КЫДЗИ ВИДЗНЫ АСЬТӦ ВУДЖАН ВИСЬӦМЪЯСЫСЬ

Ми ӧні тӧдам, вуджан висьӧмъяс сюрӧны миянлы сынӧдӧн, ваӧн, сёянӧн, гыжйыштчӧмъясӧд веськалӧны посньыдик бус гырся гагъяс да сы понда. Сэтшӧм гагъяссӧ (шусьӧны бактерияясӧн) огӧ вермӧ аддзыны морт синмӧн гырсьӧдан стеклӧястӧг. Гырсьӧдан стеклӧясӧн (микроскопӧн) видзӧдігӧн тыдалӧ, мукӧд бактерияясыс овлӧны вӧсньыдикӧсь (сунис модаа), мукӧдыс кузьмӧсӧсь (бедь модаа), эмӧсь и гӧгрӧсӧсь (сяр модаа). Ӧтик бактерия кӧ веськалӧ кутшӧмкӧ инӧ (местаӧ), кӧні сылы эм сёян-юан, сэки сійӧ кутас быдмыны, йывмыны. Шуам, бактерия кӧ веськалӧ вом пытшкӧсӧ либӧ кутшӧмкӧ дойӧ (ранаӧ), кӧні сюрас сёйны-юны, сэки сійӧ час-мӧдӧн йывмӧдас сюрсысь-сюрс сэтшӧм жӧ бактерияясӧс.

Быд ӧтик сикаса бактерия висьмӧдӧ ӧтик сикас висьӧмӧн. Сы вӧсна торйӧдӧны бактерияясӧс сідзи, кутшӧм висьӧмӧн висьӧдӧ: холера, чахотка, биа висьӧм, сідз водзӧ. Быд висьӧмлӧн бактерия ёнджыка чужӧ-йывмӧ кутшӧмкӧ ӧтик инын (местаын), сідзик: чахоткалӧн бактерия — тыын, пистилӧн — кучикын, биа висьӧмлӧн — сювйын, сідз водзӧ. Колӧ тӧдны, кӧні бактерияяслӧн оланіныс висьысь морт вылын, мед кужны видзчысьны висьӧм вуджӧмсьыс. Пистиӧн висигӧн висьӧм паськалӧ кисьтӧмӧн; корйӧн висигӧн — кучик кильӧн. Колӧ быдӧнлы тӧдны, кыдзи видзны асьтӧ и мукӧдӧс висьӧм паськалӧмысь. Лоӧ кӧ керкаын вуджан висьӧмӧн висьысь, сійӧс колӧ торйӧдны висьтӧм йӧз дінысь да корны врачӧс. Пистиӧн, корйӧн, скарлатинаӧн, дифтеритӧн висигӧн колӧ ёнджыка видзны челядьӧс. Висьысьяслы колӧ сетны аслыныс дозмук сёйны-юны, паськӧм, торъя вольпась; висьысь кӧлуйӧн висьтӧмъяслы вӧдитчыны оз ков. Висьысь дінын матын олысь йӧзлы колӧ матыстчылӧм бӧрын пыр мыськавны кияснысӧ да пожъявны вомнысӧ. Висьысь керкаысь мукӧдлаӧ мунігӧн колӧ вежны паськӧмтӧ, мед паськӧмнас бактерияяс оз вуджны мукӧд йӧз вылӧ. Кор висьӧм керкаын бырӧ — справитчас либӧ кулӧ висьысьыс, колӧ став кӧлуйсӧ, паськӧмсӧ, дозмуксӧ, керка пытшкӧссӧ и сӧстӧммӧдны, висьӧмсӧ вуджтӧмӧн вӧчны. Керка пытшкӧс, пызан-улӧс и мукӧдтор колӧ мыськавны пӧсь кунваӧн либӧ майтӧгӧн; ӧшинь-ӧдзӧс видзны восьсӧн. Дозмукъяс колӧ пуны. Матын кӧ эм пельшӧр либӧ врач, колӧ ветлыны на дінӧ да корны лекарствояс резны керка пытшкӧс да кӧлуй. Тадзик кӧ быдӧн кутасны вӧчны висьӧм бӧрын, висьӧм паськавны оз вермы.

Ӧні видзчысьӧны висьӧмъясысь и мӧд ногӧн: пистиасьӧмӧн. Пистиалӧм морт, кутшӧм висьӧмысь сійӧс пистиалісны, сійӧ висьӧмӧн висьмыны оз вермы. Пистиалӧны пистиысь, дифтеритысь, холераысь да ещӧ кутшӧмсюрӧысь.

___________

Пистиавлісны эз тіянӧс?