МЫЙӦН БУР ТРУНДА ВОЛЬӦС

Скӧт оланін миян вольсалӧны идзасӧн да лёк, шогмытӧм турунӧн. А локтас тулыс, туруныд ни, идзасыд ни оз кольлы. Сідзкӧ, куш идзаснад картатӧ вольсавны абу дзик шань.

Мукӧдлаын (Швецияын, Финляндияын) крестьянаыс картанысӧ идзаснад гежӧда вольсалӧны, кызвынсӧ вольсалӧны трундаӧн. Комиын миян эськӧ трундаыд уна жӧ эм да, крестьяна оз на тӧдны, кытчӧ да мый вылӧ сійӧ бур.

Трундаӧн картатӧ вольсалігӧн куйӧдыд артмӧ бурджык. Куйӧд васӧ трунда ас пырыс ньӧти оз лэдз. Трунда вермӧ юны куйӧд ва куим кымын пӧв унджык рудзӧг идзас дорысь: ӧти килограмм кос нитшка трунда вермӧ юны куйӧд васӧ 12 килограммӧдз. Ӧти килограмм идзас юӧ сӧмын 3–4 кг.

Сідзкӧ, трундаӧн карта вольсалігӧн, ӧти-кӧ, куйӧд артмӧ бурджык, мӧд-кӧ — трунда вольӧс скӧт оланінысь сӧстӧммӧдӧ сынӧдсӧ, кыскӧ дука ва ру карта вылысь. Сӧстӧм сынӧда картаад скӧтыд дзоньвидзаджык лоӧ.

Сісьмигас куйӧд лэдзӧ сынӧдӧ аслыспӧлӧс дук, нашатырлань муныштӧ. Сійӧ шусьӧ аммиакӧн. Аммиакас эм зэв уна азот, кытысь бӧрын артмӧ селитра. Сійӧ зэв колан сёянтор кӧдзалы, быдтасъяслы. Сӧмын азотсӧ идзас куйӧд озджык вермы кутны. Трундаӧн вольсалігӧн азот некытчӧ оз вош, кольӧ куйӧдӧ. Сы понда вынлуныс куйӧдлӧн ещӧ нин содӧ.

Картатӧ трундаӧн вольсалігӧн ёна вичмӧ идзасыд вердас вылӧ. Крестьяналӧн кӧ куим мӧс, кӧкъямыс-ӧкмыс тӧлысьӧн мунӧ вольӧс вылӧ идзас кык тонна гӧгӧр. Та мында идзас вермӧ водзсасьны ӧти тонна турунлы. Нюр муӧн (нитшка трундаӧн) вольсалігӧн джынсьыс унджык идзас вичмас кӧрым вылӧ.

Со, сідзкӧ, мый сетӧ трундаыд картатӧ вольсалігӧн: 1) содӧ куйӧд, 2) артмӧ вына бур куйӧд, 3) дзоньвидзалун скӧтлысь кутӧ, 4) содӧ вердас овмӧсын.