн. Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса органъяслӧн уджаланногыс урчитсьӧ Коми Республикаса оланпасъясӧн, Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн Уджаланартӧн, а сідзжӧ вермӧ урчитсьыны органъяслӧн панасъясӧн. | Кыдзи уджалӧны Коми Республикаса Государственнӧй Сӧвет, сылӧн органъяс да должностя йӧз, урчитӧ Коми Республикаса Государственнӧй Сӧветлӧн Регламент. |
| 73 статья | 73 статья |
| Коми Республикаса Каналан Сӧвет: | Коми Республикаса Государственнӧй Сӧвет: |
| 1) вынсьӧдӧ Коми Республикаса Оланподув, пыртӧ сэтчӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс; | 1) примитӧ Коми Республикаса Конституция, пыртӧ сэтчӧ вежсьӧмъяс да содтӧдъяс; |
| 2) Коми Республикалӧн уджмогъяс кузя оланпастэчас серти нуӧдӧ ладмӧдан удж Коми Республикалӧн веськӧдланторъяс да Россия Федерациялӧн да Россия Федерацияса субъектъяслӧн ӧтвыв веськӧдланторъяс серти; | 2) примитӧ законъяс да мукӧд нормативнӧй акт; |
| 3) индӧ Коми Республикаса Юралысьӧс бӧръянног да Коми Республикаса Юралысьӧс чӧвтны коранног; | 3) видзӧдӧ Коми Республикаса Конституция да Коми Республикаса законъяс збыльмӧдӧм бӧрся да Коми |
| 3.1) индӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ бӧрйысьӧм нуӧданног, а сідзжӧ Коми Республикаса референдум инданног да сійӧс нуӧданног; | Республикаса законодательствоӧн ӧтмоза вӧдитчӧм бӧрся; |
| 4) кывзӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн удж йылысь Коми Республикаса Юралысьлысь быдвося отчётъяс, сы лыдын и Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн юалӧмъяс кузя; | 4) примитӧ Коми Республикалӧн государственнӧй тэчасног йылысь решениеяс; |
| 5) Коми Республикаса Оланподулӧн да Коми Республикаса оланпасъясӧн урчитӧмӧн да индӧм ногӧн видзӧдӧ та вылӧ уджмога мукӧд органкӧд Коми Республикаса оланпасъяс пыдди пуктӧм да найӧс олӧмӧ пӧртӧм бӧрся, Коми Республикаса республиканскӧй сьӧмкуд олӧмӧ пӧртӧм бӧрся, сьӧмкудйӧ пырттӧм Коми Республикаса фондъяслӧн мутасса канму сьӧмкудъяс олӧмӧ пӧртӧм бӧрся, Коми Республикаса киын кутан эмбурӧн вӧдитчан урчитанног пыдди пуктӧм бӧрся; | 5) решайтӧ Коми Республикалысь границаяс вежӧм йылысь вопросъяс; |
| 6) сӧгласуйтӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс; Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс Медводдза вежысьӧс; Коми Республикалӧн сьӧм овмӧс министрӧс; Россия Федерацияын да сылӧн субъектъясын, йӧзмуса канму мутасъясын Коми Республикаӧс петкӧдлысьясӧс чинӧ индӧм кузя Коми Республикаса Юралысьӧн пыртӧм вӧзйӧмъяс; | 6) бӧрйӧ Коми Республикалысь Государственнӧй Сӧветса Веськӧдлысьӧс, Государственнӧй Сӧветса Веськӧдлысьӧс вежысьясӧс, Государственнӧй Сӧветлӧн Комитетъясса веськӧдлысьясӧс да найӧс вежысьясӧс; |
| 6.1) индӧ чинӧ да мездӧ чинысь Коми Республикаын морт инӧдъяс торъя дорйысьӧс; | |
| 7) збыльмӧдӧ Россия Федерацияса Оланподулӧн, федеральнӧй оланпасъясӧн, Коми Республикаса Оланподулӧн да Коми Республикаса оланпасъясӧн урчитӧм мукӧд уджмог. | 7) примитӧ республиканскӧй референдум нуӧдӧм йылысь решениеяс; |
| 8) законодательнӧй водзмӧстчӧ Российскӧй Федерацияса Федеральнӧй собраниеын; | |
| 9) урчитӧ Коми Республикаса Государственнӧй Сӧветӧ бӧрйысьӧм да Коми Республикаса Юралысьӧс бӧрйӧм; | |
| 10) сӧгласуйтӧ Коми Республикаын государственнӧя веськӧдлан органъяслысь тэчасног лӧсьӧдӧм йылысь вӧзйӧмъяс; Коми Республикаса Юралысьӧс вежысьясӧс, Коми Республикаса финансъяс министрӧс, Российскӧй Федерацияын да сылӧн субъектъясын, а сідзжӧ иностраннӧй государствоясын да международнӧй организацияясын Коми Республикаса представительясӧс индӧм да уджысь мездӧм йылысь Коми Республикаса Юралысьлысь вӧзйӧмъяс; | |
| 11) видлалӧ локтан кад кежлӧ исполнительнӧй властьлысь удж программа, кодӧс вӧзйӧ Коми Республикаса Юралысь, республикаын делӧяс йылысь, пытшкӧсса да международнӧй политикаын тӧдчана вопросъяс йылысь быд вося докладъяс; | |
| 12) вынсьӧдӧ Коми Республикалысь республиканскӧй бюджет да сійӧс збыльмӧдӧм йылысь отчётъяс; | |
| 13) видлалӧ Коми Республикаса Юралысьлӧн отставка да чӧвтчӧм йылысь вопросъяс; | |
| 14) дугӧдлӧ Коми Республикаса Юралысьлысь актъяс да ӧттшӧтш шыӧдчӧ Коми Республикаса Конституционнӧй Судӧ, мед вӧчасны сэні кывкӧртӧд, лӧсялӧны-ӧ Коми Республикаса Юралысьлӧн актъясыс Коми Республикаса Конституциялы да (либӧ) Коми Республикаса законъяслы; | |
| 15) дугӧдлӧ Коми Республикаын Российскӧй Федерацияса законъяс да (либӧ) мукӧд нормативнӧй правӧвӧй акт, кодъяс дзескӧдӧны Коми Республикалысь интересъяссӧ, ӧттшӧтш шыӧдчӧ Российскӧй Федерацияса конституционнӧй Судӧ; | |
| 16) бӧрйӧ Конституционнӧй Судса судьяясӧс; | |
| 17) видлалӧ Российскӧй Федерациялӧн законодательство серти судебнӧй да право видзысь органъясса, специальнӧй службаясса кадръяс йылысь вопросъяс; | |
| 18) видлалӧ Коми Республикаса Прокурорӧс индӧм йылысь вопросъяс; | |
| 19) индӧ Коми Республикаын властьлӧн меставывса органъяслысь уджаланног; | |
| 20) видлалӧ депутатъяслӧн этика йылысь вопросъяс. | |
| 21) лӧсьӧдӧ Коми Республикаса государственнӧй наградаяс да почётнӧй нимъяс; | |
| 22) вынсьӧдӧ Коми Республикалысь международнӧй да межгосударственнӧй договоръяс да сёрнитчӧмъяс; | |
| 23) куим лунӧн видлалӧ вопросъяс, кодъяс йитчӧмаӧсь Коми Республикаса Юралысьӧн Коми Республикаын либӧ сылӧн торъя местаясын чрезвычайнӧй положение пыртӧмкӧд; | |
| 24) гӧгӧрвоӧдӧ Коми Республикаса законъяс; | |
| 25) видлалӧ мукӧд вопросъяс, кодъяс инмӧны Коми Республикаса властьлӧн законодательнӧй органлы. | |
| 74 статья | 74 статья |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн Веськӧдлысьлӧн да сійӧс вежысьяслӧн уджмогъясыс урчитсьӧны Коми Республикаса оланпасъясӧн да на серти вынсьӧдӧм Коми Республикаса инӧда мукӧд нормативнӧй актӧн. | Коми Республикалӧн Государственнӧй Сӧветса Веськӧдлысь: |
| 1) юрнуӧдӧ вопросъяс дасьтӧмӧн, кодъясӧс колӧ видлавны Государственнӧй Сӧветлы; | |
| 2) чукӧртӧ да нуӧдӧ Государственнӧй Сӧветлысь сессияяс; | |
| 3) кырымалӧ Государственнӧй Сӧветӧн примитӧм постановлениеяс; | |
| 4) сетӧ вӧзйӧмъяс, кодъяс йитчӧмаӧсь Коми Республикаса Юралысьлӧн отставкакӧд да уджысь чӧвтчӧмкӧд; | |
| 5) збыльмӧдӧ Государственнӧй Сӧвет уджкӧд йитчӧм мукӧд полномочие. | |
| 75 статья | 75 статья |
| Киритӧма. | Коми Республикалӧн Государственнӧй Сӧветса Веськӧдлысьӧс вежысьяс: |
| 1) сӧгласуйтӧны Комитетъяслысь закон да мукӧд нормативнӧй акт проектъяс водзвыв видлалӧм кузя удж; | |
| 2) Государственнӧй Сӧветса Веськӧдлысьлӧн тшӧктӧм серти збыльмӧдӧны Государственнӧй Сӧветлӧн уджкӧд йитчӧм мукӧд полномочие. | |
| 76 статья | 76 статья |
| Оланпас вӧзъян инӧд сетӧма Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн депутатъяслы, Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса комитетъяслы, Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн Веськӧдлысьлы, Коми Республикаса Юралысьлы, Коми Республикаса Веськӧдлан котырлы, Коми Республикаса прокурорлы, Коми Республикаса Оланподув Ёрдлы, муниципальнӧй юкӧнъясса бӧрйӧм органъяслы, "Коми войтыр" дінмукостса ӧтйӧза ӧтмунӧмлы, Россия Федерацияса Федеральнӧй Собраниелӧн Федерация Сӧветӧ пырысьяслы – Коми Республикаса Каналан Сӧветӧс да Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧс петкӧдлысьяслы. Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса Президиумлӧн, пыр уджалысь, недыр кад уджалысь комиссияяслӧн эм оланпас вӧзъян инӧд налӧн уджын веськӧдланторъяс кузя. | Законодательнӧя водзмӧстчан право сетӧма Коми Республикалӧн Государственнӧй Сӧветса депутатъяслы, Государственнӧй Сӧветса Комитетъяслы, Государственнӧй Сӧветса Веськӧдлысьлы, Коми Республикаса Юралысьлы, Коми Республикаын районъясса да каръясса представительнӧй власть органъяслы, коми войтырлӧн Чукӧртчӧмлы да сылӧн исполнительнӧй органлы. |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ Коми Республикаса Юралысьӧн пыртӧм оланпас балаяс видлавсьӧны сылӧн вӧзйӧм кузя медводдзаясӧн. | Коми Республикаса Конституционнӧй Судлӧн, Коми Республикаса Верховнӧй Судлӧн да Коми Республикаса Высшӧй Арбитражнӧй Судлӧн эм право законодательнӧя водзмӧстчыны асланыс удж кузя Коми Республикаса Государственнӧй Сӧветын. |
| Вотъяс пыртӧм либӧ киритӧм, найӧс мынтӧмысь мездӧм, Коми Республикаса сьӧм кӧсйысьӧмъяс вежӧм йылысь оланпас балаяс, мукӧд оланпас бала, кӧні рӧскодыс артавсьӧ Коми Республикаса республиканскӧй сьӧмкуд сьӧм тшӧт весьтӧ, Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн видлавсьӧны Коми Республикаса Юралысьлӧн вӧзйӧм серти либӧ сылӧн кывкӧртӧд серти. Тайӧ кывкӧртӧдыс сетсьӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ Коми Республикаса Юралысьлы оланпас бала воан лунсянь кызь лунӧн. | Законопроектъяс, кодъяс серти рӧскодсӧ артыштӧма вештыны республиканскӧй бюджетысь, позьӧ вӧзйыны сӧмын сэк, кор ассьыс кыв шуасны Коми Республикаса исполнительнӧй властьлӧн лӧсялана органъяс. |
| 77 статья | 77 статья |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн вынсьӧдӧм оланпасыс дас лунӧн мӧдӧдсьӧ Коми Республикаса Юралысьлы йӧзӧдӧм могысь. | Законъяс да мукӧд нормативнӧй акт примитӧ Государственнӧй Сӧвет сессияяс вылын, на вӧсна кӧ гӧлӧсуйтіс бӧрйӧм депутат лыдысь унджык депутатыс, да нинӧм мӧдтор абу шуӧма Коми Республикаса Конституцияын. |
| Коми Республикаса Юралысь йӧзӧдӧ Коми Республикаса оланпассӧ, оланпас йӧзӧдӧмсӧ эскӧдӧ кырымалӧмӧн либӧ вештӧ оланпассӧ тайӧ оланпаслӧн воӧмсяньыс дас нёль лунӧн. Коми Республикаса Юралысь кӧ вештӧ Коми Республикаса оланпассӧ, вештӧм оланпассӧ бӧр мӧдӧдӧны Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ вештӧмсӧ подулалӧмӧн либӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс сэтчӧ пыртны вӧзйӧмӧн. | Сессияяс чукӧртӧны Государственнӧй Сӧветлӧн Регламент серти. Сессия вына, сылӧн уджын кӧ участвуйтӧ кык коймӧд юкӧнысь оз этшаджык депутат. Сессияяс векджык восьсаӧсь. Государственнӧй Сӧветлӧн Регламент вермӧ индыны, кор нуӧдны пӧдса заседаниеяс. |
| Коми Республикаса Юралысь кӧ вештӧ Коми Республикаса оланпассӧ, Коми Республикаса Каналан Сӧвет вермас ошкыны тайӧ оланпассӧ воддза вынсьӧдӧм редакцияӧн урчитӧм депутат лыдысь кык коймӧд юкӧнысь унджык гӧлӧсӧн. | |
| Воддза вынсьӧдӧм редакцияӧн ошкӧм Коми Республикаса оланпассӧ Коми Республикаса Юралысь оз вермы вештыны мӧдысь да сійӧс колӧ йӧзӧдны сизим лунӧн. | |
| Колӧ кырымавны да йӧзӧдны воӧмсяньыс дас нёль лунӧн тшӧтш и Коми Республикаса Юралысьӧн вештытӧм оланпас. | |
| 78 статья | 78 статья |
| Ассьыс уджмогъяс олӧмӧ пӧртан кадӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн депутат кутчысьö депутат уджкӧд йитчӧм дзескӧдӧмъясӧ да могъясö, кодъясӧс урчитӧма федеральнӧй оланпасъясӧн. | Государственнӧй Сӧветӧн примитӧм закон сизим лунӧн мӧдӧдсьӧ Коми Республикаса Юралысьлы кырымавны да йӧзӧдны. |
| Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса депутат, коді олӧмӧ пӧртӧ ассьыс уджмогъяссӧ пыр уджалан профессиональнӧй подув вылын, абу инӧда уджавны мынтысяна мӧд удж вылын, велӧдан, научнӧй да мукӧд творческӧй уджысь кындзи, мӧдтор кӧ абу артыштӧма Россия Федерацияса оланпастэчасӧн. | Коми Республикаса Юралысь дас нёль лунӧн кырымалӧ законсӧ да йӧзӧдӧ сійӧс. |
| Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса депутат абу инӧда вӧдитчыны аслас статусӧн, уджыс кӧ сылӧн абу йитчӧма депутат уджмогъяс олӧмӧ пӧртӧмкӧд. | Коми Республикаса Юралысь кӧ закон воӧмсянь дас нёль лунӧн вештас сійӧс, Государственнӧй Сӧвет выльысь видлалӧ тайӧ законсӧ. Выльысь видлалігӧн кӧ важ редакциянас законсӧ ошкасны Государственнӧй Сӧветса став бӧрйӧм депутатъяслӧн кык коймӧд юкӧнысь оз этшаджык гӧлӧсӧн, сійӧс колӧ кырымавны Коми Республикаса Юралысьлы сизим лунӧн да йӧзӧдны. |
| Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса депутатлы инӧдъяс да могъяс мытшӧдтӧг да бура олӧмӧ пӧртӧм могысь лӧсьӧдӧны уджалан подув. Депутат удж нуӧдӧм вылӧ тыр позянлунъяс урчитсьӧны Коми Республикаса оланпасӧн. | Кырымавсьӧ да йӧзӧдсьӧ сідзжӧ закон, кодӧс Коми Республикаса Юралысь эз вешты сылы воӧмсянь дас нёль лун чӧжӧн. |
| Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса депутатӧс вӧрзьӧдны позьтӧмлун вылӧ тыр позянлунъяс урчитсьӧны федеральнӧй оланпастэчасӧн. | |
| Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса депутатъяслӧн уджкӧд йитчӧм юалӧмъяс видлавсьӧны Коми Республикаса оланпастэчас серти. | |
| 79 статья | 79 статья |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджмогъяс вермасны кадысь водз дугӧдны, кор: | Государственнӧй Сӧветса депутат оз вермы лоны Коми Республикаын властьлӧн кыкысь унджык представительнӧй органса депутатӧн. |
| 1) Коми Республикаса Каналан Сӧвет вынсьӧдӧ ассьыс уджсӧ дугӧдӧм йылысь шуӧм; | Коми Республикалӧн Государственнӧй Сӧветса депутатъясӧс оз позь вӧрзьӧдны Коми Республикаын налӧн полномочиеяс помасьтӧдз. Депутатӧс оз позь кутны, арестуйтны, шобны, сэтшӧм случайын кындзи, кор кутӧны мыж вӧчанінын. Сійӧс оз позь асьсӧ шобны, оз кӧ ковмы тайӧс вӧчны мукӧд йӧзлысь олӧмсӧ видзӧм могысь |
| 2) Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджсӧ дугӧдӧ Коми Республикаса Юралысь федеральнӧй оланпастэчас серти тайӧ статьяса мӧд да коймӧд юкӧнъясӧн урчитӧм подув вылын да пӧрадокӧн; | Депутатлысь вӧрзьӧдны позьтӧмлунсӧ мырддьӧм йылысь шуӧ Государственнӧй Сӧвет Коми Республикаса Прокурорлӧн шыӧдчӧм серти. |
| 3) вынсялӧ Коми Республикаса Медвылыс Ёрдлӧн помшуӧм сы йылысь, мый Коми Республикалӧн Каналан Сӧветса депутатъяслӧн тайӧ котырыс абу инӧда, тшӧтш и сэки, кор депутатъяс эновтчӧны асланыс уджмогъясысь; | Коми Республикалӧн Государственнӧй Сӧветса депутат, коді пыр уджалӧ штатын, оз вермы лоны мукӧд государственнӧй удж вылын, вӧчны мукӧд мынтысяна удж, велӧдан, научнӧй да творческӧй уджысь ӧтдор. |
| 4) Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджсӧ дугӧдӧны Россия Федерацияса Президентлӧн помшуӧм серти федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм подув вылын да пӧрадок серти. | Депутатысь чӧвтны вермасны бӧрйысьысьяс. |
| Коми Республикаса Юралысь инӧд серти вермӧ вынсьӧдны Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджмогъяс кадысь водз дугӧдӧм йылысь помшуӧм, кор: | Государственнӧй Сӧветса депутатлӧн удж да сійӧс чӧвтӧм йылысь вопросъяс решитӧ Коми Республикаса закон. |
| 1) Коми Республикаса Каналан Сӧвет вынсьӧдӧ Коми Республикаса Оланподув, Коми Республикаса оланпас, инӧда мукӧд нормативнӧй акт, кодъяс мунӧны паныд Россия Федерацияса Оланподувлы, Россия Федерациялӧн веськӧдлантор кузя да Россия Федерациялӧн да Россия Федерацияса субъектъяслӧн ӧтвыв веськӧдлантор кузя вынсьӧдӧм федеральнӧй оланпасъяслы, Коми Республикаса Оланподувлы, татшӧм паныд мунӧмъяссӧ кӧ индӧма лӧсялана ёрдӧн, а Коми Республикаса Каналан Сӧвет эз бырӧд найӧс ёрдлӧн помшуӧм вынсялан лунсянь квайт тӧлысьӧн; | Государственнӧй Сӧветса депутатъясӧн оз вермыны лоны министръяс, государственнӧй комитетъясса веськӧдлысьяс, комитетъясса веськӧдлысьяс да исполнительнӧй властьлӧн мукӧд республиканскӧй органъясса юрнуӧдысьяс. |
| 2) лӧсялана ёрдлӧн вынсялӧм помшуӧмӧн кӧ урчитӧма, мый инӧда котырӧн бӧрйӧм Коми Республикаса Каналан Сӧвет куим тӧлысь чӧж помся эз нуӧд чукӧртчылӧм, либӧ кор лӧсялана ёрдлӧн вынсялӧм помшуӧмӧн урчитӧма, мый инӧда котырӧн выльысь бӧрйӧм Коми Республикаса Каналан Сӧвет инӧда котырӧн бӧрйӧм лунсянь куим тӧлысь чӧж эз нуӧд чукӧртчылӧм. Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджмогъяс кадысь водз дугӧдӧм йылысь помшуӧм позьӧ примитны лӧсялана ёрдлӧн помшуӧм вынсялан лунсянь куим тӧлысьӧн. | |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджмогъяс кадысь водз дугӧдӧм йылысь Коми Республикаса Юралысьлӧн помшуӧм вынсьӧдсьӧ индӧдӧн. | |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджмогъяс кадысь водз дугӧдӧм йылысь помшуӧм вынсьӧдӧм бӧрын индӧны Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ чередтӧм бӧрйысьӧмъяс федеральнӧй оланпас, Коми Республикаса Оланподув да (либӧ) Коми Республикаса оланпас серти. Индӧм бӧрйысьӧмъяс нуӧдсьӧны федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм кадӧ. | |
| 5 юрпас. ОЛӦМӦ ПӦРТЫСЬ ВЛАСЬТ | 5 ГЛАВА. ИСПОЛНИТЕЛЬНӦЙ ВЛАСТЬ |
| 80 статья | 80 статья |
| Коми Республикаын олӧмӧ пӧртысь власьт збыльмӧдӧны Коми Республикаса Юралысь, Коми Республикаса Веськӧдлан котыр да Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьтлӧн мукӧд орган, кодъяс збыльмӧдӧны олӧмӧ пӧртан да индалан могъяс да могмӧдӧны гражданалысь инӧдъяс да оланпасӧн урчитӧм тӧждъяс. | Коми Республикаын исполнительнӧй властьсӧ пӧртӧны олӧмӧ Коми Республикаса Юралысь, сыӧн веськӧдлана Правительство, а сідзжӧ Коми Республикаса исполнительнӧй власть системаӧ пырысь меставывса администрацияяс кыдзи государственнӧй веськӧдлан органъяс, кодъяс збыльмӧдӧны исполнительнӧй да распорядительнӧй могъяс да дорйӧны гражданалысь правояс да законнӧй интересъяс лӧсялана территорияын. |
| Коми Республикаса Юралысь лоӧ Коми Республикаса медвылыс чина мортӧн. | Коми Республикаса Юралысь — государствоса юралысь. |
| Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяс котыртӧм, лӧсьӧдӧм, наӧн удж нуӧдӧм, налӧн уджмогъяс да кывкутӧмыс мыджсьӧны Россия Федерацияса Оланподув вылӧ да ладмӧдсьӧны оланподула федеральнӧй оланпасъясӧн, федеральнӧй оланпасъясӧн, Коми Республикаса Оланподулӧн да на серти примитӧм Коми Республикаса оланпасъясӧн да инӧда мукӧд нормативнӧй актӧн. | |
| 81 статья | 81 статья |
| Коми Республикаса Юралысьӧс бӧрйӧны Россия Федерацияса граждана, кодъяс олӧны Коми Республикаса мутасын да кодъяслӧн федеральнӧй оланпас серти эм активнӧй бӧрйысян инӧд, ставлы инмана, быдӧнлы ӧткодь да веськыд бӧрйысян инӧд серти гусьӧн гӧлӧсуйтӧмӧн. | Коми Республикаса Юралысьӧс бӧрйӧны Коми Республикаса граждана ӧтувъя, быдӧнлы ӧткодь да веськыд бӧрйысян право серти гусьӧн гӧлӧсуйтӧмӧн. Коми Республикаса Юралысьӧ кандидатыс вермас лоны кӧть мыйта. |
| Коми Республикаса Юралысьӧн вермас лоны Россия Федерацияса гражданин, кодлӧн Россия Федерацияса Оланподув, федеральнӧй оланпас серти эм пассивнӧй бӧрйысян инӧд, кодлӧн абу суйӧрсайса канмулӧн гражданство либӧ сэні олӧм вылӧ кабала либӧ Россия Федерацияса гражданинлӧн суйӧрсайса канму мутасын пыр олӧм вылӧ инӧд эскӧдан мӧд документ да кодлы тырӧма нин 30 арӧс. | Коми Республикаса Юралысьӧс бӧръян пӧрадок индыссьӧ Коми Республикаса законӧн. |
| Коми Республикаса Юралысьӧс бӧрйӧны вит во кежлӧ да сійӧ оз вермы уджавны индӧм чинын кыкысь унджык кадколаст дорвыв. | |
| Коми Республикаса Юралысьӧс бӧръянногсӧ урчитӧ Коми Республикаса оланпас федеральнӧй оланпастэчас серти. | 82 статья |
| Коми Республикаса Юралысьӧн вермасны бӧрйыны Коми Республикаса гражданинӧс, коді 35 арӧсысь абу томджык да 65 арӧсысь абу пӧрысьджык, кодлӧн эм бӧрйысян право, пыр олӧ Коми Республикаын дас воысь оз этшаджык. | |
| Коми Республикаса Юралысьӧс бӧрйӧны нёль во кежлӧ. Ӧти и сійӧ жӧ морт оз вермы лоны Коми Республикаса Юралысьӧн дорвыв кык срокысь дырджык. | |
| 82 статья | 83 статья |
| Коми Республикаса Юралысь пырӧ чинӧ кыпыд кывсетӧм бӧрын: | Коми Республикаса Юралысь босьтчӧ аслас полномочиеясӧ бӧрйӧм бӧрас комынӧд лунӧ, сійӧ кадсяньыс пыр жӧ, кор сетас татшӧм присяга: |
| “Коми Республикаса Юралысьлӧн чинӧ пыригӧн кыпыда кӧсйыся кывкутӧмӧн пӧртны олӧмӧ ме водзӧ сувтӧдӧм Коми Республикаса Юралысьлысь тӧдчана могъяс, пыдди пуктыны да дорйыны мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля, кутчысьны Россия Федерацияса Оланподулӧ, федеральнӧй оланпасъясӧ, Коми Республикаса Оланподулӧ да Коми Республикаса оланпасъясӧ”. | «Коми Республикаса Юралысьлӧн должностьӧ босьтчигӧн торжественнӧя кӧсйыся кыв кутӧмӧн служитны Коми Республикаса войтырлы, стрӧга кутчысьны Коми Республикаса Конституцияӧ да Российскӧй Федерацияса Конституцияӧ, Коми Республикаса да Российскӧй Федерацияса законъясӧ, ёнмӧдны да дорйыны Коми Республикалысь асшӧрлун, бура збыльмӧдны Коми Республикаса Юралысьлысь ме водзӧ сувтӧдӧм гырысь могъяссӧ». |
| Кыпыд кывсетӧм висьтавсьӧ Коми Республикаса канму кывъясӧн Коми Республикаса Каналан Сӧвет водзын Коми Республикалӧн Оланподув Ёрдса ёрдысьяс дырйи. | Присяга сетсьӧ Коми Республикаса государственнӧй кывъяс вылын Коми Республикаса Государственнӧй Сӧвет водзын Коми Республикаысь Конституционнӧй Судса членъяс дырйи. |
| 83 статья | 84 статья |
| Ассьыс уджмогъяс збыльмӧдан кадколастӧ Коми Республикаса Юралысь кутчысьö дзескӧдӧмъясӧ да кутöдъясö, кодъясӧс урчитӧма федеральнӧй оланпасъясӧн. | Коми Республикаса Юралысь оз вермы лоны Коми Республикалӧн Государственнӧй Сӧветса депутатӧн, Коми Республикаын мукӧд представительнӧй органса депутатӧн. |
| Коми Республикаса Юралысь оз босьт некутшӧм должность государственнӧй органъясын, коммерческӧй организацияясын да общественнӧй котыръясын, сылӧн абу предпринимательскӧй да мынтысяна мукӧд удж вылӧ право. | |
| Ассьыс полномочие збыльмӧдігӧн Коми Республикаса Юралысь петлӧ политическӧй партияясысь да мукӧд общественно-политическӧй котырысь. | |
| 84 статья | 85 статья |
| Коми Республикаса Юралысь: | Коми Республикаса Юралысь: |
| 1) збыльмӧдӧ ас уджмогъяс серти мортлысь да гражданинлысь инӧдъяс да вӧля олӧмӧ пӧртан, могмӧдан да доръян, ас эмбур да общественнӧй пӧрадок видзан, терроризмлы да экстремизмлы водзсасян, мыж вӧчӧмкӧд тыш нуӧдан мераяс; | 1) дорйӧ Коми Республикаса гражданалысь правояс да вӧля, республикалысь государственнӧй асшӧрлун, безопасность да территориальнӧй ӧтторъялун, аслас муын законность да правопорядок; |
| 2) петкӧдлӧ Коми Республикаӧс канму власьт федеральнӧй органъяскӧд, Россия Федерацияса субъектъяслӧн канму власьт органъяскӧд, меставывса асвеськӧдлан органъяскӧд йитӧдъясын да ортсыса экономическӧй йитӧдъясын, та дырйи Коми Республика нимсянь инӧд серти вермӧ кырымавны сёрнитчӧмъяс да артмӧдчӧмъяс; | 2) петкӧдлӧ Коми Республикаӧс Российскӧй Федерациякӧд да сылӧн субъектъяскӧд йитӧдъясын, а сідзжӧ международнӧй йитӧдъясын; сёрнитчӧ да кырымалӧ международнӧй договоръяс; |
| 3) йӧзӧдӧ оланпасъяс, кодъяслысь йӧзӧдӧмсӧ эскӧдӧ оланпасъяс кырымалӧмӧн, либӧ вештӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн вынсьӧдӧм оланпасъяс; | 3) юрнуӧдӧ Коми Республикаын государственнӧй веськӧдлан органъяс системаӧн, котыртӧ Коми Республикаса государственнӧй власть органъяскӧд да государственнӧй власть федеральнӧй органъяскӧд ӧтувъя удж; |
| 4) котыртӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котыр Коми Республикаса оланпастэчас серти да вынсьӧдӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырлысь удж дугӧдӧм йылысь помшуӧм; | 4) кутӧ Коми Республикалӧн Государственнӧй Сӧветын законодательнӧя водзмӧстчан право; |
| 5) видзӧдӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн, Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт мукӧд органлӧн удж бӧрся; | 5) сетӧ Коми Республикалӧн Государственнӧй Сӧветлы республикаын делӧяс йылысь быд вося доклад, локтан кад кежлӧ исполнительнӧй властьлысь удж программа, юӧртӧ Коми Республикаса Государственнӧй Сӧветлы пытшкӧсса да международнӧй политикаын тӧдчана вопросъяс йылысь; |
| 6) координируйтӧ Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяслысь Коми Республикаса канму власьт мукӧд органкӧд удж да Россия Федерацияса оланпастэчас серти вермӧ котыртны Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяслысь олӧмӧ пӧртысь федеральнӧй власьт органъяскӧд да налӧн мутас органъяскӧд, меставывса асвеськӧдлан органъяскӧд да ӧтйӧза ӧтувъяскӧд удж; | 6) дасьтӧ да сетӧ Государственнӧй Сӧветлы республикалысь бюджет да вочӧ ставсӧ, медым збыльмӧдны сійӧс, сетӧ республикалысь бюджет збыльмӧдӧм йылысь отчёт; |
| 7) пыртӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ сӧгласуйтӧм вылӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс; Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс Медводдза вежысьӧс; Коми Республикалӧн сьӧм овмӧс министрӧс; Россия Федерацияын да сылӧн субъектъясын, йӧзмуса канму мутасъясын Коми Республикаӧс петкӧдлысьясӧс чинӧ индӧм кузя вӧзйӧмъяс; | 7) Государственнӧй Сӧветкӧд сёрнитчӧм бӧрын индӧ да вештӧ должностьысь Коми Республикаса Юралысьӧс вежысьясӧс, Коми Республикаса финансъяс министрӧс; |
| 8) индӧ чинӧ да мездӧ чинысь Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт тэчасын Коми Республикаса чина йӧзӧс Коми Республикаса оланпас серти; | 8) Государственнӧй Сӧветкӧд сёрнитчӧм бӧрын лӧсьӧдӧ Коми Республикаын государственнӧй веськӧдлан органъяслысь тэчасног; |
| 9) урчитӧ Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяслысь тэчассӧ; | 9) котыртӧ Правительство, индӧ да вештӧ должностьсьыс министръясӧс да республикаын государственнӧй веськӧдлан мукӧд органса юрнуӧдысьясӧс; |
| 10) сетӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветлы Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн удж йылысь быдвося отчётъяс, такӧд тшӧтш Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн сувтӧдӧм юалӧмъяс серти; индӧм отчётъясын тӧдчӧдӧ урчитӧм кадколаст вылӧ Коми Республикалысь социально-экономическӧй сӧвмӧм кузя медшӧр туйвизьяссӧ; | 10) Государственнӧй Сӧветкӧд сёрнитчӧм бӧрын индӧ да бӧр корӧ Российскӧй Федерацияын да сылӧн субъектъясын, а сідзжӧ иностраннӧй государствоясын да международнӧй организацияясын Коми Республикалысь представительясӧс; |
| 11) сетӧ Коми Республикаса канму наградаяс да Коми Республикаса почёт нимъяс, вӧзйӧ Россия Федерацияса канму наградаясӧн наградитӧм вылӧ; | 11) решайтӧ закон серти Коми Республикаын гражданство йылысь вопросъяс; |
| 12) сылӧн эм инӧд корны чукӧртны Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь водзвыв урчиттӧм чукӧртчылӧм, а сідзжӧ чукӧртны выльӧн бӧрйӧм Коми Республикаса Каналан Сӧвет медводдза чукӧртчылӧм вылӧ Коми Республикаса Каналан Сӧветлы Коми Республикаса Оланподулӧн урчитӧм кадысь водзджык; | 12) дугӧдӧ Коми Республикаын государственнӧй веськӧдлан органъяслысь да меставывса администрацияӧн юрнуӧдысьяслысь актъяс, кор найӧ оз лӧсявны Коми Республикаса Конституциялы да законъяслы, Коми Республикаса Юралысьлӧн индӧдъяслы; |
| 13) сылӧн эм инӧд пырӧдчыны Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн уджӧ сёрнитчан гӧлӧса инӧдӧн; | 13) закон серти шыӧдчӧ Коми Республикаса Конституционнӧй Судӧ да Российскӧй Федерацияса Конституционнӧй Судӧ; |
| 14) сылӧн эм инӧд примитны Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь уджмогъяс кадысь водз дугӧдӧм йылысь помшуӧм федеральнӧй оланпас да Коми Республикаса Оланподув серти; | 14) сеталӧ Коми Республикаса государственнӧй наградаяс да Коми Республикаса почётнӧй нимъяс, корӧ сетны Российскӧй Федерацияса государственнӧй наградаяс; |
| 15) збыльмӧдӧ федеральнӧй оланпасъясӧн, Коми Республикаса Оланподулӧн, Коми Республикаса оланпасъясӧн сы водзын сувтӧдӧм мукӧд уджмог. | 15) гражданалысь безопасность видзӧм могысь закон серти пыртӧ Коми Республикаын либӧ ӧткымынлаын чрезвычайнӧй положение да та йылысь ӧттшӧтш юӧртӧ Коми Республикаса Государственнӧй Сӧветлы; |
| 16) кырымалӧ да йӧзӧдӧ Коми Республикалысь законъяс; | |
| 17) збыльмӧдӧ мукӧд полномочие, кодӧс сылы сетӧ Коми Республикаса Конституция да законодательство. | |
| 85 статья | 86 статья |
| Коми Республикаса Юралысь аслас уджмогъяс серти Россия Федерацияса Оланподув, федеральнӧй оланпасъяс, Россия Федерацияса Президентлӧн нормативнӧй актъяс, Россия Федерацияса Веськӧдлан котырлӧн шуӧмъяс, Коми Республикаса Оланподув, Коми Республикаса оланпасъяс вылӧ мыджсьӧмӧн да найӧс збыльмӧдӧм могысь лэдзӧ Коми Республикаын быть пӧртана индӧдъяс да тшӧктӧмъяс. | Коми Республикаса Юралысьлысь полномочиеяссӧ оз позь веськӧдны сы вылӧ, медым вежны Коми Республикалысь государственнӧй тэчасног, лэдзавны государственнӧн властьлӧн законнӧя бӧрйӧм любӧй орган либӧ дугӧдлыны налысь уджсӧ. |
| 86 статья | 87 статья |
| Коми Республикаса Юралысьлӧн уджмогъяс помасьӧны Коми Республикаса Оланподулӧн индӧм кадколаст бӧрын. | Коми Республикаса Юралысь аслас полномочиеяс серти уджалысь законодательство вылӧ мыджсьӧмӧн да сійӧс збыльмӧдӧм могысь лэдзӧ указъяс да индӧдъяс, кодъясӧс быть колӧ пӧртны олӧмӧ ставнас Коми Республикаын. |
| Коми Республикаса Юралысьлӧн уджмогъясыс кадысь водз помасьӧны федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм случайясын да пӧрадок серти. | |
| 86.1 статья | |
| Коми Республикаса Юралысьлысь могъяс недыр кадколастӧ збыльмӧдысьӧс индӧ Россия Федерацияса Президент Коми Республикаса Юралысьӧ бӧрйӧм мортӧн чинӧ босьтчытӧдз, сэки да сы ног, кыдзи урчитӧма федеральнӧй оланпастэчасӧн. | |
| Коми Республикаса Юралысьлысь могъяс недыр кадколастӧ збыльмӧдысьлӧн абу инӧдыс дугӧдны Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь удж, вӧзйыны вежсьӧмъяс Коми Республикаса Оланподулӧ. | |
| 88 статья | |
| 87 статья | |
| Коми Республикаса Юралысьӧс оз позь вӧрзьӧдны, сылысь бур нимсӧ да морт нимсӧ видзӧ закон. | |
| Коми Республикаса Каналан Сӧвет инӧд серти вермӧ петкӧдлыны эскытӧмлун Коми Республикаса Юралысьлы сэк, кор: | Коми Республикаса Юралысь кӧ тӧдӧмӧн торкас сетӧм присяга, Коми Республикаса Конституционнӧй Судлысь кывкӧртӧд артыштӧмӧн, Коми Республикаса Государственнӧй Сӧвет Коми Республикалӧн Государственнӧй Сӧветса став бӧрйӧм депутат лыдысь куим нёльӧд юкӧн гӧлӧсӧн вермас чӧвтны должностьсьыс Коми Республикаса Юралысьӧс. |
| 1) сійӧ йӧзӧдӧ актъяс, кодъяс мунӧны паныд Россия Федерацияса Оланподувлы, федеральнӧй оланпасъяслы, Коми Республикаса Оланподувлы да Коми Республикаса оланпасъяслы, татшӧм лӧсявтӧмторъяссӧ кӧ эрдӧдіс колана ёрд, а Коми Республикаса Юралысь ёрдлӧн помшуӧм вынӧ пыран лунсянь тӧлысь чӧжӧн эз бырӧд индӧм лӧсявтӧмторъяссӧ; | Коми Республикаса Юралысь вермас кӧть кор юӧртны аслас отставка йылысь. |
| 2) колана ёрдӧн эрдӧдӧма Россия Федерацияса Оланподув, федеральнӧй оланпасъяс, Россия Федерацияса Президентлысь индӧдъяс, Россия Федерацияса Веськӧдлан котырлысь шуӧмъяс, Коми Республикаса Оланподув да Коми Республикаса оланпасъяс мукӧд сикас ёна торкалӧм, та вӧсна кӧ унаысь торкӧма гражданалысь инӧдъяс да вӧля; | |
| 3) Коми Республикаса Юралысь ассьыс могъяссӧ оз колананог пӧрт олӧмӧ. | |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн Коми Республикаса Юралысьлы эскытӧмлун йылысь помшуӧм лоӧ вынсьӧдӧмаӧн индӧм депутат лыдысь кык коймӧд юкӧн гӧлӧсӧн, водзмӧстчӧ кӧ индӧм депутат лыдысь этша вылӧ коймӧд юкӧныс. | |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн Коми Республикаса Юралысьлы эскытӧмлун йылысь помшуӧмсӧ ыстӧны Россия Федерацияса Президентлы видлалӧм вылӧ Коми Республикаса Юралысьӧс чинысь вештӧм кузя юалӧм видлалӧм могысь. | |
| 89 статья | |
| 88 статья | |
| Кор Коми Республикаса Юралысь мыйкӧ дыра абу (отпускын, висьӧ да с. в.), сылӧн тшӧктӧм серти сылысь мыйтакӧ полномочие либӧ став полномочиесӧ збыльмӧдӧ сійӧс ӧти вежысь. | |
| Кор Коми Республикаса Юралысь кутшӧмкӧ кадколастӧ (висьӧм, шойччӧг вӧсна) оз вермы збыльмӧдны ассьыс могъяссӧ, найӧс збыльмӧдӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысь либӧ, кор сійӧ абу, − Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс Медводдза вежысь, федеральнӧй оланпасӧн урчитӧм случайяс кындзи. | Коми Республикаса Юралысь кӧ кувсис, вештісны кӧ сійӧс должностьсьыс, либӧ петіс отставкаӧ, либӧ медицинскӧй комиссиялӧн кывкӧртӧд серти омӧль дзоньвидзалун вӧсна оз вермы водзӧ збыльмӧдны ассьыс могъяс, Коми Республикаса выль Юралысьӧс бӧрйытӧдз сылысь полномочиеяссӧ Коми Республикаса Государственнӧй Сӧвет вит лунӧн сетӧ Коми Республикаса Юралысьӧс вежысьяс пиысь ӧтилы да ӧттшӧтш индӧ Коми Республикаса Юралысьӧс бӧрйӧм. |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысь либӧ, кор сійӧ абу, − Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс Медводдза вежысь тайӧ статьяса медводдза юкӧнын индӧм случайяс дырйи збыльмӧдӧ Коми Республикаса Юралысьлысь став уджмогсӧ, татшӧм инӧд кындзи: | Коми Республикаса Юралысьӧс вежысьяслы оз жӧ позь вӧчны сійӧс, мыйысь ӧлӧдӧма тайӧ Конституциялӧн 84 статьяын Коми Республикаса Юралысьӧс. |
| 1) дугӧдны Коми Республикаса Каналан Сӧветлысь удж; | |
| 2) пыртны Коми Республикаса референдум нуӧдӧм йылысь, Коми Республикаса Оланподув вежӧм йылысь вӧзйӧмъяс; | |
| 3) лӧсьӧдны Коми Республикаса Веськӧдлан котыр; | |
| 4) вынсьӧдны Коми Республикаса Веськӧдлан котырлысь удж дугӧдӧм йылысь помшуӧм; | |
| 5) урчитны Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт органъяслысь тэчас; | |
| 6) индыны чинъясӧ Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт тэчасын Коми Республикаса чина йӧзӧс Коми Республикаса оланпас серти. | |
| 90 статья | |
| 89 статья | |
| Коми Республикаса Юралысь, кор помасьӧ сылӧн полномочиеяс кадыс, водзӧ збыльмӧдӧ ассьыс могъяс, кытчӧдз оз босьтчы должностяс Коми Республикаса выльӧн бӧрйӧм Юралысь. | |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котыр лоӧ Коми Республикаса канму власьтлӧн олӧмӧ пӧртысь медвылыс органӧн. | Коми Республикаса Юралысьӧс бӧрйӧны сідзи, кыдзи шуӧма законын. |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧ пырӧны: Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысь, Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс вежысьяс, Коми Республикаса министръяс. | |
| Коми Республикаса Юралысь вермӧ пыртны Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧ мукӧд йӧзӧс Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьлӧн вӧзйӧм серти. | 91 статья |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котыр лӧсьӧдӧм йылысь помшуӧмсӧ примитӧ Коми Республикаса Юралысь сылӧн чинӧ пырӧмсянь ӧти тӧлысьысь оз сёрджык. | |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн инӧда статусыс, сылӧн уджалан ногыс урчитсьӧ Коми Республикаса оланпасӧн федеральнӧй оланпастэчас серти. | Коми Республикаса Юралысьлысь государственнӧй власть да веськӧдлан органъяскӧд йитӧдъяссӧ урчитӧ Коми Республикаса Закон. |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котыр ассьыс уджмогъяс збыльмӧдігӧн лэдзӧ шуӧмъяс да тшӧктӧмъяс. | |
| 89.1 статья | |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котыр уджалӧ Коми Республикаса Юралысьлысь уджмогъяс збыльмӧдан кадколастӧ да эновтчӧ аслас уджмогъясысь выль кадколаст вылӧ бӧрйӧм Коми Республикаса Юралысь водзын, Коми Республикаса Веськӧдлан котырлысь выль состав лӧсьӧдтӧдз водзӧ уджалӧмӧн. | |
| Коми Республикаса Юралысь вермӧ кӧть кутшӧм кадӧ вынсьӧдны Коми Республикаса Веськӧдлан котырлысь удж дугӧдӧм йылысь помшуӧм. | |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысь, Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧ мукӧд пырысь кӧть кутшӧм кадӧ вермасны юӧртны ассьыныс уджсӧ дугӧдӧм йылысь. Коми Республикаса олӧмӧ пӧртысь власьт тэчасын пыркадся профессиональнӧй подулын уджалысь Коми Республикаса канму чин кутысьяслысь удж дугӧдӧм йылысь юалӧмсӧ видлалӧны федеральнӧй оланпастэчас да Коми Республикаса оланпас серти. | |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс чинысь вештӧмкӧд (чӧвтӧмкӧд) тшӧтш уджсьыс дугӧдчӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котыр. | |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котыр уджысь дугӧдчӧм бӧрын водзӧ уджалӧ Коми Республикаса выль Веськӧдлан котыр лӧсьӧдтӧдз. | |
| 90 статья | |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс чинӧ индӧ Коми Республикаса Юралысь Коми Республикаса Каналан Сӧветкӧд ӧтсӧгласӧ воӧм бӧрын, чинысь вештӧ Коми Республикаса Юралысь. | |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс индӧны чинӧ Коми Республикаса Юралысьлысь уджмогъяс збыльмӧдан кадколаст кежлӧ. | |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьлӧн уджмогъясыс кольӧны выльӧн индӧм Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьлӧн чинӧ пыртӧдз Коми Республикаса оланпасӧн урчитӧм пӧрадок серти. | |
| Кор Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысь мыйкӧдыра абу удж вылын (отпуск, висьӧм, командировка дырйи), сэки Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьлысь уджмогъяссӧ збыльмӧдӧ Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс вежысьяс пиысь ӧти Коми Республикаса Веськӧдлан котырӧн Веськӧдлысьӧс вежысьяс костын уджмогъяс юклӧм серти. | |
| 91 статья | |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котыр лӧсьӧдӧ да збыльмӧдӧ Коми Республикаӧс быд боксянь социальнӧя да экономическӧя сӧвмӧдан мераяс, пуктӧ пай сьӧм, наука, велӧдӧм, йӧзлысь дзоньвидзалун видзӧм, культура, мортӧс ёнмӧдӧм да спорт, социальнӧя могмӧдӧм, туй вылын неминучаысь видзчысьӧм да экология юкӧнъясын ӧтувъя кансям нуӧдӧмӧ. | |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котыр тайӧ статьяса медводдза юкӧнын индӧм мераяс збыльмӧдӧм могысь пӧртӧ олӧмӧ уджмогъяссӧ федеральнӧй оланпастэчас, Коми Республикаса Оланподув, Коми Республикаса оланпасъяс серти. | |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котыр ӧтвылысь уджалӧ канму власьт федеральнӧй органъяскӧд, Россия Федерацияса мукӧд субъектлӧн олӧмӧ пӧртысь канму власьт органъяскӧд, Коми Республикаса канму власьт органъяскӧд, меставывса асвеськӧдлан органъяскӧд да организацияяскӧд. | |
| Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн федеральнӧй оланпастэчас серти, Коми Республикаса оланпастэчас серти аслас уджмогъясын эм инӧд нуӧдны сёрнитчӧмъяс, кырымавны сёрнитчӧмъяс да артмӧдчӧмъяс, а сідзжӧ нуӧдны сёрнитчӧмъяс да кырымавны войтыркостса да ортсы экономическӧй йитӧдъяс йылысь артмӧдчӧмъяс. | |
| 6 юрпас. МЕСТАВЫВСА АСВЕСЬКӦДЛӦМ | 6 ГЛАВА. ВЛАСТЬЛӦН МЕСТАВЫВСА ПРЕДСТАВИТЕЛЬНӦЙ ДА ИСПОЛНИТЕЛЬНӦЙ ОРГАНЪЯС |
| 92 статья | 92 статья |
| Меставывса асвеськӧдлӧм пӧртсьӧ олӧмӧ Коми Республикаса мутас пасьтала кар, сикт овмӧдчӧминъясын, муниципальнӧй районъясын, кар кытшъясын. | Властьлӧн меставывса представительнӧй органъяс уджалӧны налы индӧм могъяс да закон серти. Властьлысь меставывса представительнӧй органъяс бӧрйӧны районъясса, республиканскӧй тӧдчанлуна каръясса (каръясын районъясса) олысьяс мажоритарнӧй система подув вылын унджык гӧлӧсӧн Коми Республикаса закон серти. |
| Муниципальнӧй юкӧнъяслӧн мутас, тэчас, статус, административнӧй шӧрин да мудор индыссьӧны да вежсьӧны Коми Республикаса оланпасъясӧн Россия Федерацияса оланпастэчасӧн да Коми Республикаса оланпастэчасӧн индӧм ногӧн. | |
| Меставывса асвеськӧдлӧм олӧмӧ пӧртӧм могысь лӧсьӧдӧны муниципальнӧй юкӧнса бӧрйӧм орган, муниципальнӧй юкӧнса олӧмӧ пӧртан-тшӧктан орган, бӧрйӧны муниципальнӧй юкӧнса юралысьӧс, а сідзжӧ вермӧны лӧсьӧдны муниципальнӧй юкӧнса подувпуктас серти меставывса асвеськӧдлан мукӧд орган. | |
| Муниципальнӧй юкӧнса юралысь лоӧ муниципальнӧй юкӧнын медвылыс чина морт да сылы муниципальнӧй юкӧнса подувпуктасӧн оланпастэчас серти сетӧма ас уджмогъяс меставывса тӧдчанлуна могъяс видлалӧм вылӧ. | |
| Лӧсьӧдан ног, уджмогъяс, уджмог кадколаст, коді кодлы сетӧ отчёт, коді код бӧрся видзӧдӧ, а сідзжӧ меставывса асвеськӧдлан органъясӧс котыртӧмын да налӧн уджын мукӧд мог индӧ муниципальнӧй юкӧнса подувпуктас оланпастэчас серти. | |
| 93 статья | 93 статья |
| Муниципальнӧй юкӧнса бӧрйӧм органӧн лоӧ муниципальнӧй юкӧнса Сӧвет. | Коми Республикаын властьлӧн меставывса представительнӧй органъяс: |
| Муниципальнӧй юкӧнса бӧрйӧм орган лӧсьӧдӧны оланпастэчас да муниципальнӧй юкӧнса подувпуктас серти. | 1) вынсьӧдӧны меставывса бюджет, кодӧс лӧсьӧдӧны асланыс позянлунъяс серти; |
| Муниципальнӧй юкӧнса бӧрйӧм органлӧн веськӧдлӧм улӧ пырӧны юалӧмъяс, кодъясӧс оланпастэчас да муниципальнӧй юкӧнса подувпуктас серти индӧма муниципальнӧй юкӧнса бӧрйӧм органлӧн веськӧдлӧм улӧ. | 2) урчитӧны законодательство серти сэтчӧс вуз-вот да ӧктас; |
| 3) индӧны муниципальнӧй эмбурӧн веськӧдлан пӧрадок; | |
| 4) индӧны муниципальнӧй эмбур лыдӧ пыран муӧн да природаса мукӧд озырлунӧн вӧдитчан пӧрадок; | |
| 5) видлалӧны да сӧгласуйтӧны лӧсялана территорияын социальнӧя сӧвман программа; | |
| 6) быд во кывзӧны торъя программаяс збыльмӧдӧм йылысь меставывса администрациялысь отчёт; | |
| 7) урчитӧны ассьыныс уджалан да сьӧм юклан пӧрадок; | |
| 8) ӧтвывтӧны йӧзлысь видзӧдласъяс да видлалӧны ас кежся веськӧдлан органъяслысь вӧзъянторъяс; | |
| 9) дорйӧны суд органъясын йӧзлысь корӧмъяссӧ; | |
| 10) решайтӧны мукӧд вопрос, кодӧс законодательствоӧн сетӧма видлавны властьлӧн меставывса представительнӧй органъяслы. | |
| 94 статья | 94 статья |
| Муниципальнӧй юкӧнса олӧмӧ пӧртан-тшӧктан органӧн лоӧ муниципальнӧй юкӧнса администрация. | Меставывса администрация — исполнительнӧй властьлӧн орган, коді ачыс государственнӧя веськӧдлӧ да видзӧ лӧсялана территорияын гражданалысь правояс да дорйӧ законнӧй корӧмъяс. |
| Муниципальнӧй юкӧнса олӧмӧ пӧртан-тшӧктан органлӧн веськӧдлӧм улӧ пырӧны меставывса тӧдчанлуна юалӧмъяс, кодъяс оланпастэчас да муниципальнӧй юкӧнса подувпуктас серти оз пырны муниципальнӧй юкӧнса бӧрйӧм органлӧн, муниципальнӧй юкӧнса юралысьлӧн да меставывса асвеськӧдлан мукӧд органлӧн веськӧдлӧм улӧ. | Меставывса администрация пырӧ Коми Республикаса исполнительнӧй власть системаӧ. |
| 7 юрпас. ЁРД ВЛАСЬТ. ПРОКУРАТУРА | 7 ГЛАВА. СУДЕБНӦЙ ВЛАСТЬ. ПРОКУРАТУРА |
| 95 статья | 95 статья |
| Коми Республикаын ёрд власьт збыльмӧдӧны федеральнӧй ёрдъяс да Коми Республикаса ёрдъяс. | Коми Республикаын судебнӧй власть збыльмӧдӧны Коми Республикаса Конституционнӧй Суд, Коми Республикаса Верховнӧй Суд, Коми Республикаса Высшӧй Арбитражнӧй Суд, каръясса, районъясса судъяс конституционнӧй, гражданскӧй, уголовнӧй да административнӧй судопроизводство отсӧгӧн. |
| Коми Республикаса ёрдъясӧн лоӧны Коми Республикаса Оланподув Ёрд да мирӧвӧй ёрдысьяс, кодъяс пырӧны Россия Федерацияса ёрд власьт тэчасӧ. | Коми Республикаса Верховнӧй Суд, Коми Республикаса Высшӧй Арбитражнӧй Суд, каръясса, районъясса судъяс пырӧны Российскӧй Федерациялӧн ӧтувъя суд системаӧ. |
| 96 статья | |
| Судьяясӧн вермасны лоны Коми Республикаса граждана, кодъяслы тыри 25 арӧс, кодъяслӧн эм высшӧй юридическӧй образование да уджалӧны юридическӧй профессия серти вит воысь оз этшаджык. | |
| Судьяяс асшӧрӧсь да кывзысьӧны Российскӧй Федерацияса Конституциялысь, Коми Республикаса Конституциялысь, федеральнӧй законлысь да Коми Республикаса законлысь. | |
| 97 статья | |
| Судьяясӧс оз позь вежлавны. | |
| Судьялысь полномочиесӧ позьӧ дугӧдны либӧ дугӧдлыны сӧмын сідз да сэтшӧм помка вӧсна, мый шуӧма федеральнӧй законӧн да «Коми Республикаса Конституционнӧй Суд йылысь» Коми Республикаса Законӧн. | |
| 98 статья | |
| Судьяясӧс оз позь вӧрзьӧдны. | |
| Судьяӧс позьӧ кыскыны уголовнӧй кыв кутӧмӧ сӧмын сэк, кор тайӧс лэдзӧ федеральнӧй закон. | |
| 99 статья | |
| Став судын делӧяс видлавсьӧны восьсӧн. Пӧдса заседание вылын позьӧ кывзыны сэтшӧм делӧяс, кодъясӧс артыштӧма федеральнӧй законӧн. | |
| Синсайса судын видлавсьӧны сӧмын сэтшӧм уголовнӧй делӧяс, кодъясӧс артыштӧма федеральнӧй законӧн. | |
| Суд дасьтыссьӧ да нуӧдсьӧ кыкнанладорсяньыс венласьӧм да ӧткодь право подув вылын. | |
| Суд нуӧдсьӧ присяжнӧй заседательяс дырйи, кор тайӧс индӧма федеральнӧй законӧн. | |
| 96 статья | 100 статья |
| Коми Республикаса Оланподув Ёрдын 5 ёрдысь. | Коми Республикаса Конституционнӧй Судын вит судья. |
| Коми Республикаса Оланподув Ёрд видлалӧ делӧяс Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн, Коми Республикаса Юралысьлӧн, Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн, Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ бӧрйӧм дасӧд юкӧн депутатлӧн, Коми Республикаса Медвылыс Ёрдлӧн, Коми Республикаса Арбитражнӧй ёрдлӧн, Коми Республикаса прокурорлӧн, меставывса асвеськӧдлан органъяслӧн шыӧдчӧмъяс серти, лӧсялӧны-ӧ Коми Республикаса Оланподувлы: | Коми Республикаса Государственнӧй Сӧветлӧн, Коми Республикаса Юралысьлӧн, Коми Республикаса Государственнӧй Сӧветысь став бӧрйӧм депутат лыдысь витӧд юкӧн депутатлӧн, Коми Республикаса Верховнӧй Судлӧн, Коми Республикаса Высшӧй Арбитражнӧй Судлӧн, районъясса, республиканскӧй тӧдчанлуна каръясса, карын районъясса представительнӧй да исполнительнӧй власть органъяслӧн шыӧдчӧм серти Коми Республикаса Конституционнӧй Суд донъялӧ, лӧсялӧны-ӧ Коми Республикаса Конституциялы: |
| а) Коми Республикаса оланпасъяс, Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн, Коми Республикаса Юралысьлӧн, Коми Республикаса Веськӧдлан котырлӧн инӧда нормативнӧй актъяс; | а) Коми Республикаса законъяс, Коми Республикаса Государственнӧй Сӧветлӧн, Коми Республикаса Юралысьлӧн нормативнӧй актъяс; |
| б) меставывса асвеськӧдлан органъяслӧн инӧда нормативнӧй актъяс. | б) районъясса, республиканскӧй тӧдчанлуна каръясса, карын районъясса представительнӧй да исполнительнӧй власть органъяслӧн нормативнӧй актъяс; |
| в) Российскӧй Федерацияысь мукӧд субъектса государственнӧй власть органъяскӧд Коми Республикалӧн договоръяс. | |
| Коми Республикаса Конституционнӧй Суд дугӧдӧ компетенция йылысь вен: | |
| а) Коми Республикаса государственнӧй власть органъяс костын; | |
| б) Коми Республикаса государственнӧй власть органъяс да районъясса, республиканскӧй тӧдчанлуна каръясса, карын районъясса представительнӧй да исполнительнӧй власть органъяс костын; | |
| в) районъясса, республиканскӧй тӧдчанлуна каръясса, карын районъясса представительнӧй да исполнительнӧй власть органъяс костын. | |
| Гражданалысь оланподула инӧдъяс да вӧля дзескӧдӧм вылӧ норасьӧмъяс серти да ёрдъяслӧн корӧм серти Коми Республикаса Оланподув Ёрд видлалӧ, лӧсялӧ-ӧ оланподувлы инӧда нормативнӧй акт, кодӧн вӧдитчӧма либӧ колӧ вӧдитчыны торъя делӧын, коді пырӧ Коми Республикаса канму власьт органъяслӧн веськӧдлӧм улӧ да Коми Республикаса канму власьт органъяслӧн да Россия Федерацияса канму власьт органъяслӧн ӧтвыв веськӧдлӧм улӧ, а сідзжӧ индӧм юалӧмъяс кузя, кодъяс пырӧны меставывса асвеськӧдлан органъяслӧн веськӧдлӧм улӧ. | Гражданалысь конституционнӧй правояс да вӧля дзескӧдӧм вылӧ норасьӧм да судъяслӧн корӧм серти Коми Республикаса Конституционнӧй Суд донъялӧ конституционностьсӧ законлысь, код серти видлавсьӧ либӧ колӧ видлавны торъя делӧ, код серти колӧ решитны вопросъяс Коми Республикаса государственнӧй власть органъяслы Российскӧй Федерацияса государственнӧй власть органъяскӧд ӧтвылысь. |
| Коми Республикаса Оланподув Ёрд Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн, Коми Республикаса Юралысьлӧн, меставывса асвеськӧдлан органъяслӧн корӧм серти гӧгӧрвоӧдӧ Коми Республикаса Оланподув. | Коми Республикаса Государственнӧй Сӧветлӧн, Коми Республикаса Юралысьлӧн, районъясса, республиканскӧй тӧдчанлуна каръясса, карын районъясса представительнӧй да исполнительнӧй власть органъяслӧн шыӧдчӧм серти Коми Республикаса Конституционнӧй Суд гӧгӧрвоӧдӧ Коми Республикаса Конституция. |
| Актъяс либӧ торъя юкӧнъяс, кодъясӧс шуӧма Оланподувлы лӧсявтӧмӧн, воштӧны вынсӧ. | Актъяс либӧ налӧн торъя юкӧнъяс, кодъяс оз лӧсявны Конституциялы, воштӧны вынсӧ. |
| Коми Республикаса Государственнӧй Сӧветлӧн шыӧдчӧм серти Коми Республикаса Конституционнӧй Суд вӧчӧ кывкӧртӧд, торкаліс-ӧ нарошнӧ Коми Республикаса Юралысь Коми Республикаса Конституция, Российскӧй Федерацияса Конституция, Коми Республикаса да Российскӧй Федерацияса законъяс, а сідзжӧ сыӧн сетӧм присяга. | |
| Коми Республикаса Оланподув Ёрдлысь уджмогъяссӧ, сійӧс артмӧдан да сылысь уджалан ногсӧ урчитӧ Коми Республикаса оланпас федеральнӧй оланпастэчас да Коми Республикаса Оланподув серти. | Коми Республикаса Конституционнӧй Судлысь полномочиеяс, сійӧс артмӧдан да уджалан пӧрадок урчитӧ Коми Республикаса закон. |
| 101 статья | |
| Коми Республикаса Верховнӧй Суд — Коми Республикаса медвыліса судебнӧй орган, коді видлалӧ гражданскӧй, уголовнӧй, административнӧй да мукӧд делӧ, мый инмӧ ӧтувъя юрисдикциялӧн судъяслы. Законӧн индӧм ногӧн сійӧ видзӧдӧ судъяслӧн удж бӧрся. | |
| 102 статья | |
| Коми Республикаса Высшӧй Арбитражнӧй Суд — Коми Республикаса медвыліса судебнӧй орган, коді видлалӧ экономическӧй венъяс да мукӧд делӧ, мый инмӧ арбитражнӧй судъяслы. | |
| 97 статья | 103 статья |
| Коми Республикаса Каналан Сӧвет индӧ Оланподув Ёрдӧ ёрдысьясӧс Коми Республикаса Юралысьлӧн вӧзйӧм серти. | Коми Республикаса Конституционнӧй Судӧ судьяясӧс бӧрйӧ Коми Республикаса Государственнӧй Сӧвет Коми Республикаса Юралысьлӧн вӧзйӧм серти. Коми Республикаысь Верховнӧй Судса Веськӧдлысь, Коми Республикаысь Высшӧй Арбитражнӧй Судса Веськӧдлысь индыссьӧны (бӧрйыссьӧны) федеральнӧй закон серти. |
| 98 статья | |
| Коми Республикаын мирӧвӧй ёрдысьяс лоӧны Коми Республикаса ӧтувъя юрисдикцияа ёрдысьясӧн. | |
| Мирӧвӧй ёрдысьяслысь уджалан ногсӧ урчитӧ Коми Республикаса оланпас федеральнӧй оланпасъяс серти. | |
| Мирӧвӧй ёрдысьясӧс индӧ Коми Республикаса Каналан Сӧвет Коми Республикаса оланпасӧн урчитӧм ногӧн. | |
| 99 статья | |
| Коми Республикаын федеральнӧй ёрдъясӧн веськӧдлысьясӧс, веськӧдлысьясӧс вежысьясӧс да ёрдысьясӧс индӧны федеральнӧй оланпастэчас серти. | |
| 100 статья | 104 статья |
| Коми Республикаса прокуратура пырӧ Россия Федерацияса прокуратуралӧн ӧтувъя тэчасӧ. | Коми Республикаса Прокуратура пырӧ Российскӧй Федерацияса Прокуратуралӧн ӧтувъя системаӧ. |
| Коми Республикаса прокурорӧс индӧны чинӧ федеральнӧй оланпастэчас серти Коми Республикаса Каналан Сӧветкӧд сёрнитчӧмӧн. | Коми Республикаса Прокурорӧс индӧ да чӧвтӧ должностьысь Российскӧй Федерацияса Генеральнӧй Прокурор Коми Республикаса Государственнӧй Сӧветкӧд сёрнитчӧмӧн. |
| Коми Республикаса Прокуратуралӧн полномочиеяс, сійӧс котыртан да уджалан пӧрадок урчитсьӧ федеральнӧй законӧн. | |
| ІІІ ЮКӦД | III ЮКӦН |
| 8 ЮРПАС. КОМИ РЕСПУБЛИКАСА ОЛАНПОДУВ ВЫНСЬӦДӦМ. КОМИ РЕСПУБЛИКАСА ОЛАНПОДУЛӦ ВЕЖСЬӦМЪЯС ДА (ЛИБӦ) СОДТӦДЪЯС ПЫРТӦМ | 8 ГЛАВА. КОМИ РЕСПУБЛИКАСА КОНСТИТУЦИЯӦ ВЕЖСЬӦМЪЯС ПЫРТӦМ |
| 101 статья | 105 статья |
| Коми Республикаса Оланподув вынсьӧдӧм йылысь, Коми Республикаса Оланподулӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс пыртӧм йылысь вӧзйӧмъяс Коми Республикаса Каналан Сӧветӧ пыртӧны органъяс да йӧз, кодъяслӧн тайӧ Оланподув серти эм оланпас вӧзъян инӧд. | Тайӧ Конституцияӧ вежсьӧмъяс да содтӧдъяс вӧзйӧны Государственнӧй Сӧветлы органъяс да йӧз, кодъяслӧн тайӧ Конституция серти эм татшӧм водзмӧстчан право. |
| 102 статья | 106 статья |
| Коми Республикаса Оланподувсӧ вынсьӧдӧ Коми Республикаса Каналан Сӧвет урчитӧм депутат лыдысь кык коймӧд юкӧнысь унджык гӧлӧсӧн. | |
| Коми Республикаса Оланподулӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс пыртӧны Коми Республикаса оланпасӧн. Коми Республикаса Оланподулӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс пыртӧм йылысь Коми Республикаса оланпассӧ вынсьӧдӧ Коми Республикаса Каналан Сӧвет Коми Республикаса Каналан Сӧветлӧн урчитӧм депутат лыдысь кык коймӧд юкӧнысь унджык гӧлӧсӧн. | Коми Республикаса Конституцияӧ вежсьӧмъяс пыртӧм йылысь законсӧ примитӧ Государственнӧй Сӧвет став бӧрйӧм депутат лыдысь унджык, кык коймӧд юкӧн гӧлӧсӧн, да сійӧ вынсялӧ официальнӧя йӧзӧдан лунсянь, нинӧм мӧдтор кӧ абу шуӧма законас. |
| 103 статья | |
| Коми Республикаса Каналан Сӧветӧн вынсьӧдӧм Коми Республикаса Оланподув либӧ Коми Республикаса Оланподулӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс пыртӧм йылысь Коми Республикаса оланпас дас лунӧн мӧдӧдӧны Коми Республикаса Юралысьлы да йӧзӧдӧны воӧмсяньыс дас нёль лунӧн. | |
| Коми Республикаса Оланподув либӧ Коми Республикаса Оланподулӧ вежсьӧмъяс да (либӧ) содтӧдъяс пыртӧм йылысь Коми Республикаса оланпас лоӧны вынаӧсь найӧс официальнӧя йӧзӧдӧм бӧрын. | |
| Коми Республикалӧн Медвылыс Сӧветса Веськӧдлысь | Коми Республикаысь Верховнӧй Сӧветса Веськӧдлысь |
| Ю. Спиридонов | Ю. Спиридонов |
| Сыктывкар | Сыктывкар |
| 1994 вося урасьӧм тӧлысь 17 лун | 1994 вося февраль 17 лун. |
Комиӧн
Комиӧн
