МЫЙЛА ОВЛЫВЛӦНЫ ВУДЖАН ВИСЬӦМЪЯС
Видзӧдлӧй югыд шондіа лунӧ ӧшиньӧд пырысь шонді югӧр вылӧ. Сэсь аддзан зэв уна посньыдик лэбалысь бус. Бус пиын тшӧтш лэбалӧны ловъя гагъяс — бактерияяс. Найӧ зэв посньыдӧсь, синмӧн аддзыны огӧ вермӧй гырсьӧдан (ыдждӧдан) стеклӧястӧг. Ваын татшӧм бактерияясыс зэв жӧ уна. Кытчӧ оз инмы шонді югӧр, кыті няйт, дурк, сэні и мортлы лёк вӧчысь бактерия уна. Бактерияяс сибдӧны миян кучик бердӧ, паськӧмӧ; лолалігӧн сынӧдкӧд пырӧны ты пиӧ, сёян-юанӧн веськалӧны рушкуӧ, сэсянь сювйӧ.
Велӧдчӧм йӧз аддзисны бактерияяс вуджан висьӧма морт вирысь, висьысьдінса сынӧдысь, паськӧмсьыс. Сэтшӧм бактерияяс ӧдйӧ йывмӧны, разалӧны, паськалӧны йӧз пиӧ, разӧдӧны вуджан висьӧмъяс: писти, кор, горшвисьӧм (дифтерит), тиф, холера, мукӧд. Морт висьмас вуджан висьӧмӧн, тайӧ бактерияяснад висьмӧдас мукӧдӧс, сы понда мукӧддырйи сэтшӧм вуджан висьӧмӧн ӧтпырйӧ висьмасны зэв уна йӧз.
Висьӧмъясысь медся лӧсьыд видзчысьны сӧстӧма олӧмӧн, мед керкаын эз вӧв бус ни няйт, паськӧм мед вӧлі мыськӧма ёна няйтчытӧдз, асьтӧ мыськавны купайтчигӧн либӧ пывсянын быд вежонын кӧть ӧтчыд, сёян-юан лӧсьӧдігӧн вӧчны сӧстӧма, кияс быд сёйигкежлӧ мыськыны кунваӧн либӧ майтӧгӧн.
Кутан кӧ ёна повны няйтысь, пежысь, висьӧм тэысь сідзи жӧ кутас повны.
Ӧтик грездын челядь висьмисны горшвисьӧмӧн, дифтеритӧн. Висян челядь дінӧ волывлісны висьтӧм челядь, сійӧн висьӧмыс зэв ӧдйӧн паськаліс. Висьӧм паськӧдӧны и кулысьяслысь паськӧмнысӧ корысьяслы сеталӧмӧн.
Грездсянь километр джын сайын оліс лесник. Сійӧ тӧдӧ вӧлі висьӧм вуджӧмтӧ, сійӧн эз лэдз челядьсӧ котравны грездӧ, мед эськӧ оз висьмыны. Коркӧ грездын висьмӧма ныв, ар 8, Анна, кодӧс лесник зэв ёна вӧлі радейтӧ. Лесник тшӧктіс ассьыс нывсӧ, 12 арӧса Марьяӧс, ветлыны Аннаӧс видлыны, ичӧтик чышъян гӧснеч нуигмоз. Лесник велӧдіс нывсӧ: эн пӧ пырав гӧснечтӧ сетны, керкаас, сет ӧшиньӧдыс.
Марья сідзи и вӧчис. Юаліс ӧшиньӧд Анна йылысь, сетіс чышъян да бӧр котӧртіс гортас. Рытнас сылӧн висьмис горшыс, сэсянь висьмисны лесниклӧн мукӧд челядьыс.
Мыйла нӧ висьмис Марья, сійӧ ӧд керкаас эз пырав?
Кор восьтісны ӧшиньсӧ, сы вылӧ пуркнитіс керка сынӧдыс бактерияяснас. Сэні сулалігас, сёрнитігас, лолалігас тшӧтш горшас бактерияясыд пырисны, сійӧн и висьмис Марьяыд.
