ВАСА БЕС

Зэв ылын-ылын, сьӧд вӧр шӧрын, паськыд ты дорын олісны-вылісны Васа Бес да Змей Мокей.

Васа Беслӧн лапаясыс ошлӧн кодь гыжъяса, гӧныс няйтӧн гынмӧма, юрыс кузь, паськыд пельяса, синъясыс быльыд пасьта, а пиньясыс... Ме эг лысьт видзӧдлыны вомас, гырысь-ӧ, вомыс тай пельӧдзыс-а.

Сьӧд Змей Мокейлӧн юрыс бегемотлӧн кодь ыджыд, тушаыс да бӧжыс ӧтпомся, а кывйыс вомас гез кӧлышка моз гартчӧма, код тӧдас кузь-ӧ, ме мерайтны эг лысьт, пола, ньылыштас менӧ дай. Ой-ой, кыкнанныс зэв мисьтӧмӧсь! Сьӧд Змей Мокей куйлӧ кутшӧмкӧ няйт гуранын, сӧмын юрыс вутш вылын мыччысьӧма.

Йӧра локтіс ты дорӧ юны, горшыс косьмӧма... Сьӧд Змей Мокей кывсӧ шутёвтіс-сьӧлыштіс, зэв ӧдйӧ гаровтіс, мый йӧра бакӧстны эз удит, кыдзи лои Змей рушкуын. Змей Мокей дыр кежлӧ водіс няйт гуранӧ, ректӧ гырк пытшкӧссӧ... ас улас и асмогасьӧ. Дукыс!.. Фу!.. Весиг Васа Бес сійӧс зывӧктӧ.

Дыр-ӧ, недыр-ӧ, бара на Сьӧд Змей Мокей ньылыштіс ыджыдкодь кӧр. Бара водіс няйт гуранӧ. Срам.

Дӧзмис Васа Бес тайӧ лёк срамсӧ исавны. Босьтіс коса, да мый вынысь сӧтіс Сьӧд Змей Мокейлысь бӧжсӧ сы мында, мыйта тушаыс Змейлӧн, пӧшти джынйыс чині. А кӧрыд бӧж местаӧдыс бӧр петіс. Ваксьӧ-сералӧ Васа Бес... Тадз и кужан меным кыйны яй... да нӧшта на сераліс кынӧмсӧ кутӧмӧн, сэтчӧдз, мый гӧгӧр пожӧм-козъяслӧн кольясыс гылалісны.

Васа Бес гыжъяснас шаркнитіс, кулис кӧр ку, сювъяссӧ лэдзис да Сьӧд Змей Мокейлы шыбитіс, яй тушасӧ мӧтыра бипур вылӧ жаритны ӧшӧдіс, сэсся ӧтпырйӧ жӧритіс. Куйлӧ ты дорын Васа Бес, ружтӧ. Енэжас видзӧдӧ. Тӧлысь енэжас югдӧдӧ му вывсӧ, войыс лун кодь. Зверьяс ылысянь аддзӧны: коді кодӧс кыйӧдӧ. Ты дорӧ оз матыстчыны. Васа Бес бара скӧралӧ. Горӧдіс Змей Мокейлы:

— Но-ко, кыпӧдчыв енэжас да ньылышт тӧлысьсӧ!

Сьӧд Змей Мокей — чикиль-микиль, чикиль-микиль енэжас и кыпаліс. А тӧлысьыд вӧлӧм зэв ыджыд.

— Кыдз бара ме тайӧс ньылышта-а?

Гезъя кывнас гаровтіс тӧлысьсӧ, вом паськӧдіс, мый пасьта вермис, да нёльбансӧ сӧмын вермис вомас сюйны. Вель дыр мысти нӧшта на паськӧдіс вомсӧ, да нӧшта на вомас сюйис, кымынкӧ лун мысти джынсӧ сюйис. Сэсся нӧшта на ньылыштіс, тӧлысьыдлӧн чарла кодь мегыр коли. Недыр мысти и сійӧ лои Змей рушкуын. Вель ёна сьӧктіс Змей. Чикильтӧг-микильтӧг шмоткысис му вылӧ, веськыда Васа Бес дінӧ. Васа Бес горӧдіс: — Лэдз тӧлысьсӧ ты шӧрӧ, медым сэсся некор оз кыпав енэжас! А Сьӧд Змей Мокей туплясьӧ му вылын, быттьӧ ыджыд рушкуа кӧбыла, да ойзӧ:

— Кыдзи ме, ой-ой, тӧлысьсӧ лэдза сы ӧдйӧсӧ, кор ме сійӧс куим вежон ньылалі. Ме ӧд эг чайт, мый тӧлысьыс сы ыджда. Быглясьӧ Сьӧд Змей Мокей, тӧлысьсӧ оз вермы лэдзны. Зэвтӧма тӧлысьыс кучик-яйсӧ.

Васа Бес кыдз тай чужъяс Сьӧд Змей Мокейӧс, мый сійӧ турбыльтчас ты шӧрӧдзыс, бызмуні. Тӧлысьыд небзьыштіс да бӧж местаӧдыс петіс, ты пыдӧсӧ вӧйи. Ты пыдӧсын лои зэв югыд. Быттьӧ пӧнар ӧзйӧ сэн.

Васа Беслы татшӧм югыд ты оз ков, кӧсйӧ тӧлысьсӧ бӧр катны берег вылӧ. Он босьт: кыті гыжъяссӧ паськӧдіс, сэті и васӧ гудыртіс. Тӧлысь быглясьӧ ва пыдӧсын. Васа Бес став васӧ гудыртіс, а тӧлысь эз сюр. Васа Бес видзӧдліс енэжас, а тӧлысьыс бара сэні, нӧшта на югыдджык. Сӧмын мӧд местаын.

— А-а-а, Сьӧд Змей Мокей! — горӧдіс Васа Бес. — Тэ тай бӧр кыпӧдӧмыд тӧлысьсӧ! На тэныд! — Змейлы плетьнас кучкис.

Сьӧд Змей Мокей вомсӧ паськӧдіс, кыв кӧлышкасӧ веськыда Васа Бес вылӧ веськӧдіс сы ӧдйӧ, мый Васа Бес эз удит и ӧвтыштны плетьнас, кыдзи лои Змей рушкуын. Змей Мокей бӧж помсӧ сюйис ва пыдӧсӧ, вель дыр видзис ваын, кытчӧдз Васа Бес эз пӧд. Кыськӧ-мыйкӧ сэтчӧ локтіс, либӧ уйис зэв ыджыд крокодил, гашкӧ, бегемот. Ог тӧд коді вӧлі, Сьӧд Змей Мокейтӧ Васа Бесыдкӧд ӧтпырйӧн жӧритіс яя пирӧг моз. Чудеса и сё дивӧ!

Ӧнӧдз шензя: коді бара вӧлі-а?! А гашкӧ, ставсӧ тайӧс вӧтаси.