ОЗЫР ЙИР

Оліс Прокопей нима зон. Гӧль эськӧ вӧлі, а енмыс вын-сила сетліс. Ӧтчыд сійӧ мамыслы и шуӧ, муна пӧ ме батрачитны мельник Сюзь Матвей ордӧ.

Локтіс мельничаӧ, юасьӧ:

— Матвей, босьт менӧ батрачитны.

Сюзь Матвей пель боксӧ гыжйыштіс, мӧвпалӧ: «Батракыд эськӧ и колӧ, да ӧд и мынтысьны сылы ковмас. А вай жӧ ме сійӧс пӧръяла».

— Колан эськӧ, да сӧмын мынтысьны регыдӧн ог вермы.

— А кор нӧ эськӧ верман? — юалӧ Прокопей.

— Лешакъяс тӧдӧны. Кор найӧ сетасны деньга, сэк и мынтыся, — ачыс гусьӧн сералӧ, мый мудера пӧръяліс.

Сійӧ кадас збыль вӧлі кывсьӧ, мый мельничаас быттьӧкӧ лешакъяс кӧлесасӧ бергӧдлӧны.

— Ладнӧ, — шуӧ Прокопей, — виччысьла.

Заводитіс уджавны. Пызь сю мешӧкъяс кыскалӧ, вӧрысь пес вайӧ, порсьяс идралӧ. Во, дай мӧд, а сэсся и вит колис.

Прокопей и юалӧ Сюзь Матвейлысь:

— Кӧзяин, кор нӧ уджсьыд мынтысян?

— Ме ӧд висьтавлі нин, кор лешакъяслысь.

— А кӧнӧсь нӧ найӧ? Ме тай вит воӧн некытысь эг аддзыв.

— Пырав мельничадорса йирӧ. Сэні найӧ олӧны. Удждонтӧ налысь и кор, — бара гусьӧн сералігтыр пӧрйӧдліс Прокопейӧс Матвей. Ачыс жӧ и мӧвпалӧ: «Пырас да и вӧяс, мына мынтысьӧмысь».

Прокопей муніс йир дорӧ. Сійӧ зэв джуджыд, мельнича кӧлесаяссӧ бузгӧ-бергӧдлӧ. Мӧвпалӧ Прокопей: «Пырны татчӧ оз позь, веськалан кӧлеса улӧ. Вай жӧ виссянь пыра, сэні и визулыс омӧльджык. Пос улас и пӧрччысьны позьӧ».

Сэті жӧ верзьӧмӧн вӧлі мунӧ Царлӧн сідз шусяна Нарочнӧй. Казна карӧ нуӧ казеннӧй делӧяс вылӧ. Ывла вылын жар, да кузь туйнад Нарочнӧйыд бусӧссьӧма.

— Чӧвлы, — думыштіс сійӧ, — мыссьышта.

Кӧрталіс вӧвсӧ пос улӧ, сюръя бердӧ. Пӧрччысис, сӧмын париксӧ юрас и колис. Пырис йирӧ, вильдіс да бузмуніс пытшкас.

Видзӧдліс Прокопей, кодкӧ бузӧдчӧ. Тайӧ пӧ буретш и эм лешакыд. Ки улас сюрис нарочнӧйыдлӧн париксьыс кӧсаыс. Кватитіс Прокопей лешактӧ бӧжӧдыс да и горӧдіс:

— Ноко, лешак, сюрин, мынтысь уджысь.

Нарочнӧй кӧсйис «Тону!» горӧдны, но сӧмын «то!» и артмис. «Ну»-ыс вӧйис йирӧ.

Прокопей видзӧдліс пос улӧ. А сэні вӧв сулалӧ. Мешӧк мыш вылас. Лэдзис лешакӧс, матыстчис, вӧв вылысь мешӧк разис, а сэні тырыс деньга. Гӧнечӧн пырис Мельник ордӧ.

— Со лешакыд меным мынтысис, дзонь мешӧк деньга сетіс.

Чуймис Матвей, котӧртіс йир дорӧ. Деньгаыд ок сылы кыдз колӧ. Аддзӧ, сэтысь лешак петӧ, дзик пасьтӧм, еджыд юра, дзугсьӧм быч кодь кӧсаа.

— Вай деньга, — горӧдіс Матвей.

— Вор! Вор! — горзӧ Нарочнӧй.

— А, вор тыр деньга сетан! — котӧрӧн мӧдӧдчис мельничалань Матвей. Кватитіс сэтысь пеж вор, бара котӧрӧн йир дорӧ локтіс.

— Вор ты! — горзӧ Нарочнӧй.

— Вор тыр, вор тыр! — корӧ мельник.

Тойыштіс Нарочнӧй мельникӧс йирӧ, ворнас и ставнас. Кутчысис Матвей пеж ворас, а мельничапомса визув босьтіс сійӧс ас улас да вӧйтіс.

А Нарочнӧй пасьтасис, ӧшӧдіс париксӧ косьтыны ловпу вылӧ.

Прокопей мельнича дорын сулалӧ, мӧвпалӧ:

— Ок, сё аминь. Эз тай лючки ло, абу тай лешак тайӧ вӧлӧма. Мыждыны менӧ вермасны.

Нарочнӧй пасьтасигкості бӧр гусьӧн мешӧксӧ вӧв дорӧ нуис, сійӧ жӧ сюръя бердас кӧрталіс.

Нарочнӧй бергӧдчис: «Сё дивӧ! Синъясӧй али мый пӧртмасьӧны», — мӧвпалӧ ас кежсьыс.

Пуксис верзьӧмӧн вӧв вылӧ и гӧнечӧн карӧ. Весиг париктӧ ловпу вылӧ вунӧдіс. Коді сэсся аддзас сійӧс, пыр и пернапасасяс. Лешак кӧса пӧ тайӧ.

Мельничаад та бӧрын некод эз кут волыны изӧдчыны.

Прокопей муніс сэтысь. Мельнича срубъяс сісьмисны. Ачыс сійӧ пӧлыньтчис, а сэсся и дзикӧдз сісьмис-бырис.