МАГНИТНӦЙ ОПЫТЪЯС ВӦЧАЛӦМ

Тіян школааныд, дерт кӧнкӧ, эм магнит. Сійӧн позьӧ вӧчавны зэв интереснӧй опытъяс.

1. Пызан вылӧ пуктӧй ем. Матыстӧй сы дінӧ магнит. Мый лоӧ емыскӧд?

2. Тэчӧй пызан вылӧ пильнӧй пызь, лыа, шом, булавкаяс, кӧрт тувъяс. Инмӧдавлӧй ставас магниттӧ. Кодъясӧс кыскӧ магнитыд, кодъясӧс оз?

3. Ем дінӧ матыстӧй магнит подковлысь шӧрсӧ. Магнит шӧрыс али помъясыс ёнджыка кыскӧны емтӧ?

4. Босьтӧй стеклӧтор да пуктӧй сы вылӧ ем. Стеклӧ увтіыс пондӧй ӧтарӧ-мӧдарӧ новлӧдлыны магнит. Ветлӧдлӧ оз стеклӧвывса емыс? Кыскӧ оз магнитыд стеклӧ пыр? Стеклӧ пыдди босьтӧй бумага лист, либӧ вӧсньыдик пӧвтор. Вӧчӧй сэтшӧм жӧ опыт — кыскӧ оз магнитыд бумага пыр да пӧв пыр?

5. Магнит помӧ инмӧдӧй ем, сэсся магнитсӧ вайӧдӧй булавкаяс дінӧ. Ӧшъясны оз булавкаясыс емас?

Торйӧдӧй емсӧ магнитсьыс. Матыстӧй емсӧ булавкаяс дінас. Кольӧма абу емас кыскан выныс?

6. Пуктӧй пызан вылӧ орччӧн кык ем, мед пысъясыс ӧтилаынӧсь вӧліны, йывъясыс ӧтилаынӧсь жӧ. Магнитыдлысь ӧти помсӧ пасйӧй, мед торйӧдны мӧд помсьыс. Пасйӧм помнас нирснитӧй кымыныськӧ емъяссӧ шӧрсяньыс пысӧдзныс. Нирсйӧдлӧй сӧмын ӧтарас, шӧрсяньыс пысланяс.

Мӧд помнас нирсйӧдлӧй шӧрсяньыс йывланяс. Тіян лоӧ кык ичӧтик магнит. Видлӧй, кыскӧны оз найӧ.

Ӧшӧдӧй ӧти емсӧ сунис йылӧ, ем шӧрӧдыс кӧрталӧмӧн. Мӧд емыслысь йывсӧ матыстӧй ӧшалысь ем йыв дінас. Матыстчӧ али ылыстчӧ емыс?

Матыстӧй сэсся ем йывсӧ ӧшалысь ем пыс дінас. Кутшӧм помъясӧн найӧ матыстчӧны, кутшӧм помъясӧн йӧткыштчӧны мӧда-мӧдсьыс (магнит ӧти помнас ниртӧмаясыс, али торъя-торъя помъяснас ниртӧмаясыс)?