ГӦРД МЫТ
Гырд мыт йылысь, чайта, ставныд кывлід, унаӧн гашкӧ тӧдад; асьныд висьлід. Висьӧдӧ тӧв и гожӧм, тулыс и ар, гырысьӧс и посниӧс. Медся ёна гырдӧн мытитӧны гӧжӧмын.
Гырд мыт — вуджан висьӧм. Морт висьмас сӧмын сэк, кор веськалас сылы висян гагйыс. Висян гагсӧ чайтӧны оліг муын, му пытшкас, ваын. Мортлы веськалӧ сійӧ сёянӧн либӧ юанӧн. Висьысь мортсянь висьӧм вермӧ вуджны сітсяньыс. Висьысьлӧн ляксьӧ дӧрӧм-гачыс, вольпасьыс; сэсся, идралысьыс кӧ лёк ногӧн вӧдитчас, оз мыссьыв, — ачыс висьмас. Шоръясысь, юясысь, — кӧні висьысьяслысь пожъялӧны дӧрӧм-гачсӧ, — васӧ оз ков юны: сэн уна висян гаг. Ваыскӧд тшӧтш вермас сювъяд пырны, висьмӧдны дзоньвидза мортӧс.
Кыдзи висьӧдӧ гырд мыт? Висьӧм заводитчӧ прӧстӧй мытӧн, орйӧдлӧ кынӧмтӧ. Сэсся биалас; эбӧссьыд усян. Корсюрӧ юрыд висьӧ. Лун кык мысти унджыкысь пондас котрӧдлыны, доймӧ быдӧн. Висьысь пычкысьӧ, мыт чинӧ: петӧ сӧмын нильӧг вижов-еджыд. Кымын водзӧ, сымын ёнджыка пондас пычкысьны, пыр быттьӧ мыйкӧ петны кӧсйӧ, петны немторлы дай. Вижов нильӧгыд гырд сора лоӧ. Войдӧрсӧ гырдыс югыд, петӧ сӧнъясӧн, сэсся пондас орӧссьыны, ёкмыльӧссьыны. Бурдігӧн войдӧр орыс бырӧ, сы бӧрын гырдыс, сэсся шочмӧдас котравлӧмысь. Омӧльтчӧ кӧ висьысьыд, зэв ӧдйӧ быттьӧ сылӧ сійӧ, косьмӧ. Лун куим-нёльӧн дзикӧдз морттӧ пыдзыртас. Чужӧмыс топалӧ, пыр юны корӧ. Кынӧм ещӧ ёнджыка орйӧдлӧ, эбӧс дзикӧдз бырӧ. Морт кулӧ.
Кыдзи видзчысьны гырд мытысь. Ми гарыштім нин, медъёна гырд мытлӧн гагйыс вуджӧ сітысь. Сы вӧсна, кӧнкӧ кӧ эм гырдӧн мытитысь, кӧлуйсӧ оз ков шорын ни юкмӧс доръясын мыськавны. Сы вылӧ колӧ лӧсьӧдны торъя доз, да сэн и пожъявны найӧс. Пожъявтӧдзыс войдӧр ёна колӧ пуны кунва пиын. Сітӧдны висьысьясӧс торъя дозйӧ, кунва пиӧ. Кӧлуй пожъялан васӧ ни сіттӧ оз ков керка гӧгӧрад матӧ койыштны. Мыт вылад, дозъяд, колӧ кисьтны пуан кунва, либӧ ваӧн сорлалӧм соттӧм известка, нуны ылӧджык оланін бердысь да джуджыд гуӧ и кисьтны. Тыртны пӧимӧн либӧ известкаӧн.
Быд дзоньвидза мортлы колӧ тӧждысьны, мед юан ваыд вӧлі сӧстӧм, некутшӧм няйт ни ёг ва босьтан инӧ эз веськав. Торъя ёна колӧ кыйӧдны ватӧ кор сиктад либӧ грездад вуджан висьӧмӧн висьысьяс эмӧсь. Медъёна колӧ повны гырд мыт дырйи.
Вуджан висьӧм гагъяс няйтыскӧд тшӧтш мед оз веськавны юкмӧсъясӧ, юкмӧс дорсяньыс аршын джын джуджда кымын колӧ вӧчны сёйысь бок. Кузясӧ нюжӧдны сыв кымын. Выліас вольсавны из. Казённӧй юкмӧсъясысь сӧмын лӧсьӧдӧм казённӧй ведраӧн васӧ гумлавны, ас ведраӧн оз позь.
Ӧти юкмӧс ва видзӧмнад дзоньвидзалунтӧ он вермы кутны. Сӧстӧма колӧ видзны юястӧ, прудъястӧ, керка гӧгӧрыд, керка пытшкӧстӧ. Китӧ ассьыд унджыкысь мыськыны, мед пыр сійӧ волі мича, еджыд. Висьыськӧд вӧдитчигӧн нӧшта нин сӧстӧма асьтӧ колӧ видзны.
Гырд мытӧн кокни висьмыны прӧстӧй мытӧн висьысьлы. Сы вӧсна гожӧмъясын колӧ видзчысьны вотӧм вотӧс да вотӧм градвыв быдтас сёйӧмысь, тшыкӧм сёянысь, пузьӧдтӧм ваысь, быд торйысь, мыйысь мыт босьтӧ.
Мый вӧчны висьысьлы? Пырысьтӧм-пыр, мыйӧн казялан висьӧмтӧ, колӧ мунны больничаӧ доктор дінӧ. Тшӧктас кӧ, кольччыны сэтчӧ. Регыдджык кӧ кутчысян бурдӧдчыны, ӧдйӧнджык и бурдан, кокньыдджыка висьӧдас и.
Гортӧ кӧ висьысьӧс колясны, колӧ водтӧдны сійӧс вольпась вылӧ. Вольсавны сӧстӧм идзас либӧ турун, вевттьыны сӧстӧм рузумӧн либӧ прӧстыняӧн. Вежигӧн идзассӧ да турунсӧ колӧ сотны. Пасьяс да пась эшкынъяс оз ков вольсавны, ляксясны. Сотны найӧс жаль лоӧ, мыськавны оз мыськассьыны. Ёна кынӧм орйӧдлігӧн кынӧм вылас позьӧ пуктыны кос шоныдтор. Оланінсӧ висьысьлысь унджыкысь тӧлӧдны, лэдзны пыр ветлан тӧв.
Вердны висьысьӧс мӧс вӧра либӧ пузьӧдӧм свежӧй йӧлӧн, кизьӧриник йӧла рокӧн, небыдика пуӧм колькйӧн, яя шыдӧн. Юктавны пузьӧдлӧм ваӧн либӧ тшайӧн. Чорыд сёян — яй, нянь, градвыв пуктас — ньӧти оз ков сетны.
Бурдысь мортӧс воддза лунъяснас висьысьӧс моз жӧ колӧ вердны. Сэсся ньӧжйӧникӧн вежны сылысь сёянсӧ: сетны кӧтӧдӧм сукар, шуля яй. Бӧрынджык дзоньвидзадырся быдлунъя сёянсӧ ассьыс сетны.
Нёнясян кагаясӧс гырдӧн мытитігӧн колӧ вердны сӧмын мам йӧвнас либӧ ваӧн сорлалӧм пузьӧдӧм йӧлӧн.
