ЧУЖАН СИКТЫД — КАГА ПОТАН

Лунвывладорӧдыс визувтӧ Важ Эжва, асывладорӧдыс — Джеджим ю. Войвылас шыльквидзысь паськыд нӧрыс вылын коркӧ вӧвліны колхозлӧн картупель да нянь муяс. Дзоля дырйи сэні ми шепасьлім. Рытыввылас шувгыліс нэмӧвӧйся парма-вӧр — тшак-вотӧса да зверь-пӧткаа. Ӧні сэті ёна нин жугӧдӧма. Катыдсянь кывтыдӧдз ӧкмыссё метр. Войнаӧдзса воӧ (1940) овлӧма сэн 360 морт. Сійӧ восӧ ме ог помнит — чужи 1938 вося июнь 29 лунӧ. Чужан сиктӧйлӧн нимыс — Джеджим, шулісны и ӧні шуӧны деревняӧн, а оз грездӧн. Ӧні сэні олысьыслӧн лыдыс джынвыйӧ этшаджык. Эм школа да садик. Война кусан воӧ, 1945-ын, волыса ас дӧра сумкаӧн ме муні первой классӧ. Ичӧт арлыда челядьлы школаыс воссьылӧма кольӧм нэм пансигӧн на и шусьылӧма училищеӧн. Войнаӧдз чужлӧм ныв-зонкаыд уна сэк вӧвлі, но велӧдчӧмныс помасьліс начальнӧй школаӧн. Медматысса сизим вося школаыс кызь вит верст сайын — Донын. Туйыс вӧлі шогмытӧм, вӧлӧксӧ ковмыліс вуджны подӧн либӧ вӧлӧн. Ӧні чорыд да шыльыд туйыс, машинаяс журъялӧны. Донын ме пыри пионерӧ, сэні помалі сизим класс, а квайтӧд классын велӧдчигӧн гижи медводдза кывбуръяс да кык висьт. Кывбуръяссӧ сии Сталинлы, ыджыдсьыс-ыджыд вождьӧн сійӧс шулісны. Велӧдысьным, Семён Иванович Ульныров, мӧдӧдіс гижӧдъясӧс «Войвыв кодзулӧ». Вочавидзис журналсяньыс Павел Доронин: гижӧдъясыд пӧ абу на артмӧмаӧсь, ёна пӧ лыддьысь, велӧдчы пӧ гижны коми поэтъяслысь. Сэсся кык во велӧдчи Керчомъяын, а шӧр школа помалі Кулӧмдінын... Кӧкъямысӧд классын велӧдчигӧн гижи медводдза заметка, йӧзӧдісны районса «Вӧр фронт» газетын, сэки жӧ примитісны комсомолӧ. Уна во чӧж вӧвлі комсомолечнад, кӧть и ме Енлы эскысь, морӧс вылын пернаа.

Менам дзоля дырйи коми челядьыдлы да том йӧзыдлы газет-журналыд эз вӧв. Ӧні, майбыр, и «Би кинь», и «Йӧлӧга» петӧны. Дас сизим во сайын ачым вӧвлі «Би кинь» медводдза котыртысьяс лыдын, квайт во чӧж кывкутысь секретаралі. А сідзсӧ нэм чӧж журналисталі, эг ӧтдортчыв и литературнӧй уджысь. «Войвыв кодзулын» да асшӧръя небӧгъясӧн йӧзӧді ӧти роман («Эзысь перна»), дас кык повесть, кык поэма, уна-уна кывбур, тшӧтш и челядьлы лыддьӧм вылӧ. Мый меным медся дона да муса? Чужан кыв да чужан сикт:

Чужан сиктыд — кага потан.

Чужан сикт мем быттьӧ рай.

Эжва шлывгӧ паськыд ота,

«Ӧввӧ» сьылӧ вадоркай.

Чужан сиктыд — мамлӧн гӧлӧс,

Пӧрысь пӧчлӧн важся мойд.

Янсӧдчигад, кӧть и чӧла,

Гортад колян синва войт.

Кор ме воа чужанінӧ,

Нимкодьӧйла ышмӧ лов.

Менам сьӧлӧм сэки инын,

Сэсся-й унаыс оз ков.