ПРИМЕТИТАЛӦЙ ТУЛЫСЫН ЛОКТӦМ ПӦТКАЯСЛЫСЬ ОЛӦМСӦ

Мыйӧн посни сьылысь лэбачьяс кутасны локтавны, пырысь-пыр жӧ заводитӧй приметитавны налысь олӧмсӧ. Тӧдӧдӧй, кутшӧм бур вӧчӧ либӧ лёк керӧ приметитны босьтӧм пӧтканыд: няньлы, пуктасъяслы, вӧр пулы. Приметитчан уджнытӧ юкӧй ас костаныд классад, шуам: кыкӧн-куимӧн босьтчанныд приметитны сырчикӧс, мӧд кык-куимӧн — чикышӧс, мукӧдыс — тшаккайӧс, кодъяскӧ — пышкайӧс, сідзи водзӧ.

Приметитавны да пасъявны кутанныд со мый йылысь:

кодыр пӧткаяс воисны,

кытчӧ овмӧдчисны,

мыйӧн вердчӧны,

дыр-ӧ эз заводитны поздысьны локтӧм бӧраныс,

кытчӧ познысӧ тэчисны (керка лӧскӧ, пу вылӧ, лӧп улӧ либӧ кытчӧкӧ мукӧдлаӧ), мыйысь.

Кор колькъяліс иньыс. Кымынӧс вайис. Кутшӧмӧсь колькъясыс (чутӧсь, кутшӧм рӧма). Иньыс пӧжсигӧн мый уджаліс айыс. Кодыр петісны (чужины) пияныс. Мыйӧн вердӧны пиянсӧ. Кор гӧнсялісны пияныс. Кор лэбзисны найӧ позсьыныс. Кыдзи кутісны овны бать-мамтӧгныс. Кодъяс налӧн врагъясныс (варыш, звер, мукӧд пӧткаяс).

Кодыр эштас приметитчӧм, висьталӧй став класс дырйиныд пӧткалысь олӧмсӧ.

Висьталігас колӧ шуны: бур али лёк вӧчӧ мортлы приметитӧм пӧтканыд. Кыдзи эськӧ унджык йывмӧдны мортлы бур вӧчысь пӧткаяссӧ либӧ бырӧдны коді лёк вӧчӧ.

Став приметитӧм пӧткаяс йывсьыныд вӧчӧй татшӧм таблича:

Дорвыв №	Пӧтка ним (рисунок)	Кодыр локтӧ	Кытчӧ овмӧдчӧ.	Ёна-ӧ уна эстшӧм пӧлӧс пӧткаыс.	Кутшӧм пӧльза вайӧ	Кутшӧм лёк вӧчӧ.	Содтӧд пасйӧмъяс пӧтка йылысь.