УАТТ

Сё ветымын кымын во сайын овліс ыджыд вежӧра морт — Уатт. Сійӧ вӧлі рабочӧй пи. Ичӧтдырйиыс на сійӧ радейтліс нигаяс лыддьыны. Радейтӧ вӧлі видзӧдны батьыс уджалӧм вылӧ, ӧтведайтны, мый керсьӧ керкаын, ывлаын, вӧрын, ыб вылын. Медся ёна радейтліс думайтны лыддьӧм да аддзывлӧм йылысь: енэжын дзирдалысь кодзувъяс йылысь, вылын лэбысь кымӧръяс йылысь, пузьӧдӧм ваысь петан ру йылысь.

Ӧтчыд час дорысь дырджык пукалӧма пуан тшайник дорын. Сійӧ вӧлӧм видзӧдӧ тшайник вылӧ некор аддзывлытӧмтор вылӧ моз. Мамыс повзьӧма: абу-ӧ пӧ нин мыйкӧ лоӧма пиыскӧд?

— Мый нӧ сэні думайтан? — вӧлӧм юалӧ. — Пуксьӧмыд да быдса час видзӧдан тшайник вевт вылӧ, нинӧм он кер. Мыйкӧ ӧд керны жӧ колӧ!

Мый йылысь нӧ думайтӧма Уатт? Сійӧ видзӧдӧма, кыдз руыс кыпйӧдлӧ тшайник вевтсӧ. Чукӧрмас руыс тшайникас, некытчӧ лоӧ сылы воштысьнысӧ, да кыпӧдас тшайник вевтсӧ, петас ортсӧ, а тшайник вевт бӧр усьӧ. Бара чукӧрмас ру, кыпӧдас тшайник вевт, петас — и тшайник вевт усьӧ, сідз водзӧ. Тшайник вевт сӧмын гольӧдчӧ: кыптылас да, усьлас да, кыптылас да, усьлас да. Пыр гольӧдчас, кытчӧдз оз кус да оз быр ваыс.

Унаӧн Уаттысь войдӧр аддзывлісны сійӧс, да некод сы вылын чорыда эз думыштлы. Уатт эз сӧмын видзӧд. Сійӧ видзӧдігмоз думайтіс. Тшайникын пӧ руыс этшаник, да и сійӧ тшайник вевтсӧ кыпӧдлӧ, а пузьӧдан кӧ пӧ ыджыд пӧрт ва, руыс лоӧ уна, сійӧ вермас кыпӧдны сьӧкыдторъяс. Пӧрт вевтас кӧ лӧсьӧдан кӧрт бедь, руыс пӧрт вевтыскӧд бедьсӧ тшӧтш кыпӧдас. Мӧдар бедь помсӧ кӧ йитан кӧлесаӧ, беддьыс пондас кӧлесасӧ бергӧдлыны. Кӧлеса вылас лӧсьӧдан пӧртсӧ, кӧлесаыс пондас сійӧс новлӧдлыны. Сэки позяс ветлӧдлыны му вывті вӧвтӧг, ва вывті пелыстӧг да парустӧг.

Пондіс детина думайтны, кыдзи эськӧ русӧ индыны йӧзӧс новлӧдлыны. Ӧд йӧз жӧ велӧдісны кыскасьны вӧлӧс, верблюдӧс, кӧрӧс, ӧшкӧс, слӧнӧс; йӧз жӧ индісны тӧлӧс новлӧдлыны карабъяс, бергӧдлыны мельнича борд; йӧртісны жӧ ваӧс да лӧсьӧдісны бергӧдлыны мельнича кӧлеса. Думайтӧ Уатт, кыдзи эськӧ сійӧ вӧчас паракодъяс, паровозъяс, кыдзи эськӧ пондасны ӧдйӧджык да донтӧгджык ветлыны, груз новлӧдлыны ва вывті, му вывті, кыдзи ру пондас изны, пилитчыны, керасьны, кыны, мукӧд удж вӧчны.

Быдмӧм бӧрас Уатт ичӧтдырся мӧвпалӧмсӧ унатор збыльӧ пӧртіс. Сыысь войдӧр кодсюрӧ босьтчывлісны нин эськӧ лӧсьӧдны руӧн бергалан (парӧвӧй) машина, да Уатт вермис медся лӧсьыдӧс, медъёнӧс вӧчны. Эз кокньыда сійӧ артмы: ковмис быд гайка, быд винт, быд тув думайтӧмӧн вӧчны. Мыйыськӧ ӧд быдӧн ошкӧны сійӧс ӧнӧдз, вӧчалӧны памятникъяс.

______________

Коді аддзывліс Уаттлысь казялӧмторсӧ? Мыйла самӧвар вевтӧ да тшайник вевтӧ вӧчӧны розь? Тшайник вевтсьыс розьсӧ тупкӧй пуигас, мый лоӧ? Мыйла? Мый эськӧ лои тшайниккӧд, вевтыс кӧ эз вӧв розя, а топыда йитӧма тшайник бердас? Мыйла?