КУИМ ВОК

Олісны-вылісны куим вок: Зосим, Семӧ да Саньӧ. Батьныс пӧрысьмӧ, пиян шаньмӧны.

Ӧтчыд пажун дырйи батьыс и шуӧ:

— Пӧра тіянлы гӧтырпуяс корсявны. Мамныд кувтӧдзыс на тіянлы козинъяс дасьтіс. Зосимлы — кузьчышъян, Семӧлы — вурун шӧрт тупыль, Саньӧлы — эзысь чунькытш.

Мӧдӧдчисны вокъяс туйӧ. Дыр-ӧ — регыд-ӧ мунӧны, воисны куим вожа туй дорӧ. Сэні вокъяс и разӧдчисны.

Мунӧ Зосим аслас бӧрйӧм туйӧд. Воис зэв мича дзоридзьяса ичӧтик видз вылӧ. Шойччыны водіс, юр улас кузьчышъян вольсаліс. Турун улысь петіс змей да морт гӧлӧсӧн шыасис:

— Зосим, босьт менӧ гӧтыр вылад, ме зэв мича ныв. Озыр приданнӧя. Синъяссӧ паськӧдіс Зосим, змейӧс кывзӧ, озыр гӧтырпуыс зэв ёна колӧ. Босьтіс змейӧс, сюйис питшӧгас, гортас бӧр бергӧдчис, вольпасяс водтӧдіс. Чукыльтчис-мукыльтчис змей, зэв мича нылӧн лои. Сьӧд синъяса, кузь кӧсаа. Дона паськӧма. Ӧти кинас ӧвтыштіс — горнича тырыс лои дона добраяс. Мӧд кинас ӧвтыштіс — Зосим вылын лои мича паськӧм.

— Кыдзи нӧ тэнӧ шуӧны? — юаліс Зосим.

— Зеяӧн, — вочавидзис мича ныв...

Мунӧ Семӧ аслас бӧрйӧм туйӧд. Рыт пуксис, матыстчис неыджыд ю дорӧ. Копыртчис юны, шӧвк тупыльыд зепсьыс тупыльтчис да юад усис. Кыськӧ-мыйкӧ берег дорӧ матыстчис налим. Вомас — Семӧлӧн тупыльыс. Кӧсйис Семӧ кватитны налим вомысь тупыльсӧ, а налимыд морт гӧлӧсӧн и шуӧ:

— Ме тэныд гӧтырӧн лоа, пестер тыр зарни сьӧм да дона изъяс сета.

— Кыдзи нӧ ме тэнӧ нимтыны кута да вольпасьӧ водтӧда?

— Та понда эн маитчы, менӧ Алимаӧн шуӧны, — вочавидзӧ налим. Швачкис бӧжнас, ваӧн резыштіс, и сувтіс Семӧ водзӧ том ныв. Дзирдалӧ турунвиж бархат паськӧмыс.

— Дивӧ дай сӧмын! — радлӧ Семӧ.

Вайӧдіс Семӧ Алимаӧс бать керкаӧ. Любӧ лои батьыслы, мый Семӧлӧн татшӧм мича да озыр гӧтырпу...

Мунӧ Саньӧ сук вӧр пӧвстті. Туй ни ордым. Паськӧмыс сырилетки косясьліс. Сапӧг пӧтшваыс уси. Пуксис Саньӧ дзор коз улӧ. А коз вылас рака пукалӧ. Саньӧ вылӧ сералӧ:

— Ка-ка-ка!

Саньӧ сапӧг пӧвсӧ пӧрччис да ракалы шыбитіс. Рака уси Саньӧлы кок улас да быттьӧ гӧрд би сявкмуніс. Муыс потіс — Саньӧ кытчӧкӧ уси. Видзӧдліс гӧгӧр — сьӧд гу. Рака сылы паныд сулалӧ да юалӧ:

— Саньӧ, эн-ӧ доймы?

— Эг, а кӧн нӧ ме?

— Сьӧд горйын, Бурлӧ-Мурлӧ ордын. Ок и скӧр сійӧ. Быдӧнӧс мыйӧкӧ пӧртӧ.

Водзті ме ӧд эг жӧ ракаӧн вӧвлы, мӧсъясӧс видзлі. Татчӧ уси да неуна дона изъяс босьтышті. Таысь менӧ Бурлӧ-Мурлӧ ракаӧ пӧртіс. Сетан кӧ чунькытштӧ, ме тэныд гӧтырпутӧ инда.

— Чунькытш ме некодлы ог сет. А гӧтырпутӧ ачым корся. Мӧдіс Семӧ сьӧд горйысь гӧтырпу корсьны. Сьӧд горйын став стеныс и пӧтӧлӧкыс дона изъясӧн дзирдалӧны. Кок улас гиля-голякылӧны зарни ёкмыльяс.

Мунӧ Саньӧ, нинӧм вылӧ вежыс оз пет. Паськыд да джуджыд горнича прӧйдитіс, воис куим количаа ӧдзӧс дорӧ. Быд количаӧн зёлькӧдіс-тракӧдіс — эз воссьы. Инмис чунькытшыс колича бердӧ, и друг ӧдзӧсыс гурйыв воссис.

Уськӧдчис Саньӧ вылӧ биа ӧгыра синма кӧин. Саньӧ пурт кватитіс, но думыштіс, питшӧгсьыс кыскис нянь шӧрӧмсӧ да вомас сюйис кӧинлы. Кӧин ньылыштіс нянь да морт гӧлӧсӧн шыасис:

— Коркӧ ме мортӧн жӧ вӧлі, но татысь ичӧтика зарнитор босьті. Бурлӧ-Мурлӧ менӧ таысь кӧинӧ пӧртіс. А менсьым Катерина нылӧс татчӧ жӧ вайис, кӧсйис гӧтрасьны, а ныв оз кӧсйы. Та вӧсна менӧ нэм кежлӧ пӧртіс кӧинӧ, а нылӧс пӧртіс туриӧ.

— Кӧні нӧ тури нылыд? — юаліс Саньӧ.

— Ачыс Бурлӧ-Мурлӧыс сійӧс видзӧ. Со, тайӧ ӧдзӧс саяс.

Саньӧ матыстчис пӧдса ӧдзӧс дінӧ, муртса инмӧдчис чунькытшнас, ӧдзӧс дзурк воссис и аддзӧ Саньӧ: ыджыд сьӧд горнича шӧрын биа изъяс вылын пукалӧ сьӧд морт. Синъясыс ӧгралӧны, пиньясыс дзирдалӧны лэчыд биӧн, вомас кузь каллян, пошкӧ-куритӧ, лёк тшын пуркйӧ. А сы весьтын пӧим пӧдушка вылын пукалӧ тури. Тури кокъяс улын куим кольк. Ӧти — зарни, мӧд — эзысь, коймӧд — пу.

— Кӧсъян-ӧ озырмыны? — гораа, быттьӧ гым гымалӧ, юаліс Бурлӧ-Мурлӧ. — Босьт, мыйта верман нуны и мун, сӧмын чунькытштӧ меным вай.

— Оз ковны меным тэнад изъясыд, вай меным Кӧинлысь Катерина нывсӧ!

— Босьт, верман кӧ! — вак-вак серӧктіс Бурлӧ-Мурлӧ.

Матыстчис Саньӧ тури дінӧ, а сійӧ голясӧ нюжӧдіс, чушкӧ. Кватитіс Саньӧ туриӧс, шамыртіс бордъяссӧ. А сійӧ пессьӧ, колькъяссӧ жалитӧ.

Саньӧ колькъяссӧ зептас сюяліс.

— Вот, — шуӧ Бурлӧ-Мурлӧ, — и тэ лоан зверӧн.

Но муртса удитіс Бурлӧ-Мурлӧ вӧрзьӧдчыны, Саньӧ чунькытшнас чуткис Бурлӧ-Мурлӧлы плешкас. Пӧри сійӧ сьӧд шомӧ. Гым-гам сьӧд гор поті, и друг Саньӧ, Тури, Кӧин да Рака лоины му вылынӧсь. Рака шпоркнитіс коз пу вылӧ:

«Ка-ка-ка!» — серавны кутіс.

Кӧин котӧртіс вӧрӧ. А Саньӧ туриӧс нуис гортас да батьыслы шуӧ:

— Вот тайӧ туриыс менам гӧтырӧн лоӧ.

Петісны горничасьыс Зея да Алима, кутісны серавны Саньӧ вылын.

— Ок и кузь кокъяса жӧ тэнад гӧтырыд! А кутшӧм нырыс кузь! Кыдзи тэ сійӧс окавны кутан?

— Энӧ сералӧй! — ӧлӧдіс найӧс айка батьыс. — Аски кӧлысь вӧчам. Дасьтӧй козинъяс!

Мӧд луннас Зея козьналіс айкаыслы шӧвк дӧрӧм. Алима — баркат пальто. Саньӧлӧн Тури сынӧдӧ кыпӧдчис. Гӧграліс-гӧграліс да уськӧдіс зарни кольк — зымвидзны кутіс зарни двореч. Мӧд кольк уськӧдіс — лои эзысь двореч, коймӧдсӧ уськӧдіс — сувтіс пу керка. Джуджыд кильчӧа, пу прӧшвияса. Пуксис тури Саньӧлы паныд, бордъяснас швачнитіс, лои зэв мича нылӧн.

— Вот тэныд дворечьяс приданнӧй пыдди.

— А мый вылӧ миянлы зарни да эзысь дворечьясыс, олас и пу керкаыс, — шуӧ Саньӧ.

А Алима матыстчис да и шуӧ:

— Миянлы лоӧ зарни дворечыс!

Зея котӧрӧн пырис эзысь дворечӧ.

Катерина налы и козьналіс дворечьяссӧ. Саньӧлӧн кӧлысь бӧрын Зосим да Зея зарни дворечӧ пырисны. Кӧсйӧ Зосим окыштны Зеяӧс, а сійӧ чукыльтчис-мукыльтчис да бӧр лои змейӧн. Турун пӧвстӧ пырис да вошис. Дыр корсис Зеяӧс Зосим, но сідзи эз и сюр.

Семӧ Алимакӧд пырисны эзысь дворечӧ. Водтӧдіс Семӧ Алимаӧс вольпасьӧ, а сійӧ ки увсьыс вильдіс, уйис ӧдзӧслань. Матын ты вӧлі да сэтчӧ дзумгысис. Став тысӧ тывъяліс Семӧ, но эз шед налимыс.

А Саньӧ да Катерина пу керкаын олӧны да челядьӧс быдтӧны.