КӦНІ ЭМӦСЬ КОМИЯС

Коми обласьтысь лунвылынджык, Кама ю пӧлӧн, олӧны коми-пермякъяс. 1925 воын Урал обласьтувса коми-пермякъясӧс ӧтувтісны Коми-пермяк округӧ. Став олысьыс Коми-пермяк округ улас лоӧ 150.000 кымын, на пытшкысь рочьяс 31.000 кымын. Округувса учрежденньӧясыс налӧн Кудымкар нима сиктын.

Коми-пермякъяс олӧны нянь уджалӧмӧн. Кыйсьӧмӧн да кер лэдзӧмӧн нажӧвитчысь сэні этша. Налӧн сёрниныс Коми обласьтувса комияс (зырана) сёрниысь неуна торъялӧ, сійӧн нигаяс лэдзӧны асланыс сёрниногӧн. Школаясаныс велӧдӧны ас кыв выланыс.

Важӧн коми-пермякъяс вӧлӧмаӧсь помещик улын. Став вӧр-ваыс, бурджык видз-муыс вӧлӧма помещиклӧн. Быдторйысь, весиг чери кыйӧмсьыд и, тшак вотӧмсьыд и, вӧлӧм лоӧ мынтысьны помещиклы. Ёна дзескӧдӧмысла коми-пермякъяс унаысь кыпӧдлывлӧмаӧсь бунт, сӧмын кокньӧд перйыны Октябрса революцияӧдз абу вермылӧмаӧсь: помещик вӧлӧм корас сар правительстволысь войска, бунтуйтчысь крестьянаӧс нӧйтас розгаӧн да ыстас Сибырӧ.

Коми-пермяк округысь рытыввылынджык, Кама ю бердас жӧ, олӧны Ятка районувса коми-пермякъяс. Найӧ пемыда на олӧны: бура велӧдчӧм йӧз сэтчӧс комияс пытшкысь абуӧсь, ичӧт школаясныс этша на, велӧдӧны рочӧн (коми велӧдысьясыс абуӧсь да).

Коми-зырана эмӧсь Ятка район улын Летка ю пӧлӧн. Налӧн оласногныс ни сёрниныс оз торъяв миян обласьтувса Летка ю пӧлӧн олысь комиясысь. Удораысь войвылынджык, Мезень ю пӧлӧн, олӧны Кардор районувса комияс. Кардор район улын жӧ эмӧсь комияс Печӧра ю пӧлӧн, Изьваысь войвылынджык.

Тайӧ став комиясыс олӧны Коми обласьт пӧлӧн. Найӧ кӧсйӧны ӧтувтчыны Коми обласьткӧд, сомын ӧні абуӧсь на на дінӧ ветлан бур туйясыс да, оз на позь накӧд бура йитчыны. Кор лоӧны бур туйяс (кӧрт туйяс) миянын, сэки найӧ ӧтувтчасны миянкӧд.

Сэсся комиясыд эмӧсь ылі местаясын, выль оланінӧ („Сибырӧ“) мунысьяс. Изьваысь унаӧн мунлӧмаӧсь Об ю вылӧ (важ Тобольск округ улӧ) да Мурманӧ (ӧнія Мурман округ улӧ). Сэні найӧ олӧны кӧр видзӧмӧн да кыйсьӧмӧн. Эжваса да Сыктыв вожса унаӧн мунлӧмаӧсь Тюмень округ улӧ да мукӧдлаӧ Сибырӧ. Сэнъясын олӧны нянь уджалӧмӧн; кыйсьӧмнад омӧля нин нажӧвитчӧны. Ӧні и сэтчӧс коми школаясын нин пондісны велӧдны комиӧн. Коми велӧдысьяссӧ найӧ корӧны Коми обласьтысь, асланыс бура велӧдчӧм йӧзыд абуӧсь на да.

___________________

Карта вылысь корсялӧй коми йӧз оланінъяссӧ.

Кӧні да мыйта эмӧсь комияс.

1. Коми обласьтын .... 191.245

2. Урал обласьтын:

Коми-пермяк округын .... 117.394

Верхнекамскӧй районын .... 4.610

Перым „ .... 6.097

Тагил „ .... 3.949

Тюмень „ .... 4.365

Тобольск „ .... 6.003

Ирбит „ .... 295

3. Ятка районын .... 13.911

4. Кардор „ .... 3.862

5. Ленинград обласьтын:

Мурман районын .... 715

6. Сибырын:

Омск районын 3.534

Барнаул „ .... 2.755

Бийск „ .... 1.205

Каменскӧй „ .... 444

Кузнецкӧй „ .... 3.884

Минусинск „ .... 3.143

Новосибирск „ .... 1.573